Wał korbowy

Wał korbowy (lub wał wykorbiony) – rodzaj wału, posiadającego czopy przesunięte względem swojej osi^[1]. Służy zwykle do zamiany ruchu posuwisto-zwrotnego na obrotowy, będąc elementem mechanizmu korbowego^[2].

Dwa warianty wałów: z wykorbieniami (góra) i korbą (dół)

Schemat silnika spalinowego, wał korbowy zaznaczony kolorem czerwonym

Wał korbowy silnika czterotłokowego. Na niebiesko – czopy korbowodowe

Nazwy wał korbowy i wykorbiony stosowane bywają zamiennie^[3], lecz podawanym kryterium podziału jest posiadanie przez wał korb (wał korbowy) lub wykorbień (wał wykorbiony)^[4]. Zwyczajowo wałem korbowym nazywa się wał będący częścią silnika tłokowego, sprężarki tłokowej i podobnych im urządzeń.

W budowie wału korbowego wyróżnić można czopy główne(1), leżące w osi łożysk wału i o trochę mniejszym przekroju czopy korbowe(2), oddalone od tej osi^[2].

Najczęściej spotykane są stalowe wały kute, rzadziej stosuje się odlewane wały żeliwne (żeliwo sferoidalne lub perlityczne)^[2]. Wały korbowe odkuwane są ze stali węglowej bądź rzadziej ze stali stopowej^[2]. Kształt wału zależy głównie od układu i liczby cylindrów i kolejności zapłonu.

Budowa wału korbowego

• Czopy główne
• Czopy korbowe
• Przeciwciężar
• Tarcza koła zamachowego
• Ramię wykorbienia – łączące czopy

Wał korbowy silnika spalinowego jest drążony, wewnątrz pod ciśnieniem jest tłoczony olej silnikowy smarujący panewki stopy korbowodu oraz czopy główne wału^[2]. W przypadku silnika dwusuwowego smarowanego mieszankowo, wał korbowy jest pełny i dzielony celem montażu łożysk tocznych przy czopach głównych i korbowych. Wały silników wysokoprężnych dwusuwowych są wykonane podobnie jak wały silników czterosuwowych (drążone). Wały silników największych (zob. silnik wodzikowy) są wykonywane z oddzielnych elementów i łączone poprzez tarcie na specjalnych prasach o dużej sile nacisku.

Na zakończeniu wału korbowego osadzane bywają elementy takie jak: koła zębate pompy oleju, napędu rozrządu, koła zamachowego, itd^[2].

Technologia produkcji

Wały korbowe produkuje się z wykorzystaniem specjalistycznych pras kuźniczych do metalu. Do lat 60. wykorzystywano metodę francuską tzw. metodę RR. W 1961 roku polski wynalazca Tadeusz Rut z Centralnego Laboratorium Obróbki Plastycznej w Poznaniu opracował wydajniejszą technologię metodę TR^[5] .

Linki zewnętrzne

Zobacz multimedia związane z tematem: Wał korbowy

• Zdjęcie przedstawiające wał korbowy największego na świecie silnika wodzikowego Wärtsilä-Sulzer RTA96-C (14 cylindrów, 108900 KM])

Przypisy

1. Zbigniew Dąbrowski: Wały Maszynowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999, s. 11, seria: Podstawy Konstrukcji Maszyn. ISBN 83-01-12816-X.
2. Jan Aleksander Wajand, Jan Tomasz Wajand: Tłokowe silniki spalinowe średnio- i szybkoobrotowe. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 2005, s. 273-. ISBN 83-204-3054-2.
3. Andrzej Dziurski (et al.): Przykłady obliczeń z podstaw konstrukcji maszyn. Eugeniusz Mazanek (red.). Wyd. 2. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 415. ISBN 978-83-204-3418-7.
4. Marek Bijak-Żochowski (et al.): Podstawy Konstrukcji Maszyn. Marek Dietrich (red.). Wyd. 3. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, 1999, s. 455. ISBN 83-204-2345-7.
5. Peryt 1969 ↓.

Bibliografia

• Antoni Peryt. "Metoda TR". „Młody Technik nr 11 1969”, s. 7-13, 1969. Warszawa.
• Piotr Zając: Silniki pojazdów samochodowych. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 2009, s. 191-196. ISBN 978-83-206-1735-1.

Kontrola autorytatywna (element maszyny):

• LCCN: sh85033760
• GND: 4166202-7
• BNCF: 40790
• J9U: 987007531268405171

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: technology/crankshaft
• Catalana: 0090476