Władysław Kruczek

Władysław Kruczek, ps. Zweig (ur. 27 kwietnia 1910 w Rzeszowie, zm. 5 listopada 2003 w Warszawie) – polski działacz komunistyczny, wieloletni działacz aparatu PPR i PZPR, członek Biura Politycznego KC PZPR (1968–1980), zastępca przewodniczącego Rady Państwa (1972–1980) oraz jej członek (1980–1982). Poseł na Sejm PRL III, IV, V, VI, VII i VIII kadencji (1961–1985).

Władysław Kruczek

Data i miejsce urodzenia	27 kwietnia 1910 Rzeszów, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	5 listopada 2003 Warszawa, Polska
Zastępca przewodniczącego Rady Państwa
Okres	od 28 marca 1972 do 2 kwietnia 1980
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Członek Rady Państwa
Okres	od 28 marca 1972 do 26 maja 1982
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Odznaczenia

Życiorys

Syn Tomasza (robotnika kolejowego) i Rozalii, brat gen. Stanisława Kruczka. Był członkiem Komunistycznego Związku Młodzieży Polski (od 1929 do 1933) i Komunistycznej Partii Polski (w latach 1933–1938). Za działalność komunistyczną był kilkakrotnie więziony. W 1934 skazany został na trzy i pół roku więzienia. Po agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę przedostał się na teren okupacji sowieckiej do Lwowa. Działał w kierownictwie Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom. Od 1941 służył w Armii Czerwonej. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej dostał się do niewoli niemieckiej, skąd zbiegł i przybył na Rzeszowszczyznę. Od 1942 działał w konspiracji, był współorganizatorem PPR i Gwardii Ludowej na Rzeszowszczyźnie. W latach 1942–1945 więzień niemieckich obozów koncentracyjnych (Auschwitz-Birkenau, Oranienburg, Sachsenhausen – w specjalnym karnym bloku nr 13. Pozostawał tam jako więzień nr 62424, aż do wyzwolenia obozu.

Po powrocie do Rzeszowa etatowy pracownik Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Partii Robotniczej (w której działał od 1942), odpowiedzialny za funkcjonowanie tzw. wywiadu partyjnego. Organizował struktury satelickiego wobec PPR Stronnictwa Ludowego na Rzeszowszczyźnie. Jako kierownik wydziału organizacyjnego KW PPR w Rzeszowie (od maja do czerwca 1945–1947) decydował o sposobie funkcjonowania całego KW PPR. Koordynator akcji sfałszowania wyborów parlamentarnych z 19 stycznia 1947 na terenie województwa rzeszowskiego. Współtworzył tzw. „szóstkę partyjną” (Komitet Wojewódzkiej Współpracy PPS-PPR) na obszarze działań miejskich, a następnie pełnił funkcję I sekretarza Komitetu Miejskiego kolejno PPR i PZPR w Rzeszowie. W 1951 ukończył Szkołę Partyjną przy KC PZPR. Następnie był w latach 1951–1952 sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Poznaniu. W latach 1952–1956 I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego w Bydgoszczy; w latach 1953–1954 zastępca członka, a w latach 1954–1981 członek Komitetu Centralnego PZPR. Uważany za wpływową postać wśród „natolińczyków” podczas walki o władzę w kierownictwie PZPR w latach pięćdziesiątych^[1].

W latach 1956–1971 I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Rzeszowie. W 1968 był jednym z inicjatorów antysemickiej nagonki tzw. „marca 1968”^[2]. Za lojalną postawę w czasie wydarzeń marcowych został powołany do Biura Politycznego KC PZPR.

Od listopada 1968 do grudnia 1980 przez nieprzerwanie 12 lat był członkiem Biura Politycznego – najwyższego gremium kierowniczego partii. W latach 1980–1981 był przewodniczącym Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej PZPR.

W latach 1971–1980 przewodniczący Centralnej Rady Związków Zawodowych. W latach 1972–1980 był zastępcą przewodniczącego, a w latach 1980–1982 członkiem Rady Państwa. Był jedną z osób, które podpisały w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 dekret o wprowadzeniu stanu wojennego na terytorium Polski.

Był posłem na Sejm PRL III, IV, V, VI, VII i VIII kadencji (1961–1985). W latach 1971–1981 członek Prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Wieloletni członek Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. W 1983 wybrany w skład Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej.

Zmarł w Warszawie. Pochowany w Zwięczycy.

W 2007 przewodniczący rady Rzeszowa, Konrad Fijołek z SLD, rozpoczął inicjatywę mającą na celu nadanie jednej z ulic miasta imienia Władysława Kruczka, a przewodniczący klubu Rozwoju Rzeszowa dr inż. Grzegorz Budzik złożył wniosek z nadaniem ulicy do Rady Miasta. Rada Miejska przychyliła się do wniosku i uchwałą Rady Miasta nr XXIV/385/2008 został patronem ulicy. Z tego powodu dnia 8 stycznia 2008 Instytut Pamięci Narodowej złożył zawiadomienie do prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez Radę Miejską Rzeszowa, na podstawie przepisów zakazujących promowania w Polsce nazizmu, faszyzmu i komunizmu^[3]. Pomimo że wojewoda podkarpacki nie znalazł podstaw do zmiany decyzji, nazwa ulicy została usunięta uchwałą rady miasta w styczniu 2008^[4].

Publikacje

• Kształtowanie się władzy ludowej na Rzeszowszczyźnie. Tom I (1965, Komitet Wojewódzki PZPR w Rzeszowie; współautor)^[5]
• Kształtowanie się władzy ludowej na Rzeszowszczyźnie. Tom II (1966, Komitet Wojewódzki PZPR w Rzeszowie; współautor)^[6]

Ordery i odznaczenia

• Order Budowniczych Polski Ludowej (1969)^[7]
• Order Sztandaru Pracy I klasy
• Order Sztandaru Pracy II klasy
• Krzyż Partyzancki
• Medal 30-lecia Polski Ludowej
• Medal 40-lecia Polski Ludowej
• Medal 10-lecia Polski Ludowej
• Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
• Srebrny Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
• Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
• Medal im. Ludwika Waryńskiego (1987)^[8]
• Złoty Znak Związku Ochotniczych Straży Pożarnych (1964)^[9]
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego^[10]
• Odznaka „Zasłużony Działacz Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej” (1989)
• Odznaka Honorowa Miasta Poznania (1976)^[11]
• Odznaka honorowa „Za zasługi w rozwoju województwa koszalińskiego” (1972)^[12]
• Odznaka „Zasłużony dla Sanockiej Fabryki Autobusów” (1968)^[13]
• Odznaka „Zasłużony dla Huty Aluminium w Koninie” (1976)^[11]
• Order Rewolucji Październikowej (ZSRR, 1980)^[14]
• Medal jubileuszowy „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR, 1975)^[15]
• Medal jubileuszowy „Czterdziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR)
• Medal jubileuszowy „W upamiętnieniu 100-lecia urodzin Władimira Iljicza Lenina” (ZSRR, 1969)^[16]
• Medal 90-lecia urodzin Georgi Dymitrowa (Bułgaria, 1972)^[17]
• Medal 50-lecia Komunistycznej Partii Czechosłowacji (Czechosłowacja, 1971)^[18]

Wyróżnienia

• Wpis do „Księgi zasłużonych dla województwa tarnobrzeskiego” (1978)^[19]
• Wpis do „Księgi zasłużonych dla województwa rzeszowskiego” (1986)^[20]

Przypisy

1. Październik i „Mała stabilizacja”. W: Jerzy Eisler: Zarys dziejów politycznych Polski 1944–1989. Warszawa: POW „BGW”, 1992, s. 62. ISBN 83-7066-208-0.
2. Jak LiD czci antysemitę, portal wp.pl z 8 stycznia 2008.
3. Komunikat rzecznika prasowego IPN o złożeniu doniesienia wraz z uzasadnieniem i notą biograficzną Władysława Kruczka.
4. Kruczek już nie ma ulicy w Rzeszowie, „Gazeta Wyborcza”, 25 stycznia 2008.
5. Kształtowanie się władzy ludowej na Rzeszowszczyźnie. T. I. Rzeszów: Komitet Wojewódzki PZPR w Rzeszowie, 1965, s. 2.
6. Kształtowanie się władzy ludowej na Rzeszowszczyźnie. T. II. Rzeszów: Komitet Wojewódzki PZPR w Rzeszowie, 1966, s. 2.
7. Z okazji srebrnego jubileuszu Polski Ludowej. Dekoracja zasłużonych działaczy najwyższymi odznaczeniami. „Dziennik Polski”. Rok XXV, Nr 170 (7906), s. 1, 4, 19 lipca 1969 r. Kraków. [dostęp 2023-05-02].
8. W uznaniu zasług, „Życie Partii”, nr 3, 10 lutego 1988, s. 20.
9. „Strażak: pismo Związku Ochotniczych Straży Pożarnych”, nr 24 (288), 16–31 grudnia 1964, s. 14.
10. Nadzwyczajna sesja Sejmu, „Trybuna Robotnicza”, nr 172, 22 lipca 1966, s. 1.
11. „Kronika Wielkopolski”, 1976, nr 7, s. 177.
12. Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie, nr 3, 31 marca 1972, s. 5.
13. Społeczeństwo popiera program partii. „Nowiny”. Nr 230, s. 1, 27 września 1968.
14. 70-lecie tow. Władysława Kruczka, „Trybuna Robotnicza”, nr 95, 28 kwietnia 1980, s. 1.
15. Medale radzieckie dla polskich przywódców, „Dziennik Bałtycki”, nr 106, 9–11 maja 1975, s. 1.
16. Euzebiusz Basiński, Polska-ZSRR. Kronika faktów i wydarzeń 1944–1971, Wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 1973, s. 392.
17. Medale Georgi Dymitrowa dla członków kierownictwa PZPR, „Trybuna Robotnicza”, nr 266, 8 listopada 1972, s. 1.
18. Medale 50-lecia KPCz dla kierowniczych działaczy PZPR, „Trybuna Robotnicza”, nr 174, 24–25 lipca 1971, s. 2.
19. Wpisani do „Księgi zasłużonych dla województwa tarnobrzeskiego”. „Nowiny”. Nr 164, s. 3, 20 lipca 1978.
20. Wpisani do „Księgi zasłużonych dla województwa rzeszowskiego”. „Nowiny”. Nr 168, s. 3, 19–22 lipca 1986.

Bibliografia

• Informacje w BIP IPN

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000113739224
• VIAF: 166243660
• PLWABN: 9810704318705606
• NUKAT: n2006056798

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3927757