Wilhelm I Bawarski

Wilhelm I Bawarski (ur. 12 maja 1330 we Frankfurcie nad Menem, zm. 15 maja 1389 w Le Quesnoy) – książę Bawarii w latach 1347–1349 (razem z braćmi), książę Dolnej Bawarii (razem z braćmi Albrechtem I i Stefanem II), książę Bawarii-Straubing (z Albrechtem I) jako Wilhelm I, hrabia Holandii jako Wilhelm V, hrabia Zelandii jako Wilhelm IV od 1354 i hrabia Hainaut jako Wilhelm III od 1356. We wszystkich państwach faktycznie utracił władzę w 1357/8, kiedy zapadł na chorobą psychiczną i został uwięziony aż do śmierci.

Wilhelm I Bawarski

Wilhelm I Bawarski
Herb Wittelsbachów władających Bawarią i Hainaut
Książę Bawarii (razem z braćmi Ludwikiem V, Stefanem II, Ludwikiem VI, Albrechtem I i Otto V)
Okres	od 11 października 1347 do 1349
Poprzednik	Ludwik IV Bawarski
Następca	księstwo podzielone na Górną i Dolną Bawarię
Książę Dolnej Bawarii (razem ze Stefanem II i Albrechtem I)
Okres	od 1349 do 1353
Poprzednik	wydzielone z Bawarii
Następca	księstwo podzielone na Bawarię-Straubing i Bawarię-Ingolstadt
Książę Bawarii-Straubing (razem z Albrechtem I)
Okres	od 1353 do 15 maja 1389
Poprzednik	wydzielone z Dolnej Bawarii
Następca	Albrecht I i Albrecht II Bawarski
hrabia Holandii i Zelandii jako Wilhelm V i Wilhelm IV (razem z Albrechtem I)
Okres	od 1353 do 15 maja 1389
Następca	Albrecht I
hrabia Hainaut jako Wilhelm III (razem z Albrechtem I)
Okres	od 1353 do 15 maja 1389
Następca	Albrecht I
Dane biograficzne
Dynastia	Wittelsbachowie
Data i miejsce urodzenia	25 lipca 1336 Frankfurt nad Menem
Data i miejsce śmierci	15 maja 1389 Le Quesnoy
Ojciec	Ludwik IV Bawarski
Matka	Małgorzata II z Hainaut
Żona	Matylda z Lancasteru
Dzieci	córka nieślubne: Wilhelm, Elżbieta

Młodość

Wilhelm był drugim najstarszym synem cesarza Ludwika Bawarskiego i jego drugiej żony Małgorzaty z Hainaut. W chwili śmierci ojca miał 17 lat. W latach 1347–1349 rządził całą Bawarią razem z braćmi Ludwikiem V, Stefanem II, Ludwikiem VI, Albrechtem I i Otto V. Następnie po podziale od 1349 do 1353 wraz z braćmi Stefanem II i Albrechtem I panował w Dolnej Bawarii, a od 1353 objął wydzieloną Bawarię-Straubing razem z Albrechtem I.

Konflikt o władzę w Niderlandach

W 1345 zmarł bezdzietnie brat Małgorzaty II Wilhelm II z Hainaut, wskutek czego prawa do dziedzictwa terytoriów dynastii z Avesnes przeszły na nią. Zignorowano przy tym prawa innych jego sióstr, m.in. królowej angielskiej Filipy. Prawa na mocy iure uxoris nabył cesarz Ludwik IV i przekazał je żonie i właśnie Wilhelmowi. Mimo wszystko na mocy testamentu cesarza jego syn Ludwik VI Rzymianin otrzymał od ojca prawa do Holandii i Hainaut. Zrezygnował z nich na rzecz Wilhelma i Albrechta w 1349 r., kiedy pojawiła się przed nim wizja otrzymania korony polskiej na skutek małżeństwa z córką Kazimierza III Wielkiego, Kunegundą.

W takiej sytuacji również Małgorzata zrezygnowała z władzy i przekazała niderlandzkie hrabstwa Wilhelmowi. Jego rządy nie cieszyły się jednak poparcie możnowładztwa, które w 1350 r. poprosiło Małgorzatę o powrót do Holandii. W odpowiedzi na powrót Małgorzaty stronnicy Wilhelma zawiązali 23 maja Ligę Dorsza. Stronnicy cesarzowej-wdowy zawiązali natomiast Ligę Haka. Rozpoczęła się kilkuletnia wojna między matką a synem o władzę nad Hainaut i Holandią, znana jako „Wojna haka i dorsza(inne języki)” (niderl. Hoekse en Kabeljauwse twisten).

Pomoc dla Małgorzaty nadeszła ze strony jej szwagra, króla Anglii Edwarda III. W 1351 r. przysłane przezeń posiłki wygrały bitwę morską pod Veere. Wkrótce jednak Wilhelm pokonał stronników matki pod Vlaardingen. Klęska to oznaczała upadek sprawy Małgorzaty. Edward III rychło zmienił strony i poparł Wilhelma. Wojna przeciągnęła się do 1354 r., kiedy to zawarto pokój. Małgorzata pozostawała hrabiną Hainaut, Wilhelm otrzymywał Holandię i Zelandię. Małgorzata zmarła dwa lata później i Wilhelm ponownie zjednoczył niderlandzkie posiadłości Wittelsbachów z zastrzeżeniem, że jego koregentem jest brat Albrecht (nie objął on jednak faktycznej władzy aż do 1358). Skutkiem sojuszu z Edwardem III było małżeństwo z Matyldą (Maud z Lancasteru), siostrą Blanki z Lancasteru (matki Henryka IV Lancastera).

Choroba i uwięzienie

W 1356/7 roku zaczął wykazywać oznaki choroby psychicznej, zdarzyło mu się nawet zaatakować i zabić swego rycerza Gerarda van Wateringe bez żadnego powodu. W związku z tym brat Albrecht w 1358 został regentem holenderskich księstw i wkrótce potem uwięził go na zamku Le Quesnoy. Wilhelm pozostał w niewoli aż do swojej śmierci ponad 40 lat później, wciąż pozostając formalnym współwładcą. Wilhelm I Bawarski został pochowany w kościele dworskim w Valenciennes.

Małżeństwo i potomstwo

W 1352 Wilhelm ożenił się z Matyldą z Lancasteru, córką Henryka z Grosmont, 1. hrabiego Lancaster i Izabeli z Baeumont. Doczekali się córki, która urodziła się i zmarła w 1356.

Wilhelm miał także co najmniej dwójkę nieślubnych dzieci (na pewno matką pierwszego była Katharina Gerrit):

• Wilhelma (1356–1423), który w 1398 poślubił Lisbeth Hughe,
• Elżbiety (1359–1415), żony Brustijna van Herwijnen, pana Stavenisse
• być może Jana.

Bibliografia

• Biografia na stronie FMG.ac

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 81144648
• GND: 136871267