Wybory parlamentarne w Południowej Afryce w 1994 roku

Wybory parlamentarne w Południowej Afryce w 1994 – wybory przeprowadzone w dniach 26-29 kwietnia 1994 roku^[1]. Były pierwszymi wyborami w Republice Południowej Afryki, w których głosować mógł każdy mieszkaniec kraju. Wybory przeprowadzono pod przewodnictwem Niezależnej Komisji Wyborczej (IEC), stanowiły zakończenie czteroletniego procesu odejścia od systemu apartheidu w RPA.

Wybory parlamentarne w Południowej Afryce w 1994 roku

Państwo	Republika Południowej Afryki
Rodzaj	wybory parlamentarne
Data przeprowadzenia	26-29 kwietnia 1994
Data zarządzenia	3 czerwca 1993 przez: Prezydenta F.W. de Klerka
Głosowanie
Wyniki głosowania do Zgromadzenia Narodowego: ANC 62,65% NP 20,39% IFP 10,54% FF 2,17% DP 1,73% PAC 1,25% ACDP 0,45%
Frekwencja: 86,87%
poprzednie: 1989 następne: 1999

Przygotowania do wyborów

Datę pierwszych powszechnych, wielopartyjnych i demokratycznych wyborów uzgodniono 3 czerwca 1993 roku. Zgodnie z postanowieniami wybory miały odbyć się 27 kwietnia 1994 według zasady: jeden wyborca – jeden głos. W wyborach miał zostać wyłoniony nowy parlament i Rząd Jedności Narodowej. Rząd miał działać do roku 1999. W ciągu tych pięciu lat miano uchwalić nową konstytucję^{[potrzebny przypis]}. Partia Konserwatywna, zuluska Partia Wolności Inkatha i trzy bantustany nie zgodziły się na kompromis i zerwały negocjacje^{[potrzebny przypis]}. 6 grudnia 1993 powołano Przejściową Radę Wykonawczą (Transitional Executive Council, TEC) mającą czuwać nad prawidłowym przebiegiem przygotowań do wyborów. 22 grudnia 1993 trzyizbowy parlament RPA zatwierdził tymczasową konstytucję. Nieudany zamach z 1994 w Bophuthatswanie doprowadził do likwidacji bantustanów^{[potrzebny przypis]}. 16 marca Front Wolności, reprezentujący konserwatywnie nastawionych Afrykanerów zgłosił kandydatów do wyborów. 19 kwietnia Inkhata zgłosiła chęć wzięcia udziału w wyborach pod warunkiem uznania w konstytucji pozycji króla Zulusów i królestwa KwaZulu. 23 kwietnia warunki te zostały spełnione^{[potrzebny przypis]}.

Karta do głosowania

Nelson Mandela oddający głos w wyborach

Wyniki

Ostatecznie wybory odbyły się według przyjętego planu. Do podziału było 400 miejsc w Zgromadzeniu Narodowym i 90 w Senacie. Spośród 19 partii które zgłosiły swych kandydatów, mandaty uzyskało 7 partii. Bezapelacyjnym zwycięzcą wyborów okazał się Afrykański Kongres Narodowy zdobywając 252 miejsca w izbie niższej i 60 miejsc w izbie wyższej parlamentu.

Wybory do Zgromadzenia Narodowego

Zobacz też: Zgromadzenie Narodowe (Południowa Afryka).

Partia	Liczba głosów	%	Liczba mandatów
Afrykański Kongres Narodowy	12 237 655	62,65	252
Partia Narodowa	3 983 690	20,39	82
Partia Wolności Inkatha	2 058 294	10,54	43
Front Wolności	424 555	2,17	9
Partia Demokratyczna	338 426	1,73	7
Kongres Panafrykański	243 478	1,25	5
Afrykańska Partia Chrześcijańsko-Demokratyczna	88 104	0,45	2
Pozostałe partie poza parlamentem	159 296	0,81	0
Głosy nieważne	193 112	–	–
Razem	19 726 610	100	400
Zarejestrowani wyborcy/frekwencja	22 709 152	86,9	–
Źródło:[2]

Wybory do Senatu

Zobacz też: Senat Południowej Afryki.

Partia	Liczba mandatów
Afrykański Kongres Narodowy	60
Partia Narodowa	17
Partia Wolności Inkatha	5
Front Wolności	5
Partia Demokratyczna	3

Następstwa

Na pamiątkę wyborów oraz uchwalenia tymczasowej konstytucji, 27 kwietnia obchodzony jest w RPA Dzień Wolności będący świętem państwowym i dniem wolnym od pracy.

Przypisy

1. South Africa Parliamentary Chamber: National Assembly. Elections held in 1994. Inter-Parliamentary Union, 1994. [dostęp 2024-04-27]. (ang.).
2. 26-29 April 1994 National Assembly Election. [dostęp 2024-04-27]. (ang.).

Bibliografia

• Andrzej Gąsowski: Republika Południowej Afryki. Warszawa: Trio, 2007, s. 472, seria: Historia państw świata XX i XXI wieku. ISBN 978-83-7436-038-8.