Loading AI tools
strona ujednoznaczniająca Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Republiki radzieckie – twory państwowe odwołujące się do ideologii leninizmu, powoływane w końcu pierwszej wojny światowej i wkrótce po jej zakończeniu. Republiki powstawały samorzutnie (poza granicami Imperium Rosyjskiego przed 1917), lub jako państwa marionetkowe, z inspiracji Rosyjskiej Partii Komunistycznej (bolszewików), lub w konsekwencji agresji Armii Czerwonej.
Republiki radzieckie tworzone były także w latach późniejszych jako jednostki podziału administracyjnego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w wyniku podbojów nowych ziem (państw) lub reorganizacji władz istniejących wcześniej jednostek terytorialnych.
W okresie 1917–1922 powstały m.in. następujące republiki:
W 1918 istniała w zalążku Fińska Socjalistyczna Republika Robotnicza podczas wojny domowej w Finlandii.
W 1920 roku, w trakcie wojny polsko-bolszewickiej, przygotowywane było powołanie republiki radzieckiej pod nazwą Polska Socjalistyczna Republika Rad.
Większość republik radzieckich powstała na terytorium byłego Imperium Rosyjskiego. Jednak analogiczne państwa powstawały także w wyniku działań rewolucyjnych na terenie państw Europy środkowej i zachodniej:
Podjęto także próbę powołania Radzieckiej Republiki Iranu – ruch partyzancki Dżangalije wspierany przez wojska radzieckie ustanowił efemeryczną republikę, która istniała w latach 1920–1921.
30 grudnia 1922 na mocy traktatu założycielskiego ZSRR ustanowiony został Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, którego sygnatariuszami były:
Od momentu ustanowienia ZSRR przez republikę radziecką rozumie się podmioty wchodzące w skład tego związku – zarówno republiki związkowe, jak i wchodzące w ich skład autonomiczne republiki radzieckie.
Po pakcie Ribbentrop-Mołotow do ZSRR przyłączono państwa lub części państw, i ustanowiono republiki:
W trakcie rozpadu ZSRR, od 1988 roku kolejne republiki związkowe ZSRR ogłaszały niepodległość. Na mocy Porozumienia białowieskiego (8 grudnia 1991) Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich przestał istnieć, a w ciągu kolejnych miesięcy wszystkie republiki wchodzące wcześniej w skład ZSRR (w tym jako autonomiczne republiki radzieckie) usunęły nazwę „radziecka” ze swoich nazw.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.