Stryżawka

Stryżawka (ukr. Стрижавка, hist. pol. Strzyżawka) – osiedle typu miejskiego na Ukrainie w rejonie winnickim obwodu winnickiego, historycznie na Podolu.

Stryżawka

Стрижавка

Kościół Matki Boskiej Bolesnej
Herb Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	winnicki
Rejon	winnicki
Populacja (2017) • liczba ludności	9108[1]
Kod pocztowy	23210
Położenie na mapie obwodu winnickiego Stryżawka
Położenie na mapie Ukrainy Stryżawka
49°18′44″N 28°28′51″E

Stryżawka leży 10 km na północ od Winnicy, nad rzeką Boh.

Historia

Niezachowany pałac Grocholskich

Historia Strzyżawki sięga XVI wieku. Przynależała administracyjnie do województwa bracławskiego prowincji małopolskiej Królestwa Polskiego. Prawa miejskie otrzymała w XVIII wieku. Należała do Potockich i Grocholskich. Po II rozbiorze Polski (1793) siedziba gminy Strzyżawka(inne języki) w powiecie winnickim guberni podolskiej w zaborze rosyjskim.

Grocholscy wznieśli tu niezachowany pałac w stylu klasycystycznym oraz zachowany kościół katolicki pw. Matki Boskiej Bolesnej. Urodzili się tu przedstawiciele rodu:

• Adam Remigiusz Grocholski – pułkownik dyplomowany kawalerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari
• Ksawery Grocholski ps. „Leonard” – polski hrabia, żołnierz WiN.

Podczas okupacji hitlerowskiej, w lecie 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 250 osób. 12 stycznia 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali. Sprawcami zbrodni było Geheime Feldpolizei, Ordnungspolizei oraz ukraińska policja^[2].

W 1989 Stryżawka liczyła 8424 mieszkańców^[3], a w 2013 – 9046 mieszkańców^[4].

Pałac

• parterowy pałac wybudowany w latach 1808–1811 w stylu klasycystycznym przez Mikołaja Grocholskiego spalony w 1918 r.^[5]. Od frontu portyk z sześcioma kolumnami podtrzymującymi trójkątny fronton. Od strony Bohu również portyk z kolumnami podtrzymującymi tympanon^[6].

Przypisy

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Stryżawka

1. Чисельність наявного населення України на 1 січня 2017 року. Державна служба статистики України. Київ, 2017. стор.13
2. Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1570.
3. Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу
4. Чисельність наявного населення України на 1 січня 2013 року. Державна служба статистики України, 2013. [dostęp 2023-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-21)]. (ukr.).
5. RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 10: Województwo bracławskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1996, s. 393-416, ISBN 83-04-04314-9, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
6. Antoni Urbański: Z czarnego szlaku i tamtych rubieży: zabytki polskie przepadłe na Podolu, Wołyniu, Ukrainie. Warszawa: 1928, s. 67.

Linki zewnętrzne

• Strzyżawka (3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 486.
• Strzyżawka na stronie rodu Grocholskich. grocholski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-11)].