Staw Koziorożca

Staw Koziorożca lub Staw Północny^[1] – staw w Warszawie, w dzielnicy Włochy^[2], o powierzchni ponad 2 ha.

Staw Koziorożca

Staw Północny

Staw Koziorożca, widok od strony ulicy Obrońców Pokoju
Położenie
Państwo	Polska
Lokalizacja	Warszawa
Wysokość lustra	106,1 m n.p.m.
Morfometria
Powierzchnia	2,0643 ha
Głębokość • średnia • maksymalna	2,65 m 6 m
Długość linii brzegowej	1099 m
Objętość	70,8 tys. m³
Hydrologia
Rodzaj jeziora	glinianka
Położenie na mapie Warszawy Staw Koziorożca
Położenie na mapie Polski Staw Koziorożca
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Staw Koziorożca
52°12′34″N 20°54′42″E

Położenie i charakterystyka

Staw leży po lewej stronie Wisły, w Warszawie, w dzielnicy Włochy, w rejonie osiedla Nowe Włochy, w pobliżu ulic: Koziorożca, Rybnickiej, Globusowej, Zdobniczej, Obrońców Pokoju i Łuki Wielkie^[3]. Jest częścią Parku Staw Koziorożca o powierzchni 4,71 ha^[4]. Park ten graniczy z Parkiem Kombatantów. Staw ma urozmaiconą linię brzegową^[5]. Obecna jego wielkość wynika z jego połączenia z mniejszą glinianką – w miejscu byłej grobli znajduje się obecnie mostek nad stawem^[1].

Zgodnie z ustaleniami w ramach Programu Ochrony Środowiska dla m. st. Warszawy na lata 2009–2012 z uwzględnieniem perspektywy do 2016 r. staw położony jest na wysoczyźnie i zasilany jest stale wodami podziemnymi. Staw jest bezodpływowy. Powierzchnia zbiornika wodnego wynosi 2,0643 hektara^[4]. Według innego źródła jest to 2,687 ha^[6]. Średnia głębokość wynosi 2,65 m^[7] (lub 2,63 m^[6]), a maksymalna 6 m^[8]. Długość linii brzegowej to 1099 m, a pojemność 70,8 tys. m³^[6]. Nachylenie skarp brzegów waha się w przedziale od 1:5 do 1:0,5^[6]. Według numerycznego modelu terenu udostępnionego przez Geoportal lustro wody znajduje się na wysokości 106,1 m n.p.m.^[3]

Staw leży na Równinie Warszawskiej, w strefie wododziału Bzury i bezpośredniej zlewni Wisły^[6]. Uchodzi do niego 5 kanałów deszczowych odprowadzających wodę z okolicznych osiedli, brak jest odpływu. Całkowita powierzchnia zlewni akwenu wraz z jego terenem wynosi 63,32 ha^[6]. Granice jej obszaru stanowią na północy i południu nasypy kolejowe, na wschodzie ulice Globusowa i Dźwigowa, a na zachodzie ulice Tumska i Rybnicka^[6]. Udział powierzchni nieprzepuszczalnych wynosi 43%^[6]. Otoczenie stanowi teren silnie zurbanizowany, zabudowa willowa, występuje także duża liczba drzew^[6].

Historia

Staw jest glinianką. Powstał w wyniku zalania wodą wyrobiska gliny, którego eksploatacja zakończyła się przed II wojną światową^[5]. Pierwsza cegielnia powstała we Włochach z inicjatywy Koelichenów w 1842 r.^[9], a wraz z jej utworzeniem rozpoczęto wydobywanie surowca. Potem powstawały kolejne cegielnie i wielokrotnie zmieniano ich lokalizację. Pozostałością po tym procesie są także Glinianki Cietrzewia^[10].

Zbiornik wodny wcześniej nosił nazwę Kilcheniak od nazwiska ostatnich właścicieli majątku Włochy^[11] – Koelichenów^[9].

Przyroda

Zgodnie z badaniem z 2004 roku na terenie zbiornika wodnego i w jego okolicach stwierdzono występowanie następujących gatunków ptaków: czernica, łyska i kaczka krzyżówka^[12]. Stwierdzono także obecność mewy pospolitej i mewy śmieszki^[13]. Na terenie stawu występuje bogata roślinność wodna, co świadczy o wysokim poziomie czystości m.in. osoka aloesowata. Spotkać można także: pałkę szerokolistną, trzcinę zwyczajną i wierzbę białą^[5]. Powierzchnia zajęta przez roślinność stanowi ok. 7% akwenu, przy czym największe skupiska znajdują się wzdłuż wschodniego brzegu^[6].

Przypisy

1. Robert Gawkowski: Moja Dzielnica Włochy, historia Włoch i Okęcia. Warszawa: Urząd Dzielnicy Włochy m.st. Warszawy, 2010, s. 177. ISBN 978-83-928365-1-3. [dostęp 2014-09-10]. (pol.).
2. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 201247
3. Główny Urząd Geodezji iG.U.G. Kartografii Główny Urząd Geodezji iG.U.G., Geoportal Krajowy [online] [dostęp 2020-06-03].
4. Rada m.st. Warszawy: ZAŁĄCZNIK TEKSTOWY I TABELARYCZNY DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA STOŁECZNEGO WARSZAWY na lata 2009–2012 z uwzględnieniem perspektywy do 2016 r.. bip.warszawa.pl, 21 października 2010 r.. [dostęp 2013-10-09]. (pol.).
5. WesełaW. Wojnarowicz WesełaW., PawełP. Gnieszawa-Słodkowski PawełP., Dzielnica Włochy. Parki, zieleńce, zabytki..., Warszawa: Urząd Dzielnicy Włochy m.st. Warszawy, 2012, s. 18, ISBN 978-83-928365-4-4 [dostęp 2014-09-10] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-03] (pol.).
6. Szczepan L.S.L. Dąbkowski Szczepan L.S.L., MariuszM. Rydałowski MariuszM., PawełP. Szymczuk PawełP., Miejski staw bezodpływowy jako odbiornik ścieków deszczowych (na przykładzie Stawu Koziorożca w warszawskiej dzielnicy Włochy), „Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie” (2013 (VII–IX). T. 13. Z. 3 (43)), Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 2013, s. 23–40, ISSN 1642-8145 [dostęp 2020-06-03].
7. Zbiorniki wodne. Urząd Dzielnicy Włochy m. st. Warszawy - Serwis (PL). [dostęp 2013-10-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-19)]. (pol.).
8. Park ze Stawem Koziorożca. Urząd Dzielnicy Włochy m. st. Warszawy - Serwis (PL). [dostęp 2016-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-26)]. (pol.).
9. Włochy - historia na wyciągnięcie ręki. Urząd Dzielnicy Włochy m. st. Warszawy - Serwis (PL). [dostęp 2013-10-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-08)]. (pol.).
10. Historia. Urząd Dzielnicy Włochy m. st. Warszawy - Serwis (PL). [dostęp 2013-10-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-03)]. (pol.).
11. Parki i tereny zielone, Park Kombatantów. Urząd Dzielnicy Włochy m. st. Warszawy - Serwis (PL). [dostęp 2013-10-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-11)]. (pol.).
12. Opracowanie ekofizjograficzne do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m. st. Warszawy - Załącznik nr II.7. Biuro Naczelnego Architekta Miasta, 2004. [dostęp 2013-10-09]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
13. Grzegorz Węcławowicz, Janusz Księżak, Andrzej Jarosz, Przemysław Śleszyński: Atlas Warszawy, Zeszyt 8, Ptaki Warszawy 1962-2000. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, 2001, s. 45, 46. ISBN 83-87954-95-0.