Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Erotyka w sztuce (z gr. eros „miłość”) – jest jednym z przejawów sensualizmu, chociaż często jest też postrzegana jako nacechowana seksualnością, pożądaniem, wulgarnością oraz uwielbieniem ciała i mylona z pornografią. Reprezentatywnym wyrazem erotyki są szeroko pojęte dzieła sztuki (utwory literackie, fotografie, filmy, rzeźby i obrazy) dotyczące zmysłowości i miłości. W odróżnieniu od pornografii dzieła erotyczne przedstawiają seksualność człowieka bez dosłowności anatomicznych aktu seksualnego, choć granice bywają tu płynne i nie zawsze wyraźne. W twórczości niektórych artystów następuje często świadoma akcja zacierania tych granic estetyczno formalnych, np. u Toma z Finlandii czy Roberta Mapplethorpego[1].
.jpg)
Jedną z najstarszych znanych autorek sztuki o tematyce erotycznej jest grecka poetka Safona, która komponowała poezję do muzyki granej na lirze. Historycy przypisywali jej trzy wynalazki związane z muzyką (plektron – narzędzie do trzymania liry, pektis – rodzaj liry albo harfy, przeznaczonej dla kobiety, oraz skalę miksolidyjską)[2], co wskazuje że była nie tylko poetką, ale także muzykiem, chociaż zapisy jej utworów muzycznych nie zachowały się. Nie wiadomo czy Safona była piśmienna. Jej utwory o charakterze erotycznym poruszają temat miłości, tęsknoty, zazdrości, samotności; niektóre noszą ślady różnych starożytnych rytuałów. Pojawiają się w nich mężczyźni, kobiety, bogowie i boginie. Postacią, która często uważana jest za wskazującą na homo- lub biseksualizm autorki, jest m.in. Atthis[3], młoda kobieta (na pewno młodsza od Safony) pojawiająca się w kilku wierszach, z których żaden nie zachował się w całości. Większość tłumaczy Safony jest jednak zdania, że przy interpretacji wszystkich wątków z zachowanej twórczości poetki musi być brana pod uwagę licencia poetica – tym bardziej, że nie jest znany ich dokładny kontekst[2]. Anne Carson, autorka współczesnego tłumaczenia poezji Safony z oryginału (z dialektu eolskiego), w swojej własnej poezji również podejmuje czasem tematykę miłosną. W książce pt. Eros the Bittersweet (1986) prześledziła koncepcję „erosa” w starożytnej Grecji poprzez jego reprezentacje w poezji z tamtych czasów[4].
W literaturze znaną autorką nawiązującą do tematyki erotycznej i feministycznej jest Virginie Despentes, która zarazem kontestuje tradycyjną estetykę sztuki erotycznej. Jak sama zadeklarowała: „Piszę w imieniu brzydkich i dla brzydkich, starych, schłopiałych, oziębłych, niedorżniętych, pasztetowatych, histerycznych, steranych; dla wszystkich, które nie kwalifikują się na rynek super lasek.”[5] Despentes porusza też problem traktowania gwałtu zarówno w kulturze, jak i w sztuce. Jej wypowiedzią na ten temat jest m.in. film pt. „Gwałt” (2000) na podstawie jej powieści pt. Baise-moi (1994). Główne role w filmie grały aktorki porno Raffaela Anderson i Karen Bach. Tak komentuje swoją wypowiedź artystyczną na ten temat: „Upieramy się traktować gwałt tak, jakby był on czymś niezwykłym i rzadkim, jakby wykraczał poza seksualną normę, jakby dało się go uniknąć. [...] Tymczasem jest całkiem odwrotnie, gwałt znajduje się w samym środku, w samym sercu naszej seksualności. Jest to najważniejszy rytuał ofiarniczy, wszechobecny w sztuce od czasów starożytnych, pojawiający się w literaturze, na pomnikach i obrazach, towarzyszący nam przez wieki. W ogrodach Paryża i w muzeach widzimy przedstawienia mężczyzn dopuszczających się gwałtu na kobietach.”[5] W filmie King Kong (1933) Despentes dostrzega ilustrację erotyki i zmysłowości istniejącej poza heteronormatywną strukturą społeczeństwa, rozróżnieniem płci kulturowych oraz binarnym podziałem na męskość i kobiecość[5].
Tematykę zmysłowości, erotyki oraz relacji męsko-damskich i innych podejmuje także czeski fotograf Jan Saudek[6]. Saudek wpisuje się w nurt fotografii inscenizowanej, gdzie nawiązuje się do technik stosowanych w filmie, malarstwie, a przede wszystkim w teatrze[7]. Jak pisze Christiane Fricke we wstępie do albumu tego artysty: „Zamiast obserwować zachowanie danej osoby i w odpowiednim momencie odsłonić migawkę, Saudek wymyślał scenę, a potem zaczynał inscenizować ją przed obiektywem aparatu fotograficznego. Saudek na swój sposób kontynuował tradycję „tableau vivant” i „pose plastique”, które korzeniami tkwiły w rozrywkach osiemnastowiecznej arystokracji. Przejawy tej tradycji są zauważalne na dziewiętnastowiecznych oficjalnych fotografiach dzieci królowej Wiktorii”[6]. Na jego fotografiach pojawiają się kobiety i mężczyźni w różnym wieku, o różnej budowie ciała; zazwyczaj nago albo półnago, z różnymi rekwizytami; fotografowani w suterenie artysty, przy świetle dziennym padającym z okna.
Innym artystą tworzącym głównie fotografię erotyczną jest Alva Bernardine, brytyjski fotograf pochodzący z Grenady. Oprócz fotografii (często znacznie przekształcanej w procesie cyfrowej postprodukcji) zajmuje się także sztuką wideo. Jego fotografie często podejmują temat uprzedmiotowienia kobiety, szczególnie we współczesnej kulturze popularnej; na przykład w cyklu „Forniphilia (Human furniture)”, gdzie modelki (rzadziej jest to model płci męskiej) pozują w charakterze mebli[8]. W podobnej estetyce są dzieła Annie Sprinkle; amerykańskiej artystki, feministki i performerki. Podobnie jak Alva Bernardine, nie ma ona akademickiego wykształcenia w dziedzinie sztuki[9].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
