Trzydziesty piąty rząd Izraela

Trzydziesty piąty rząd Izraela – rząd Izraela, który miał zostać sformowany przez koalicję mającą większość w Knesecie XXI kadencji, po wyborach w kwietniu 2019 roku. Wobec braku możliwości sformowania większościowej koalicji rządzącej doszło do kolejnych wyborów we wrześniu, w wyniku których wyłoniony został dwudziesty drugi Kneset. 17 maja 2020 roku oficjalnie zaprzysiężono nowy rząd jedności narodowej.

Trzydziesty piąty rząd Izraela
(rząd jedności narodowej)

Izrael
Spotkanie prezydenta Re’uwena Riwlina z Binjaminem Netanjahu i Benim Gancem
Premier	Binjamin Netanjahu
Partie	Likud, Niebiesko-Biali, Derech Erec (frakcja Niebiesko-Białych), Geszer, Szas, Zjednoczony Judaizm Tory i Partia Pracy
Kadencja	od 17 maja 2020 do 13 czerwca 2021
Poprzedni	czwarty rząd Netanjahu
Następny	Trzydziesty szósty rząd Izraela

Formowanie rządu

Po wyborach w kwietniu 2019

Osobny artykuł: Wybory parlamentarne w Izraelu w kwietniu 2019 roku.

W dniach 15–16 kwietnia 2019 prezydent Re’uwen Riwlin spotkał się reprezentantami partii, które dostały się do XXI Knesetu, celem uzyskania rekomendacji co do obsady stanowiska szefa rządu. Prawo Izraela pozwala prezydentowi na wytypowanie jednego z parlamentarzystów na przyszłego premiera, niekoniecznie przewodniczącego zwycięskiej partii, lecz takiego, który ma większą szansę sformować większościową koalicję^[1]. Dotychczasowego premiera Binjamina Netanjahu rekomendowały – macierzysty Likud (35 mandatów), Szas (8), Zjednoczony Judaizm Tory (8), Nasz Dom Izrael (5), Unia Partii Prawicowych (5) oraz My Wszyscy (4). Lider Niebiesko-Białych – Beni Ganc został wskazany przez swoje ugrupowanie (35 mandatów) oraz przez Partię Pracy (6) i Merec (4). Koalicje partii arabskich Hadasz-Ta’al (6) i Ra’am-Balad (4) nie poparły żadnego kandydata^[2][3]. W związku z tym, że prawicowa koalicja dysponuje łącznie 65 mandatami w 120-osobowym Knesecie, 17 kwietnia prezydent oficjalnie powierzył Netanjahu misję sformowania nowego rządu^[4] i otrzymał – zgodnie z konstytucją – 28 dni na przedstawienie prezydentowi składu rządu^[5].

Ponieważ negocjacje odnoście szczegółów umowy koalicyjnej i obsady stanowisk z ugrupowaniami, które poparły kandydaturę Netanjahu, przeciągały się, premier wystąpił do prezydenta o przedłużenie misji formowania rządu. 13 maja 2019 po spotkaniu Netanjahu z Riwlinem poinformowano, że premier otrzymał dodatkowe 14 dni i musi przedstawić skład rządu do 29 maja^[5][6].

W wyznaczonym terminie Netanjahu nie udało się sformować rządu, wskutek braku porozumienia z Awigdorem Liebermanem (przewodniczącym partii Nasz Dom Izrael). W związku z tym 29 maja Kneset przegłosował większością 74:25 samorozwiązanie. Nowe wybory parlamentarne zaplanowano na 17 września^[7][8].

Po wyborach we wrześniu 2019

Osobny artykuł: Wybory parlamentarne w Izraelu we wrześniu 2019 roku.

Re’uwen Riwlin ponownie rozpoczął serię spotkań z przedstawicielami partii, które dostały się do parlamentu, aby te wskazały polityka, którego poprą na kandydata do stworzenia przyszłego rządu. Prezydent uznał, że Niebiesko-Biali i Likud powinny podzielić się władzą i stworzyć rząd jedności narodowej^[9].

Awigdor Lieberman z Naszego Domu Izrael uznał, że nie wskaże ani na Ganca, ani na Netanjahu. Według Liebermana obaj pokazali, że nie są zdolni do indywidualnego rządzenia krajem. Należy zatem utworzyć rząd jedności narodowej z rotacyjną funkcją premiera^[10].

Beniego Ganca jako kandydata na premiera wskazali: Niebiesko-Biali (33 posłów)^[11], Zjednoczona Lista (bez Baladu, 10)^[12][13], Partia Pracy-Geszer (6)^[14], Obóz Demokratyczny (5)^[15]. Dotychczasowego premiera Binjamina Netanjahu poparł macierzysty Likud (32)^[16] oraz Szas (9)^[17], Zjednoczony Judaizm Tory (7)^[17] i Jamina (7)^[15].

Po spotkaniu u prezydenta Ganc i Netanjahu zgodzili się spotkać kolejny raz w celu przedyskutowania utworzenia rządu jedności narodowej. Sam Riwlin wspomniał, że obaj politycy nie mają wystarczającego poparcia do wytypowania któregoś z nich do utworzenia rządu^[18]. Negocjacje między obiema stronami nie przyniosły skutku, co w ostateczności sprawiło, że prezydent wytypował Netanjahu do próby zbudowania koalicji rządzącej. Riwlin zastrzegł tym razem, że jeśli Netanjahu nie stworzy rządu, to nie będzie kolejnych wyborów, a misję powołania rządu otrzyma Ganc^[19]. 21 października Netanjahu uznał, że nie jest w stanie zbudować koalicji rządzącej i po 26 dniach negocjacji zwrócił mandat do powołania rządu Gancowi^[20].

Wobec braku możliwości wyłonienia rządu, w grudniu rozpisano nowe wybory, zaplanowane na 2 marca następnego roku^[21].

Po wyborach w marcu 2020

Osobne artykuły: Wybory parlamentarne w Izraelu w 2020 roku i Dwudziesty trzeci Kneset.

Mimo iż Izraelska Komisja Wyborcza nie podała oficjalnych wyników wyborów, to Awigdor Lieberman zapowiedział, że nie będzie częścią koalicji tworzonej przez Likud. Poinformował także, iż będzie popierał ustawę zakazującą bycia premierem politykowi z oficjalnymi zarzutami^[22]. Zjednoczona Lista, również zaraz po wyborach, zapowiedziała poparcie dla rządu utworzonego przez Ganca, pod warunkiem, że ten zmieni podejście do mniejszości arabskiej w Izraelu oraz aneksji części osiedli na Zachodnim Brzegu^[23].

Pomimo że prezydent Re’uwen Riwlin nie powierzył zwycięzcy wyborów misji tworzenia nowego rządu, to liczba posłów partii, które zapowiedziały przystąpienie do rządu tworzonego przez Binjamina Netanjahu, nie jest wystarczająca. Suma miejsc Likudu, Szasu, Zjednoczonego Judaizmu Tory, Sztandaru Tory i Jaminy daje 58 mandatów, co nie daje możliwości stworzenia większości parlamentarnej. Wynik wyborczy Zjednoczonej Listy sprawił, że to od niej zależeć będą rozmowy koalicyjne. Nie wiadomo jednak, jaką decyzję podejmie, ponieważ jej politycy zapowiedzieli, iż nie będą tworzyć koalicji z Likudem, a ich ewentualne poparcie dla rządu Beniego Ganca też nie jest pewne^[24].

8 marca Zjednoczona Lista ogłosiła listę wymagań, które musiałby spełnić Ganc, aby partia przystąpiła do jego rządu. Są to m.in.: rezygnacja z Prawa Zasadniczego: Izrael – Państwem narodowym narodu żydowskiego, program ekonomiczny wspierający Arabów żyjących w Izraelu, kontynuacja procesu pokojowego, zmiana statusu mniejszości arabskiej w Izraelu i anulowanie wszelkiego ustawodawstwa dyskryminującego Arabów w kraju^[25]. Tego samego dnia listę żądań wobec Ganca wysunął Lieberman. Domaga się on: poboru Żydów ortodoksyjnych, wprowadzenia ślubów cywilnych, zezwolenia na handel w szabat, oddelegowanie kwestii transportu publicznego w szabat w ręce samorządów. Ganc na swoim profilu Twitterze zaakceptował postulaty^[26].

Partie ortodoksyjne – Szas i Zjedncozony Judaizm Tory – zapowiedziały, że nie poprą mniejszościowego rządu Ganca. A jeżeli taki powstanie, to zrobią wszystko żeby doszło do kolejnych wyborów. Jamina uznała, że mniejszościowy rząd Ganca może stanowić zagrożenie dla Izraela. Wszystkie trzy partie uznały, że jedynie Netanjahu może zagwarantować żydowski i demokratyczny charakter państwa^[27].

9 marca doszło do porozumienia Ajmana Audy i Ahmada at-Tajjibiego Zjednoczonej Listy z Niebiesko-Białymi w sprawie wsparcia mniejszościowej koalicji, czyli Arabowie znaleźliby się poza rządem, ale poparliby jego utworzenie i funkcjonowanie. Dwóch posłów partii Telem, która wchodzi w skład Niebiesko-Białych, zapowiedziało, że opuści partię na znak protestu wobec porozumienia z Arabami^[28].

12 marca Netanjahu i Ganc zgodzili się na podjęcie rozmów w sprawie utworzenia rządu jedności narodowej w obliczu pandemii SARS-CoV-2^[29].

15 marca Nasz Dom Izrael uznała, że podobnie jak Zjednoczona Lista i blok Partia Pracy-Geszer-Merec poprze kandydaturę Ganca na premiera. W takiej sytuacji, to lider Niebiesko-Białych dysponuje przewagą miejsc w ewentualnej koalicji (61) w stosunku do bloku prawicowego (58)^[30]. Tego samego dnia prezydent Izraela ogłosił, że Ganc zostanie wytypowany do próby powołania nowego rządu^[31].

26 marca po długich negocjacjach pomiędzy partiami Ganc zgodził się na utworzenie rządu jedności z Likudem. Krok ten spotkał się ze sprzeciwem Lapida i Ja’alona, którzy złożyli wniosek o wystąpienie z koalicji Niebiesko-Białych. Ganc zaoferował Netanjahu, że mógłby objąć tekę ministra spraw zagranicznych i stanowisko przewodniczącego Knesetu. W 2021 miałaby nastąpić zamiana na stanowisku premiera. Koalicja bloku prawicowego z Mocą Izraela Beniego Ganca miała by posiadać w Knesecie 78-79 miejsc^[32].

20 kwietnia Ganc i Netanjahu podpisali porozumienie o utworzeniu rządu jedności narodowej. Według niego Netanjahu pozostanie premierem do października 2021 roku, następnie zostanie zastąpiony przez Ganca. Likud będzie mógł obsadzić ministerstwa: finansów, zdrowia, bezpieczeństwa wewnętrznego, budownictwa, transportu i edukacji. Niebiesko-Biali otrzymają ministerstwa: obrony, spraw zagranicznych, sprawiedliwości, kultury, komunikacji i gospodarki. Przewodniczący Knesetu będzie wybrany z Likudu^[33].

7 maja Netanjahu otrzymał poparcie 72 członków Knesetu do sformowania rządu jedności narodowej. Partiami, które wyraziły swoje poparcie były: Likud, Niebiesko-Biali, Derech Erec (frakcja Niebiesko-Białych), Geszer, Szas, Zjednoczony Judaizm Tory i Partia Pracy. Narodowo-religijna Jamina wraz z Naszym Domem Izrael, Zjednoczoną Listą i koalicją Jest Przyszłość-Telem nie udzieliły wsparcia dla Netanjahu^[34][35].

14 maja 2020 roku, pomimo protestów Bennetta i Smotricza z Jaminy, Perec zdecydował się porozumieć z Netanjahu i pozostał na stanowisku ministra Jerozolimy i dziedzictwa narodowego^[36].

Skład rządu

Premierzy i ministrowie

Stanowisko		Minister	Partia	Od	Do	Uwagi
Premier		Binjamin Netanjahu	Likud	17 maja 2020	13 czerwca 2021
Premier alternatywny[a] (urząd utworzony na mocy umowy koalicyjnej)[37]		Beni Ganc	Niebiesko-Biali	17 maja 2020	13 czerwca 2021
Minister obrony
Minister w Ministerstwie Obrony		Micha’el Biton	Niebiesko-Biali	17 maja 2020	13 czerwca 2021
Minister spraw zagranicznych		Gabi Aszkenazi	Niebiesko-Biali	17 maja 2020	13 czerwca 2021
Minister współpracy regionalnej		Gilad Erdan	Likud	17 maja 2020	5 lipca 2020	11 maja Netanjahu poinformował, że Erdan zostanie kolejnym ambasadorem Państwa Izrael w Stanach Zjednoczonych i przy ONZ. Do czasu mianowania miał pełnić funkcję ministerialną[38].
		Ofir Akunis		6 lipca 2020	13 czerwca 2021
Minister rolnictwa i rozwoju wsi		Alon Szuster	Niebiesko-Biali	17 maja 2020	13 czerwca 2021
Minister osadnictwa		Cippi Chotoweli	Likud	17 maja 2020	2 października 2020
		Cachi Hanegbi		2 sierpnia 2020	13 czerwca 2021
Minister komunikacji		Jo’az Hendel	Derech Erec	17 maja 2020	16 grudnia 2020[39]	Zwolniony ze stanowiska przez Ganca po oświadczeniu Hendela, iż ten wstąpi do nowej partii Gide’ona Sa’ara[40].
		Beni Ganc	Niebiesko-Biali	16 grudnia 2020	3 maja 2021
		Eitan Ginzburg	Niebiesko-Biali	3 maja 2021	13 czerwca 2021
Minister kultury i sportu		Jechi’el Mosze Troper	Niebiesko-Biali	17 maja 2020	13 czerwca 2021
Minister ds. energii		Juwal Steinitz	Likud	17 maja 2020	13 czerwca 2021
Minister edukacji, Minister szkolnictwa wyższego, Minister zasobów wodnych		Ze’ew Elkin	Likud	17 maja 2020	23 grudnia 2020	23 grudnia ogłosił rezygnację ze stanowisk ministerialnych, mandatu poselskiego i przeszedł do partii Gide’ona Sa’ara[41]. Póki co następca nie został wybrany.
		Jo’aw Galant	Likud	17 maja 2020	13 czerwca 2021
Minister ochrony środowiska		Gila Gamli’el	Likud	17 maja 2020	13 czerwca 2021
Minister finansów		Jisra’el Kac	Likud	17 maja 2020	13 czerwca 2021
Minister zdrowia		Juli-Jo’el Edelstein	Likud	17 maja 2020	13 czerwca 2021
Minister mieszkalnictwa i budownictwa		Ja’akow Litzman	Zjednoczony Judaizm Tory	17 maja 2020	15 września 2020
		Binjamin Netanjahu	Likud	15 września 2020	14 października 2020
		Jicchak Kohen	Szas	14 października 2020	15 listopada 2020
		Binjamin Netanjahu	Likud	15 listopada 2020	18 listopada 2020
		Ja’akow Litzman	Zjednoczony Judaizm Tory	18 listopada 2020	13 czerwca 2021
Minister absorpcji imigrantów		Penina Tamanu	Niebiesko-Biali	17 maja 2020	13 czerwca 2021
Minister gospodarki		Amir Perec	Izraelska Partia Pracy	17 maja 2020	13 czerwca 2021
Minister spraw religijnych		Ja’akow Awitan	Szas (nie był wybrany na posła)	17 maja 2020	13 czerwca 2021
Minister Jerozolimy i dziedzictwa narodowego		Rafi Perec	Jamina	17 maja 2020	13 czerwca 2021
Minister ds. diaspory		Omer Jankelewicz	Niebiesko-Biali	17 maja 2020	13 czerwca 2021
Minister rozwoju i wzmacniania społeczności		Orli Lewi-Abekasis	Geszer	17 maja 2020	13 czerwca 2021
Minister spraw wewnętrznych		Arje Deri	Szas	17 maja 2020	13 czerwca 2021
Minister rozwoju peryferii Negewu i Galilei				14 maja 2015	13 czerwca 2021
Minister ds. strategicznych		Orit Farkasz Hakohen	Niebiesko-Biali	17 maja 2020	30 listopada 2020
		Micha’el Biton		30 listopada 2020	13 czerwca 2021
Minister wywiadu		Eli Kohen	Likud	17 maja 2020	13 czerwca 2021
Minister sprawiedliwości		Awi Nissenkorn	Niebiesko-Biali	17 maja 2020	30 grudnia 2020	30 grudnia zrezygnował ze stanowiska ministerialnego i mandatu posła z ramienia Niebiesko-Białych. Został zastąpiony przez Ganca[42].
		Beni Ganc	Niebiesko-Biali	1 stycznia 2021	13 czerwca 2021
Minister bezpieczeństwa publicznego		Amir Ochanna	Likud	17 maja 2020	13 czerwca 2021
Minister nauki i technologii		Jizhar Szaj	Niebiesko-Biali	17 maja 2020	12 stycznia 2021
		Jechi’el Mosze Troper	Niebiesko-Biali	3 maja 2021	13 czerwca 2021
Minister turystyki		Asaf Zamir	Niebiesko-Biali	17 maja 2020	10 czerwca 2020
		Orit Farkasz Hakohen		14 października 2020	13 czerwca 2021
Minister transportu		Miri Regew	Likud	17 maja 2020	13 czerwca 2021
Minister ds. równości społecznej i emerytów		Meraw Kohen	Niebiesko-Biali	17 maja 2020	8 stycznia 2021
		Micha’el Biton	Niebiesko-Biali	3 maja 2021	13 czerwca 2021
Minister pracy i opieki społecznej		Icik Szmuli	Izraelska Partia Pracy	17 maja 2020	13 czerwca 2021
Minister cybernetyki i narodowych spraw cyfrowych		Dawid Amsalem	Likud	17 maja 2020	13 czerwca 2021
Łącznik rządu z Knesetem

Źródło: The ministers of Israel’s 35th government, „The Times of Israel” (dostęp: 17.05.2020); Kneset, Twenty-Third Knesset: Government 35 (dostęp:17.05.2020); Kneset, הכנסת העשרים ושלוש: הממשלה ה35  –  הרכב נוכחי (dostęp: 26.05.2020).

Ministrowie bez teki

Cachi Hanegbi

Likud

17 maja 2020

2 sierpnia 2020

Źródło: The ministers of Israel’s 35th government, „The Times of Israel” (dostęp: 17.05.2020); Kneset, Twenty-Third Knesset: Government 35 (dostęp:17.05.2020).

Wiceministrowie

Biuro Premiera		Fatin Mulla	Likud	25 maja 2020	13 czerwca 2021
Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego		Gadi Jewarkan	Likud	25 maja 2020	13 czerwca 2021
Ministerstwo Finansów		Jicchak Kohen	Szas	25 maja 2020	14 listopada 2020
				23 listopada 2020	13 czerwca 2021
Ministerstwo Transportu		Uri Maklew	Zjednoczony Judaizm Tory	25 maja 2020	13 czerwca 2021
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych		Jo’aw Ben Cur	Szas	25 maja 2020	13 czerwca 2021
Ministerstwo Rozwoju Negewu i Galilei					13 czerwca 2021
Ministerstwo Edukacji		Me’ir Porusz	Zjednoczony Judaizm Tory	25 maja 2020	13 czerwca 2021
Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej		Meszullam Nahari	Szas	25 maja 2020	13 czerwca 2021
Ministerstwo Zdrowia		Jo’aw Kisz	Likud	25 maja 2020	13 czerwca 2021

Źródło: כל הפנים והשמות: הכירו את ממשלת ישראל ה-35, „Israel ha-Jom” (dostęp: 19.05.2020); Kneset, Twenty-Third Knesset: Government 35 (dostęp:26.05.2020); Kneset, הכנסת העשרים ושלוש: הממשלה ה35  –  הרכב נוכחי (dostęp: 26.05.2020).

Uwagi

1. Od października 2021 roku będzie piastować stanowisko premiera za Binjamina Netanjahu w ramach rotacji w rządzie jedności narodowej