Wombatowiec szerokogłowy

Wombatowiec szerokogłowy^[6], wombat szerokogłowy^[7] (Lasiorhinus latifrons) – gatunek ssaka z rodziny wombatowatych (Vombatidae) podobny z wyglądu do małego niedźwiedzia, nazywany lokalnie buszowym spychaczem z powodu masywnej budowy i zdolności do szybkiego biegu. Przez tubylców jest poławiany dla futra.

Wombatowiec szerokogłowy

Lasiorhinus latifrons
(R. Owen, 1845)[1]
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Gromada	ssaki
Nadrząd	torbacze
Rząd	dwuprzodozębowce
Podrząd	wombatokształtne
Rodzina	wombatowate
Rodzaj	wombatowiec
Gatunek	wombatowiec szerokogłowy
Synonimy
Phascolomys latifrons R. Owen, 1845[1] Phascolomys lasiorhinus Gould, 1863[2] Lasiorhinus mcoyi[a] J.E. Gray, 1863[3] Phascolomys niger[b] Krefft, 1871[4]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]
bliski zagrożenia

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1845 roku brytyjski biolog i paleontolog Richard Owen nadając mu nazwę Phascolomys latifrons^[1]. Miejsce typowe według oryginalnego opisu to „kontynentalna (Południowa) Australia”^[1][8], tj. Australia Południowa, Australia^[9]. Holotyp według oryginalnego opisu to „czaszka wombata, przekazana przez gubernatora Greya”^[1][10]. Pierwsze żywe okazy zaobserwowano w regionie Gawler na północ od Adelaide w Australii^[10].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[10].

Etymologia

• Lasiorhinus: gr. λασιος lasios ‘włochaty, kudłaty’; ῥις rhis, ῥινος rhinos ‘nos’^[11].
• latifrons: łac. latus ‘szeroki’; frons, frontis ‘brew, czoło’^[12].

Zasięg występowania

Wombatowiec szerokogłowy występuje w południowej Australii, ograniczony do czterech głównych populacji i kilku mniejszych kolonii w półpustynnych regionach południowo-wschodniej Australii Zachodniej (zachodnia równina Nullarbor) i południowej Australii Południowej (na wschód do rzeki Murray). Wprowadzony na wyspę Wedge w Australii Południowej^[13].

Budowa zewnętrzna

Wombatowiec szerokogłowy jest zwierzęciem o masywnej, krępej budowie, potężnie zbudowanych kończynach przednich z masywnymi stopami zakończonymi mocnymi, długimi pazurami. Długość jego ciała wynosi 84–111 cm, ogona 2,5–6 cm, a masa ciała 17,5–36 kg^[13][14]. Nogi wombata są krótkie, grzbiet ma szary lub czarnobrązowy, białe policzki, kark i pierś. Torba lęgowa samic otwiera się ku tyłowi.

Tryb życia

Jest zwierzęciem stadnym, tworzy duże kolonie. Silnymi pazurami kopie nory, w których spędza gorącą porę dnia. Nory tworzą często system korytarzy z kilkoma wejściami, korytarzami bocznymi i komorami sypialnymi. W odróżnieniu od wombata tasmańskiego, który przebywa w norze samotnie, wombaty szerokogłowe odpoczywają gromadnie: w norze może przebywać do dziesięciu osobników. Prowadzą nocny tryb życia. Spożywają głównie pokarm roślinny, zwłaszcza rośliny z rodzaju Maireana z rodziny szarłatowatych i komosa, także korzenie. Występuje na terenach półpustynnych, stepach, sawannach, w lasach i zaroślach.

Rozród

Samce w okresie godowym są agresywne, dochodzi między nimi do potyczek. Samica rodzi jedno młode, które przebywa w torbie lęgowej przez 6–7 miesięcy. Młode osiągają dojrzałość płciową około trzeciego roku życia. W warunkach naturalnych wombaty szerokogłowe żyją ponad piętnaście lat.

Zagrożenia i ochrona

Pomimo narastającej konkurencji o zasoby pokarmowe (hodowle bydła, króliki) populacje wombata szerokogłowego są liczne, gatunek jest szeroko rozprzestrzeniony, występuje na wielu obszarach chronionych. Obecnie nie jest zagrożony wyginięciem. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii NT (ang. near threatened „bliski zagrożenia”)^[5].

Uwagi

1. Nowa nazwa dla Phascolomys lasiorhinus Gould, 1863.
2. Młodszy homonim Phascolomys niger Gould, 1863.