Słońce jest wielkie (wiersz)
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Słońce jest wielkie (port. O sol é grande) – wiersz renesansowego poety portugalskiego Francisca de Sá de Miranda, będący najbardziej znanym utworem tego autora i pierwszym powszechnie znanym sonetem w dziejach Portugalii.
Wiersz jest kanonicznym sonetem. Francisco de Sá de Miranda wprowadził ten gatunek do poezji portugalskiej, nie przeczuwając zapewne, że zapoczątkuje we własnym kraju długą i świetną tradycję sonetopisarstwa.
- O sol é grande, caem co’a calma as aves,
- do tempo em tal sazão, que sói ser fria;
- esta água que d’alto cai acordar-m’-ia
- do sono não, mas de cuidados graves.
- Ó cousas, todas vãs, todas mudaves,
- qual é tal coração qu’em vós confia?
- Passam os tempos vai dia trás dia,
- incertos muito mais que ao vento as naves.
Francisco de Sá de Miranda otworzył drogę dla Luísa de Camõesa, który - choć jest bardziej znany jako wielki epik, autor narodowego eposu Portugalczyków, Luzjad - był również wybitnym i subtelnym lirykiem, wypowiadającym się najchętniej właśnie w formie sonetu. Znaczenie Francisca de Sá de Miranda jako nowatora w dziedzinie genologii i wersyfikacji portugalskiej trudno przecenić. Można je porównać z rolą, jaką w literaturze angielskiej odegrali Thomas Wyatt i Henry Howard, pierwsi sonetyści, którzy wypracowali solidny fundament dla Edmunda Spensera, Philipa Sidneya i Williama Szekspira. W Polsce podobne miejsce zajmują Mikołaj Sęp-Szarzyński, autor zbiorku Rytmy abo wiersze polskie i Sebastian Grabowiecki, twórca tomu Setnik rymów duchownych[1].
Francisco de Sá de Miranda zastosował w swoim utworze najbardziej klasyczny, czterorymowy schemat sonetu włoskiego[2]. Kwartyny rymują się rymem okalającym abba abba, a tercety realizują układ podwójnej tercyny cdc dcd[3]. W roli wzorca metrycznego występuje schemat zasadniczo dziesięciozgłoskowy, przyłączający jako jedenastą nieakcentowaną zgłoskę rymu żeńskiego. Jest on odpowiednikiem włoskiego endecasillabo (jedenastozgłoskowca), stosowanego przez najwybitniejszych poetów Italii, Dantego i Petrarkę.
Sonet Francisca de Sá de Miranda należy do nurtu liryki przyrody. Ukazanie natury stanowi jednak tło (korelat obiektywny) dla wyrażenia uczuć podmiotu lirycznego. Kontemplując piękno otaczającego go świata, pełnego zieleni i ruchliwego ptactwa, poeta stwierdza, że otoczenie może się zmienić, ale on pozostanie taki sam.
- Eu vira já aqui sombras, vira flores,
- vi tantas águas, vi tanta verdura,
- as aves todas cantavam d’amores.
- Tudo é seco e mudo; e, de mestura,
- também mudando-m’eu fiz doutras cores:
- e tudo o mais renova, isto é sem cura!
Na język angielski omawiany utwór przełożył John Adamson[4]. Natomiast na język polski sonet przetłumaczył Julian Adolf Święcicki[5].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
