Ty2/Ty42

Ty2/Ty42 – parowóz towarowy konstrukcji niemieckiej (znormalizowana seria 52). Parowozy Ty2 budowane były masowo w wielu fabrykach europejskich (w Niemczech i krajach okupowanych, m.in. w Polsce) w latach 1942–1945. Znane są także jako niemiecka lokomotywa wojenna Kriegslokomotive. Po wojnie, opierając się o pozostawioną przez okupanta dokumentację, polskie zakłady wyprodukowały 150 sztuk parowozów podobnej konstrukcji oznaczonych już jako Ty42.

Ty2/Ty42

Producent	różni
Lata budowy	1942–1945
Układ osi	1′E
Wymiary
Masa pustego parowozu	z tendrem: 98,05 t bez tendra: 77,25 t
Masa służbowa	143,635 t
Długość	13 600 mm
Długość z tendrem	22 975 mm
Wysokość	4440 mm
Średnica kół napędnych	1400 mm
Średnica kół tocznych	850 mm
Napęd
Trakcja	parowa
Typ tendra	30D42, 30D43, 32D43, 27D47
Ciśnienie w kotle	16 at
Powierzchnia ogrzewalna kotła	177,73 m²
Powierzchnia przegrzewacza	71,31 m²
Powierzchnia rusztu	3,9 m²
Średnica cylindra	600 mm
Skok tłoka	660 mm
Parametry eksploatacyjne
Moc znamionowa	1633 KM (1200 kW)
Maksymalna siła pociągowa	15 000 kG
Prędkość konstrukcyjna	80 km/h

Historia

Zadaniem tej uproszczonej, taniej w produkcji i niezawodnej lokomotywy miało być obsługiwanie szlaków kolejowych na terenach zdobytych przez III Rzeszę na wschodzie. Dlatego też parowozy tej serii posiadały znakomitą izolację termiczną i nacisk osi nie przekraczający 15 t, dzięki czemu mogły poruszać się po liniach o kiepskiej lub prowizorycznie naprawionej nawierzchni. Po klęsce III Rzeszy 1206 parowozów tej serii rozpoczęło pracę na PKP. W roku 1962 Polska z uwagi na braki lokomotyw została zmuszona do odkupienia 220 maszyn od ZSRR. 200 z nich zostało włączone do PKP, a 20 zakupiło PMP PW Katowice. Parowozy PKP otrzymały oznaczenie Ty2-1207 do 1406. Parowozy PMP PW jeździły z numerami niemieckimi. Od 1945 roku do końca eksploatacji trakcji parowej była to najliczniejsza seria parowozów w Polsce. W Polsce zachowano 53 parowozy serii Ty2 i 14 parowozów serii Ty42^[1]. Trzy z nich są czynne: Ty42-24^[2]w Skansenie kolejowym w Pyskowicach, Ty42-107^[3] i Ty2-911^[4]

Niektóre właściwości trakcyjne

Ty2/42 podczas rozruchu rozwijał maks. siłę pociągową nieco ponad 17 000 kG (170 kN). Opalany lepszym gatunkiem węgla mógł ciągnąć składy towarowe ładowne o masie 620 ton z prędkością 80 km/h lub 1700 t – 50 km/h. W terenach górskich na wzniesieniu 20‰ mógł ciągnąć składy o masie 190 ton z prędkością 40 km/h.

Parowóz ten bywał używany do ciągnięcia składów osobowych, gdzie pociąg o masie ok. 130 ton, składający się z wagonów 2- i 3-osiowych mógł pokonywać wzniesienia 25‰, przy prędkości do 40 km/h.

Galeria

• 
  Parowóz Ty2-2118
• 
  Baureihe 52 kolei niemieckich.
• 
  Lokomotywa 56504 kolei tureckich.
• 
  ТЭ-4567 kolei radzieckich.
• 
  Ty42-107 ze Skansenu taboru kolejowego w Chabówce na stacji kolejowej w Żabnie
• 
  Lokomotywa 52.7594 kolei austriackich.
• 
  Parowóz 555.0163 kolei czechosłowackich.
• 
  Węgierska lokomotywa 520.079 z pociągiem towarowym.
• 
  Wnętrze
• 
  Pomocnik maszynisty wsypuje węgiel do paleniska.

Lista parowozów serii Ty2/Ty42 zachowanych w Polsce

Seria pojazdu	Rok produkcji	Producent	Miejscowość	Stan parowozu
Ty2-7	1944	Henschel & Sohn	Basznia	eksponat
Ty2-14	1942	Henschel & Sohn	Kartuzy	pomnik
Ty2-16	1942	Henschel & Sohn	Stalowa Wola-Rozwadów	pomnik
Ty2-18	1942	Henschel & Sohn	Jaworzyna Śl.	wrak
Ty2-22	1942	Henschel & Sohn	Lubin, do 2018 Wrocław Świebodzki	pomnik
Ty2-29	1942	Henschel & Sohn	Nowy Sącz	eksponat
Ty2-38	1942	Orenstein & Koppel(inne języki)	Jaworzyna Śl.	eksponat
Ty2-50	1942	Orenstein & Koppel(inne języki)	Chabówka	eksponat
Ty2-64	1942	Lokomotivfabrik Floridsdorf(inne języki)	Toruń	wrak
Ty2-81	1943	Henschel & Sohn	Jaworzyna Śl.	eksponat
Ty2-140	1943	Borsig	Nysa	wrak
Ty2-178	1943	H. Cegielski – Poznań	Kościerzyna	wrak
Ty2-220	1943	Grafenstaden(inne języki)	Piastów	pomnik
Ty2-223	1943	Henschel & Sohn	Jaworzyna Śl.	wrak
Ty2-269	1943	Henschel & Sohn	Lubiana Pyrzycka	pomnik
Ty2-305	1943	Henschel & Sohn	Jaworzyna Śl.	wrak
Ty2-406	1943	Orenstein & Koppel(inne języki)	Powodowo	eksponat
Ty2-446	1943	Fablok	Kościerzyna	wrak
Ty2-540	1943	Schichau-Werke	Legnica	pomnik
Ty2-559	1943	Schichau-Werke	Kraków	pomnik
Ty2-572	1943	Schichau-Werke	Warszawa	eksponat
Ty2-666	1943	L. Schwartzkopff, Berlin(inne języki)	Kościerzyna	wrak
Ty2-709	1943	L. Schwartzkopff, Berlin(inne języki)	Łódź	wrak
Ty2-821	1943	Lokomotivfabrik Floridsdorf(inne języki)	Jaworzyna Śl.	wrak
Ty2-860	1944	Schichau-Werke	Jabłonowo Pomorskie	pomnik
Ty2-911	1944	H. Cegielski Poznań	Chabówka	czynny
Ty2-921	1944	Henschel & Sohn	Szymbark	wrak
Ty2-927	1944	Henschel & Sohn	Pyskowice	wrak
Ty2-930	1944	Henschel & Sohn	Jaworzyna Śl.	wrak
Ty2-949	1944	Henschel & Sohn	Jaworzyna Śl.	eksponat
Ty2-953	1944	Henschel & Sohn	Chabówka	oczekuje naprawy
Ty2-1035	1944	Orenstein & Koppel(inne języki)	Wrocław	pomnik
Ty2-1055	1944	Orenstein & Koppel(inne języki)	Małaszewicze	pomnik
Ty2-1086	1944	Orenstein & Koppel(inne języki)	Leszno	wrak
Ty2-1176	1944	H. Cegielski – Poznań	Pyszczyn	wrak
Ty2-1140	1944	Škoda	Zajączkowo Tczewskie	wrak
Ty2-1184	1944	Henschel & Sohn	Chabówka	eksponat
Ty2-1226	1943	L. Schwartzkopff, Berlin(inne języki)	Tłuszcz	pomnik
Ty2-1258	1942	Henschel & Sohn	Oleśnica	renowacja
Ty2-1279	1943	Krauss-Maffei	Warszawa	eksponat
Ty2-1285	1943	L. Schwartzkopff, Berlin(inne języki)	Ełk	eksponat
Ty2-1292	1944	Krauss-Maffei	Pyskowice	wrak
Ty2-1298	1944	Arnold Jung Lokomotivfabrik	Powodowo	wrak
Ty2-1301	1943	Lokomotivfabrik Floridsdorf(inne języki)	Kościerzyna	wrak
Ty2-1312	1943	Henschel & Sohn	Pyskowice	wrak
Ty2-1387	1943	Henschel & Sohn	Chojnice	eksponat
Ty2-1401	1943	Maschinenfabrik Esslingen	Kościerzyna	eksponat
Ty2-1407	1964	ZNTK Poznań	Skierniewice	eksponat
Ty2-2118	1943	Henschel & Sohn	Kędzierzyn-Koźle	pomnik
Ty2-3458	1943	Krauss-Maffei	Pyskowice	eksponat
Ty2-5680	1943	Schichau-Werke	Zabrze	pomnik
TE-7175	1943	Lokomotivfabrik Floridsdorf(inne języki)	Kościerzyna	eksponat
Ty42-1	1945	Fablok	Jaworzyna Śląska	eksponat
Ty42-9	1945	Fablok	Karsznice	eksponat
Ty42-19	1945	Fablok	Chabówka	eksponat
Ty42-24	1945	Fablok	Pyskowice	czynny
Ty42-39	1945	H. Cegielski – Poznań	Kościerzyna	wrak
Ty42-44	1945	H. Cegielski – Poznań	Pyskowice	eksponat
Ty42-85	1945	Fablok	Pyskowice	eksponat
Ty42-105	1946	H. Cegielski – Poznań	Kościerzyna	eksponat
Ty42-107	1946	H. Cegielski – Poznań	Chabówka	czynny
Ty42-118	1946	Fablok	Chrzanów	pomnik
Ty42-120	1946	Fablok	Warszawa	eksponat
Ty42-126	1946	Fablok	Kościerzyna	eksponat
Ty42-148	1946	Fablok	Powodowo	wrak
Ty42-149	1946	Fablok	Jarocin	wrak

Źródło^[5]:.

Przypisy

1. Tomisław Czarnecki: Wciąż pod parą... parowozy w Polsce. [dostęp 2019-10-24].
2. Tomisław Czarnecki: Wciąż pod parą... parowozy w Polsce Ty42-24. 2014. [dostęp 2019-10-24].
3. Tomisław Czarnecki: Wciąż pod parą... parowozy w Polsce Ty42-107. 2014. [dostęp 2019-10-24].
4. PKPP. Cargo PKPP., „Parowozjada” przeniosła nas w przeszłość [online], PKP Cargo, 20 sierpnia 2018 [dostęp 2021-01-06].
5. Tomisław Czarnecki: Wykaz zachowanych w Polsce parowozów normalnotorowych Wciąż pod parą... Polskie parowozy.

Bibliografia

• Józef Fijałkowski, Wiktor Kowalewski: Charakterystyki normalnotorowych pojazdów trakcyjnych. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacyjne, 1959. Brak numerów stron w książce
• Bastian Königsmann: Pomnik parowóz – die polnischen Denkmaldampflokomotiven: Ein Reiseführer zu Geschichte, Geschichten und Gegenwart aller normalspurigen Museums- und Denkmaldampflokomotiven in Polen. BoD – Books on Demand; Auflage: 1 (24. Februar 2020). ISBN 978-3750412019.

Linki zewnętrzne

• opis konstrukcji i fotografie, modelarstwo kolejowe-model parowozu Ty2. cn.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-24)].
• opis serii Ty2 oraz jego powojennej kopii jako Ty42