Naparstniczka czeska (Verpa bohemica (Krombh.) J. Schröt.) – gatunek grzybów z rodziny smardzowatych (Morchellaceae)[1].
.jpg) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
naparstniczka czeska |
| Nazwa systematyczna | |
| Verpa bohemica (Krombh.) Schröt. Krypt.-Fl. Schlesien (Breslau) 3.2(1–2): 25 (1893) | |
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Morchellaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1834 Julius Vincenz von Krombholz nadając mu nazwę Morchella bohemica. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1893 Joseph Schröter, przenosząc go do rodzaju Verpa[1].
Niektóre synonimy naukowe:
- Mitrophora bohemica (Krombh.) Gillet 1879
- Morchella bispora Sorokīn 1877
- Morchella bohemica Krombh. 1834
- Phalloboletus bisporus (Sorokīn) Kuntze 1891
- Phalloboletus bohemicus (Krombh.) Kuntze 1891
- Ptychoverpa bohemica (Krombh.) Boud. 1907
- Verpa bispora (Sorokīn) Lagarde 1924[2].
Nazwa polska według M.A. Chmiel[3]. W niektórych atlasach grzybów gatunek ten opisywany jest także jako smardzówka czeska (Ptychoverpa bohemica)[4].
Morfologia
Zbudowany z główki i trzonka. Osiąga wysokość do 10–20 cm[5].
- Główka
O wysokości 2–5 cm, średnicy 2–4 cm i kształcie od stożkowatego do dzwonkowatego, przyrośnięta tylko na szczycie, cała reszta jest odstająca. Powierzchnia żeberkowana, pomiędzy niskimi, cienkimi pionowymi, falistymi i miejscami poprzecznie połączonymi żebrami znajdują się alweole. Barwa od żółtobrązowej do ciemnobrązowej[4].
Wysokość 7–20 cm, grubość 1–2,5 cm, walcowaty, czasami spłaszczony i przegięty, początkowo watowaty, potem pusty, kruchy. Powierzchnia początkowo biaława z białawymi kosmkami, potem naga, kremowożółtawa z ochrowopomarańczowymi plamkami[4].
Cienki, woskowaty, biały. Smak łagodny, zapach grzybowy[5].
- Cechy mikroskopowe
Worki dwuzarodnikowe, zarodniki silnie wydłużone, elipsoidalne, żółtawe, bardzo duże, 50-80(100) z 15-25 µm[6].
- Gatunki podobne
Smardz półwolny odróżnia się tym, że ma główkę przyrośniętą na 1/3 do 1/2 długości[4]. Naparstniczka stożkowata (Verpa conica), ma mniejsze owocniki, a powierzchnia główki nie jest pofałdowana[5].
_J._Schröt_207675.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Występowanie i siedlisko
Naparstniczka czeska na półkuli północnej jest szeroko rozprzestrzeniona[7]. W Polsce również występuje na całym obszarze. Do 2020 r. podano 120 jej stanowisk[8]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[6]. W opracowaniu Czerwona lista roślin i grzybów Polski jest zaliczony do kategorii gatunków narażonych na wymarcie (V), które najprawdopodobniej w najbliższej przyszłości przesuną się do kategorii gatunków wymierających, jeśli nie znikną czynniki zagrażające[9]. W latach 1983–2014 objęta ochroną ścisłą, a od 2014 r. – częściową[8].
Naziemny grzyb saprotroficzny. Rośnie pojedynczo lub w grupach od marca do maja w lasach liściastych, zaroślach i parkach[5], zwłaszcza pod osikami, jesionami i olszami[4]. Owocniki pojawiają się wczesną wiosną[6].
Znaczenie
Grzyb jadalny o dużych walorach kulinarnych[5].
Przypisy
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
