Tèjí shàngjiàng

Tèjí shàngjiàng, tłumaczony także jako generał specjalnej klasy (chiń. 特级上将, ang. General Special-Class) – najwyższy stopień wojskowy w Siłach Zbrojnych Republiki Chińskiej, odpowiednik generalissimusa w innych armiach świata. Ustanowiony w 1935 roku jako wyjątkowe wyróżnienie dla najważniejszych dowódców wojskowych, a zniesiono go w roku 1999. Pełnoprawnie otrzymał go wyłącznie Czang Kaj-szek, choć posługiwał się nim również symbolicznie Wang Jingwei, gdy stał na czele swojego rządu kolaboracyjnego.

Tèjí shàngjiàng

Stopień niższy	yījí shàngjiàng (generał pierwszej klasy)
Oznaczenie stopnia
naramiennik
Oznaczenie stopnia używane do zastąpienia przez naramiennik w 1946 roku
odznaka
Oznaczenie stopnia w Armii Pokojowego Budowania Narodu
odznaka

Bywa mylony ze stopniem dàyuánshuài, odpowiednikiem wielkiego marszałka^[1].

Historia

Ustanowienie stopnia

Stopień tèjí shàngjiàng został ustanowiony w 1935 roku przez rząd Republiki Chińskiej jako wyróżnienie dla najwybitniejszych dowódców wojskowych, którzy wykazali się wyjątkowymi zasługami dla państwa. Jego ustanowienie miało na celu wzmocnienie prestiżu sił zbrojnych i zintegrowanie najwyższego dowództwa w okresie licznych zagrożeń zewnętrznych i wewnętrznych, z jakimi zmagały się Chiny w latach trzydziestych XX wieku^[2].

Wprowadzenie tego stopnia wiązało się również z potrzebą nadania wyższego stopnia Czang Kaj-szekowi, by podkreślić jego dominującą rolę w siłach zbrojnych i podnieść jego rangę wobec innych generałów. Czang, jako przewodniczący Komitetu Wojskowego Rządu Narodowego, potrzebował stopnia, który zapewniałby mu formalnie wyższą pozycję, szczególnie w kontekście wydarzeń takich jak aresztowanie Zhanga Xuelianga po incydencie Xi'an. Zhang, generał pierwszej klasy, został oskarżony o zdradę, a ponieważ prawo wymagało, aby sądzący go oficer miał wyższy stopień, Czang Kaj-szek został awansowany do stopnia tèjí shàngjiàng^[3][4].

Zniesienie stopnia

Wprowadzenie konstytucji w Republice Chińskiej po okresie rządów kuomintangowskiej dyktatury stworzyło problem prawny dotyczący najwyższego wojskowego stopnia tèjí shàngjiàng. Podczas gdy w okresie przedkonstytucyjnym stopień ten był nadawany na mocy przepisów tymczasowych przepisów ustrojowych z 1935 roku, konstytucja z 1947 roku przyznała pełnię zwierzchnictwa nad siłami zbrojnymi prezydentowi kraju. To sprawiło, że stopień tèjí shàngjiàng, przysługujący dotychczas tylko Czangowi, stał się zbędny.

W 1999 roku Ministerstwo Obrony Republiki Chińskiej stwierdziło, że stopień ten nie jest już zgodny z nowoczesnym systemem dowodzenia i złożyło wniosek o jego formalne zniesienie. 16 grudnia 1999 roku Rada Ministrów przekazała sprawę do parlamentu, który przyjął ustawę o zniesieniu stopnia tèjí shàngjiàng 13 października 2000 roku. Prezydent Chen Shui-bian, pierwszy z ramienia Demokratycznej Partii Postępowej i spoza Kuomintangu, ogłosił zniesienie stopnia 1 listopada 2000 roku^[5] .

Przypadek Wanga Jingwei

Stopień ten był również teoretycznie przewidziany w wojskach rządu kolaboracyjnego Wanga Jingwei, ustanowionego w 1940 roku pod protektoratem Cesarstwa Wielkiej Japonii. W 1940 roku rząd ten wydał przepisy mundurowe, które zawierały stopień tèjí shàngjiàng. Chociaż Wang nie był wojskowym, nosił mundur z oznaczeniami tego stopnia w celach symbolicznych. Jednakże stopień ten nigdy nie został formalnie nadany w Zreorganizowanym Narodowym Rządzie Republiki Chińskiej, a najwyższe rangi zajmowali jedynie dwaj generałowie drugiej klasy – Ren Yuandao i Pang Bingxun^[1].

Posiadacze

Nazwisko	Przynależność	Odznaka	Zdjęcie	Lata życia	Lata urzędowania ze stopniem	Rola	Źródło
Czang Kaj-szek	Republika Chińska			1887–1975	1935–1975	przywódca Republiki Chińskiej i głównodowodzący jej wojsk	[4]
Wang Jingwei	Zreorganizowany Narodowy Rząd Republiki Chińskiej			1883–1944	1940–1944	prezydent Zreorganizowanego Narodowego Rządu Republiki Chińskiej i zwierzchnik jego wojsk stopień przyjęty symbolicznie	[1]

Przypisy

1. Jowett 2013 ↓, s. 204.
2. Lary 2007 ↓, s. 237.
3. Zhang 2014 ↓, s. 40.
4. Taylor 2009 ↓, s. 15.
5. MOFA 2000 ↓.

Bibliografia

• Diana Lary: China's Republic. Cambridge University Press, 2007. ISBN 978-0521696967.
• Jay Taylor: The Generalissimo: Chiang Kai-shek and the Struggle for Modern China. Harvard University Press, 2009. ISBN 978-0674033382.
• Philip S. Jowett: Rays of the Rising Sun: Japan's Asian Allies 1931-45. Helion and Company, 2013. ISBN 978-1909384607.
• Zhengming Zhang: The Xi'an Incident: A Pivotal Moment in Modern Chinese History. Foreign Languages Press, 2014. ISBN 978-7119087713.
• MOFA: Taiwan Defense Reforms. Ministry of Foreign Affairs Taiwan, 2000. ISBN 978-9861230001.Sprawdź autora:1.