Września (gmina)

Września – gmina miejsko-wiejska w województwie wielkopolskim, w powiecie wrzesińskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie poznańskim.

Września

gmina miejsko-wiejska
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	wrzesiński
TERC	3030053
Siedziba	Września
Burmistrz	Tomasz Kałużny
Powierzchnia	221,84 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności	45 970[1]
• gęstość	207,2 os./km²
Nr kierunkowy	61
Tablice rejestracyjne	PWR
Adres urzędu: ul. Ratuszowa 1 62-300 Września
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw 34[2]
Położenie na mapie powiatu wrzesińskiego Września
Położenie na mapie Polski Września
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Września
52°20′N 17°35′E
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Siedziba gminy to Września.

Według danych z 30 czerwca 2004^[3] gminę zamieszkiwało 43 456 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku gminę zamieszkiwało 46 439 osób^[4]. Stanowiło to wówczas 60,3% ludności powiatu.

Historia

Gmina Września powstała 1 stycznia 1973 w wyniku reformy podziału administracyjnego, znoszącej istniejące od 1954 gromady^[5]. W latach 1934–1954 odrębnymi jednostkami administracyjnymi na terenie obecnej gminy było miasto Września oraz 2 gminy: Września-Północ i Września-Południe^[6].

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[7] gmina Września ma obszar 221,84 km², w tym:

• użytki rolne: 82%
• użytki leśne: 8%

Gmina stanowi 31,5% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2017 roku^[4]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	46 439	100	23 981	51,6	22 458	48,4
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	208		105		103

• Piramida wieku mieszkańców gminy Września w 2014 roku^[1].

Sąsiednie gminy

Czerniejewo, Dominowo, Kołaczkowo, Miłosław, Nekla, Niechanowo, Strzałkowo, Witkowo

Ratusz we Wrześni, siedziba urzędu gminy

Kościół św. Michała Archanioła w Grzybowie

Kościół św. Andrzeja Apostoła w Nowej Wsi Królewskiej

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Węgierkach

Zabytki

Na terenie gminy znajduje się 44 obiektów zabytkowych:^[8]

• 14 obiektów zabytkowych we Wrześni
• Bardo - kościół św. Mikołaja z 1783 (nr rej.: 950/A z 4.03.1970)
• Bardo - zespół dworski i folwarczny z początku XIX w.:
  • dwór (nr rej.: 961/A z 5.03.1970)
  • park (nr rej.: 2159/A z 26.06.1989 i z 28.03.1997)
  • folwark (nr rej.: 2618/A z 28.03.1997): wozownia, magazyn zbożowy i magazyn
• Białężyce - zespół dworski z 1908 (nr rej.: 1730/A z 29.04.1975):
  • dwór
  • park
• Chocicza Mała - park z końca XIX w. (nr rej.: 2061/A z 1.1986)
• Chocicza Wielka - park z XIX/XX w. (nr rej.: 2060/A z 1.1986)
• Chwalibogowo - zespół pałacowy z XIX w. (nr rej.: 1452/A z 8.06.1973):
  • pałac
  • park
• Gozdowo - kościół śś. Filipa i Jakuba z 1881-1883 (nr rej.: 343/Wlkp/A z 12.06.2006)
• Gozdowo - cmentarz kościelny (nr rej.: 343/Wlkp/A z 12.06.2006)
• Gozdowo - ogrodzenie z bramkami z IV ćwierci XIX w. (nr rej.: 343/Wlkp/A z 12.06.2006)
• Gozdowo - organistówka z 1909 (nr rej.: 343/Wlkp/A z 12.06.2006)
• Grzybowo - kościół św. Michała Archanioła, drewniany z 1757 (nr rej.: 2465/A z 14.03.1933)
• Grzybowo - kaplica cmentarna z 1930 (nr rej.: 1731/A z 30.04.1975)
• Grzybowo - zespół dworski z I połowy XIX, przebudowany na przełomie XIX i XX w. (nr rej.: 2200/A z 28.09.1990):
  • dwór
  • park
• Grzymysławice - park z końca XIX w. (nr rej.: 2104/A z 28.11.1986)
• Gulczewo - zespół pałacowy z końca XIX w. (nr rej.: 1732/A z 30.04.1975):
  • pałac
  • park
• Gutowo Małe - zespół dworski (nr rej.: 1733/A z 30.04.1975):
  • dwór z 1895
  • park z XIX w.
• Kaczanowo - kościół św. Marcina, drewniany z 1763-1765 (nr rej.: 952/A z 5.03.1970)
• Kawęczyn - park dworski z XIX w. (nr rej.: 2082/A z 28.04.1986)
• Marzenin - kościół św. Mikołaja z 1846-1848 (nr rej.: A-30/Wlkp z 31.05.2000)
• Marzenin - cmentarz kościelny (nr rej.: A-30/Wlkp z 31.05.2000)
• Marzenin - park z końca XIX w. (nr rej.: 2079/A z 28.03.1986)
• Nowa Wieś Królewska - kościół św. Andrzeja Apostoła, drewniany z II połowy XVI w. (nr rej.: 2534/A z 1.08.1956)
• Ostrowo Szlacheckie - zespół pałacowy:
  • pałac z 1910 (nr rej.: 1773/A z 15.12.1977)
  • park z XIX/XX w. (nr rej.: 1773/A z 15.12.1977)
  • kurnik z 1916 (nr rej.: 2637/A z 2.04.1998)
• Radomice - zespół dworski (nr rej.: 2643/A z 19.05.1998):
  • dwór z II połowy XIX w., przebudowany w 1900
  • park z II połowy XIX w.
• Sędziwojewo - wiatrak koźlak z 1822 (nr rej.: 1752/A z 13.09.1976), przeniesiony do Wielkopolskiego Parku Etnograficznego w Dziekanowicach
• Sołeczno - park pałacowy z XIX w. (nr rej.: 1525/A z 1.06.1974)
• Sołeczno - wiatrak koźlak z końca XIX w. (nr rej.: 1771/A z 12.07.1977), przeniesiony do Wielkopolskiego Parku Etnograficznego w Dziekanowicach
• Węgierki - zespół dawnego kościoła ewangelickiego z 1907-1911 (nr rej.: 2096/A z 12.08.1986):
  • kościół, obecnie rzymskokatolicki Serca Pana Jezusa
  • cmentarz
  • pastorówka, obecnie plebania
  • ogród
• Węgierki - zespół pałacowy:
  • pałac z III ćwierci XIX w. (nr rej.: 1527/A z 1.06.1974)
  • park ze stawem z połowy XIX w. (nr rej.: 2096/A z 12.08.1986)
• Wódki - zespół dworski (nr rej.: 2196/A z 11.06.1990):
  • dwór z połowy XIX, przebudowany w 1920
  • park z XIX–XX w.
  • kaplica grobowa rodziny Cegielskich z 1936

Zobacz też

• gmina Września-Północ
• gmina Września-Południe