Rezerwat przyrody Turniansky hradný vrch

Rezerwat przyrody Turniansky hradný vrch (słow. Národná prírodná rezervácia Turniansky hradný vrch) – rezerwat przyrody na terenie Krasu Słowacko-Węgierskiego, ok. 1 km na północ od wsi Turňa nad Bodvou w powiecie Koszyce-okolice. Powierzchnia 13,78 ha.

Rezerwat przyrody Turniansky hradný vrch
Národná prírodná rezervácia Turniansky hradný vrch

Wzgórze z ruinami Zamku Turniańskiego
Państwo	Słowacja
Kraj	koszycki
Mezoregion	Kras Słowacko-Węgierski
Data utworzenia	1995
Powierzchnia	13,78 ha
Położenie na mapie kraju koszyckiego Turniansky hradný vrch
Położenie na mapie Słowacji Turniansky hradný vrch
48°36′38″N 20°52′22″E

Położenie

Rezerwat leży na południowym skraju Płaskowyżu Zadzielskiego, a dokładniej – na końcu długiego grzbietu (słow. Hradná stráň) rozdzielającego wyloty dolin: Zadzielskiej (na zachodzie) i Hájskiej (na wschodzie). Teren rezerwatu obejmuje południowe i wschodnie stoki (mniej więcej od 230 do 374 m n.p.m.) kończącego ów grzbiet wzgórza (słow. Turniansky hradný vrch), na którym znajdują się ruiny Zamku Turniańskiego.

Charakterystyka

Podłoże rezerwatu stanowią mezozoiczne wapienie płaszczowiny silickiej o znacznym stopniu skrasowienia, czego wynikiem jest występowanie zarówno naziemnych (głównie lapiaz) jak i podziemnych (jaskinie) form krasowych. Rozwinęły się na nim sucho- i ciepłolubne zespoły roślinne o charakterze od lasostepu przez step aż po naskalne murawy kserotermiczne, w większości na dość stromych stokach. Przedstawiają one niezwykle istotne z naukowego punktu widzenia siedlisko rzadkich i zagrożonych gatunków flory i fauny, jedno z najcenniejszych tego typu w całych Karpatach Zachodnich.

Flora i fauna

Głównym motywem ochrony tego terenu jest endemiczna roślina Słowackiego Krasu rumianica turniańska (Onosma tornensis). Północną granicę występowania osiąga tu dąbrówka Laxmanna (Ajuga laxmannii). Z rzadszych gatunków rośnie tu również rutewka cuchnąca (Thalictrum foetidum), jesion mannowy i dąb omszony. Na terenie tym występuje szereg rzadkich gatunków owadów oraz ciepłolubnych ślimaków, jak np. wałkówka paskowana (Zebrina detrita Mill.). Z gadów spotkamy tu gniewosza plamistego, jaszczurkę zieloną oraz jaszczurkę murową.

Historia

Teren został objęty ochroną już w 1964 r. (słow. chránené nálezisko). Od roku 1995 ma status rezerwatu przyrody.

Turystyka

Przez teren rezerwatu biegną szlaki turystyczne: niebieski z Turni nad Bodvou do Doliny Zadzielskiej i żółty z Hačavy na Zamek Turniański, a także ścieżka dydaktyczna.

Bibliografia

• Ďurček Jozef a kolektív: Slovenský kras. Turistický sprievodca ČSSR, č. 41, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1989, ISBN 80-7096-020-5;
• Maršáková-Nĕmejcová Marie, Mihálik Štefan i in.: Národní parky, rezervace a jiná chránĕná území přírody v Československu, wyd. Academia, Praha 1977;
• Ponec Jozef, Mihlik Štefan: Prírodné rezervacie na Slovensku, Vydavateľstvo Osveta, Martin 1981;
• Slovenský kras. Domica. Turistická mapa 1:50 000, 3 wyd., wyd. VKÚ Harmanec 2007, ISBN 978-80-8042-413-6.