Loading AI tools
Stefan Roman Przyboś (ur. 26 grudnia 1900 w Rzeszowie, zm. 15 maja 1940 w Mauthausen) – polski nauczyciel.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
nauczyciel |
| Narodowość |
polska |
| Tytuł naukowy |
doktor filozofii |
| Stanowisko |
dyrektor gimnazjalny |
Stefan Roman Przyboś urodził się 26 grudnia 1900 w Rzeszowie jako syn Franciszka[1][2]. Był krewnym Adama i Juliana Przybosiów[3]. Od 1911 uczył się w C. K. II Gimnazjum w Rzeszowie[4]. Podczas I wojny światowej od 1917 do 1918 działał w Polskiej Organizacji Wojskowej[2]. Już po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w II Gimnazjum w roku szkolnym 1918/1919 ukończył VIII klasę jako chlubnie uzdolniony i 25 czerwca 1919 zdał egzamin dojrzałości z odznaczeniem[1]. Po maturze miał podjąć studia filozoficzne[1]. W 1920 uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej[2]. Od 1919 do 1922 odbywał studia na kierunkach polonistyki i romanistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim[5][2].
21 września 1922 został mianowany nauczycielem w I Państwowego Gimnazjum im. ks. Stanisława Konarskiego w Rzeszowie[6]. Uczył tam stale języka polskiego, poza tym także historii, był zawiadowcą biblioteki polskiej uczniów, opiekunem czytelni, kierownikiem i reżyserem komisji dramatycznej, opiekunem przysposobienia wojskowego[7][8][9][10][2]. Równolegle był przydzielony do pracy w rzeszowskim Prywatnym Gimnazjum Żeńskiego przy ul. Księcia Józefa, gdzie również był polonistą[11]; uczył tam od roku szkolnego 1925/1926 do 1930/1931[2]. Decyzją z 25 sierpnia 1925 został przeniesiony do Państwowego Gimnazjum w Brzozowie z dniem 1 września tego roku[12]. Mimo tego nadal pozostawał nauczycielem w rzeszowskim I Gimnazjum, ucząc języka polskiego oraz będąc zawiadowcą (kuratorem) czytelni, opiekunem polskiej czytelni uczniów, wykładowcą kółka dramatycznego[13][14]. Z dniem 1 września 1927 w dotychczasowym charakterze nauczyciela tymczasowego został przeniesiony na równorzędne stanowisko do Państwowego Gimnazjum w Nisku[15]. Wkrótce potem, decyzją z 18 września 1927 został przeniesiony do macierzystego II Państwowego Gimnazjum im. Stanisława Sobińskiego w Rzeszowie (profesorem był tam Jan Przyboś, ur. 1894)[16]. Od tego czasu uczył tam języka polskiego, poza tym też historii, psychologii, był zawiadowcą biblioteki uczniów, kierownikiem teatrzyku szkolnego[17][18][19][20]. Około 1928 uzyskał stopień doktora filozofii i od tego czasu pracował w charakterze nauczyciela stałego[21].
Z dniem 1 września 1931 został przeniesiony do III Państwowego Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Stanisławowie[22]. Tam w charakterze profesora uczył języka polskiego[23]. Z dniem 1 września 1932 na własną prośbę został przeniesiony z powrotem do II Państwowego Gimnazjum im. Stanisława Sobińskiego w Rzeszowie[24] (w gronie nauczycielskim był tam nadal Jan Przyboś, a prócz niego też dr Adam Przyboś - wykładowca języka francuskiego)[25]. Uczył tam ponownie języka polskiego, był sekretarzem rady pedagogicznej, opiekunem samorządu szkolnego, czytelni, gazetki ściennej, teatrzyku szkolnego[26][27][28]. W II Gimnazjum rzeszowskim współtworzył też amatorski teatr „Reduta” (1925)[2]. Udzielał się też w sferze prasowej, będąc członkiem komitetu redakcyjnego czasopisma „Ziemia Rzeszowska” do 1925 do 1928 oraz współpracownikiem pisma „Zew Rzeszowa” od 1934[2]. Rozporządzeniem z 24 grudnia 1932 został przeniesiony do I Państwowego Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Samborze, gdzie powierzono mu czynności kierownika[29][2]. W październiku 1937 ogłoszono mianowanie go dyrektorem tej szkoły[30], na którym pozostawał do 1939[2]. Uczył tam języka polskiego i języka łacińskiego oraz był opiekunem samorządu uczniowskiego[31].
Po wybuchu II wojny światowej i nastaniu okupacji niemieckiej około 20 września 1939 został aresztowany przez Niemców w Samborze jako zakładnik[32][33]. Stamtąd został przewieziony do więzienia w Rawiczu[32]. W październiku 1939 przetransportowano do III Rzeszy, po czym był więziony w obozie Buchenwald, gdzie do 8 marca 1940 przebywał w małym obozie żyjąc w namiocie[32]. Potem trafił do Mauthausen[32][2]. W ramach tego obozu przebywał w kamieniołomu w Wienergraben[32]. Poniósł śmierć 15 maja 1940 w Mauthausen[32][34][2].
Adam Przyboś był autorem artykułu pt. Śmierć więźnia Stefana Przybosia w Mauthausen, wydrukowanym w czasopiśmie „Przegląd Lekarski - Oświęcim” nr 1/1984[35][36]. Stefan Przyboś został symbolicznie upamiętniony na grobowcu rodzinnym na Starym Cmentarzu w Rzeszowie oraz uhonorowany na tablicach pamiątkowych: w II Liceum Ogólnokształcącym im. płk. Leopolda Lisa-Kuli w Rzeszowie odsłoniętej w czerwcu 1994 i „Signum Laudis…” w I Liceum Ogólnokształcącym im. ks. Stanisława Konarskiego w Rzeszowie ustanowionej w 1995[2].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
