Rdestowiec sachaliński

Rdestowiec sachaliński, falopia sachalińska, rdest sachaliński, rdestówka sachalińska (Reynoutria sachalinensis) – gatunek rośliny z rodziny rdestowatych. Pochodzi z wschodniej części Azji (Kuryle, Sachalin, Honsiu, Hokkaido)^[3].

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...

Systematyka^[1]^[2]

Domena

Podkrólestwo

Nadgromada

Podgromada

Nadklasa

Nadrząd

rdestowiec sachaliński

Nazwa systematyczna

Reynoutria sachalinensis (F. Schmidt) Nakai
Mori, Enum. Pl. Cor. 135 (1922)

Synonimy

Pleuropterus sachalinensis (F.W.Schmidt ex Maxim.) H.Gross
Fallopia sachalinensis (F.W.Schmidt ex Maxim.) Nakai

Multimedia w Wikimedia Commons

Zamknij

W Europie pojawił się w latach 1890−1940. Sprowadzony został przez ogrodników, a następnie samorzutnie rozprzestrzenił się w środowisku. W Polsce po raz pierwszy stwierdzony został na Warmii i Mazurach. Jest gatunkiem inwazyjnym, bardzo ekspansywnym. Obecnie występuje w całej Polsce i coraz bardziej rozprzestrzenia się, jest jednak mniej pospolity niż pokrewny gatunek rdestowiec ostrokończysty. Status gatunku we florze Polski: kenofit, agriofit. Uważany jest za gatunek niepożądany w środowisku naturalnym, gdyż wypiera rodzime gatunki, zalecane jest usuwanie go przed okresem kwitnienia i późniejsze niszczenie mechaniczne (łatwo odrasta). Bezwzględnie powinien być usuwany z obszarów chronionej przyrody^[4]. Również na terenie USA uważany jest za chwast i na niektórych obszarach za gatunek inwazyjny^[5].

Morfologia

Pokrój: Bylina dorastająca do 1,5–4 m wysokości. Kłącza są pełzające, poziomo się rozrastające, usytuowane maksymalnie do głębokości 1 m. Pędy są wyprostowane, pojedyncze lub nieco rozgałęzione, mają zielonkawą barwę, podobne są do łodyg bambusa^[6].
Liście: Ich blaszka liściowa ma podłużnie jajowaty kształt. Mierzy 20–40 cm długości oraz 10–20 cm szerokości, jest całobrzega, o nasadzie od sercowatej do zaokrąglonej i ostrym wierzchołku, osadzone na długich, zaczerwienionych ogonkach liściowych. Mają co najmniej 14 par żyłek. Gatka dorasta do 6 cm długości^[6].
Kwiaty: Drobne, zebrane po 4–7 w wiechy^{[potrzebny przypis]}. Listki okwiatu mają biało-zielonkawą lub żółtą barwę. Sam okwiat mierzy do 1–2 mm długości^[6]. W okresie owocowania zewnętrzne listki okwiatu posiadają na grzbiecie skrzydełko. Słupek z 3 frędzelkowatymi znamionami, wyrastającymi na szczycie trzech dość długich rozgałęzień szyjki. Pręciki mieszczą się wewnątrz okwiatu^{[potrzebny przypis]}.
Owoc: Orzeszki osiągające około 5 mm długości^[6]. Nasiona bardzo drobne, zwykle roznoszone przez wodę (hydrochoria)^{[potrzebny przypis]}.

Biologia i ekologia

Bylina o zdrewniałych pędach, geofit ryzomowy. Siedlisko: zarośla nadrzeczne, łęgi, przydroża, nasypy kolejowe i inne siedliska ruderalne. Roślina ruderalna^{[potrzebny przypis]}. Występuje w 5 strefie mrozoodporności^[6]. Kwitnie późno – od września do października^{[potrzebny przypis]} (według innych źródeł w lipcu^[6]). Jest rośliną miododajną. Roślina posiada kłącze i często tworzy rozłogi, za pomocą których rozmnaża się wegetatywnie, tworząc gęste, jednogatunkowe łany^{[potrzebny przypis]}.

Systematyka i zmienność

Tworzy mieszańca z rdestowcem ostrokończystym (występującego również w Polsce) noszącego nazwę rdestowiec czeski (Reynoutria × bohemica Chrtek & Chrtkova).

Thumb — Uprawiane osobniki często są źródłem ekspansji gatunku do naturalnych ekosystemów

Stan prawny

Rdestowiec sachaliński uznawany jest w Polsce za gatunek inwazyjny stwarzający zagrożenie, rozprzestrzeniony na szeroką skalę i podlegający szybkiej eliminacji^[7].

Zastosowanie

Początkowo, po sprowadzeniu go do Europy był uprawiany w ogrodach botanicznych i parkach dworskich. Ponieważ dla pszczelarzy był cenną rośliną miododajną, ze względu na swój późny okres kwitnienia, był też w tym celu uprawiany na ogródkach działkowych i wysiewany na nieużytkach.
Jest rośliną energetyczną, charakteryzującą się dużym przyrostem biomasy i dużą jej wartością energetyczna (17,2 MJ/Kg). 1 ha uprawy może dać aż 580 GJ energii. Szybki przyrost i łatwe odnawianie się ścinanych pędów, które to cechy tak utrudniają jego wyeliminowanie ze środowiska naturalnego, w uprawach energetycznych roślin są wielką zaletą.
Możliwe jest też wykorzystanie tej rośliny do oczyszczania gleb silnie skażonych, w tym również metalami ciężkimi, gdyż rdestowiec łatwo akumuluje je w swoim organizmie. Zebrane z takich gleb pędy można wykorzystać energetycznie, spalając je, a z popiołów łatwiej już odseparować bardzo szkodliwe w glebie metale ciężkie.
Kłącze rdestowca sachalińskiego zawiera dużą ilość polifenoli o właściwościach antyoksydacyjnych. Badania wskazują, że ekstrakty z tej rośliny mogą być wykorzystywane do zwalczania próchnicy, poprzez dostarczanie substratów do cyklu peroksydacji laktoperoksydazy, co skutkuje zahamowaniem rozwoju bakterii jamy ustnej^[8].

Przypisy

[1]
Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
[2]
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
[3]
Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
[4]
IOP PAN Gatunki obce w Polsce. [dostęp 2008-01-11].
[5]
Polygonum sachalinense F. Schmidt ex Maxim. giant knotweed.
[6]
Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin, tom II, K–Z. Poznań: Zysk i S-ka, 2012, s. 739. ISBN 978-83-7506-846-7. (pol.).
[7]
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 2022 r. w sprawie listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Unii i listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Polski, działań zaradczych oraz środków mających na celu przywrócenie naturalnego stanu ekosystemów Dz.U. z 2022 r. poz. 2649
[8]
MarcinM. Magacz MarcinM. i inni, Phenolic Compounds of Reynoutria sp. as Modulators of Oral Cavity Lactoperoxidase System, „Antioxidants”, 10 (5), 2021, s. 676, DOI: 10.3390/antiox10050676, ISSN 2076-3921 [dostęp 2024-06-04] (ang.).

Bibliografia

Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

Linki zewnętrzne

Kompendium. Metody zwalczania rdestowców. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa 2022

Encyklopedie internetowe (takson):

SNL: kjempeslirekne

Identyfikatory zewnętrzne:

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...

Rdestowiec sachaliński

Systematyka^[1]^[2]

Domena

Podkrólestwo

Nadgromada

Podgromada

Nadklasa

Nadrząd

rdestowiec sachaliński

Nazwa systematyczna

Reynoutria sachalinensis (F. Schmidt) Nakai
Mori, Enum. Pl. Cor. 135 (1922)

Synonimy

Pleuropterus sachalinensis (F.W.Schmidt ex Maxim.) H.Gross
Fallopia sachalinensis (F.W.Schmidt ex Maxim.) Nakai

Multimedia w Wikimedia Commons

Zamknij

Morfologia

Pokrój: Bylina dorastająca do 1,5–4 m wysokości. Kłącza są pełzające, poziomo się rozrastające, usytuowane maksymalnie do głębokości 1 m. Pędy są wyprostowane, pojedyncze lub nieco rozgałęzione, mają zielonkawą barwę, podobne są do łodyg bambusa^[6].
Liście: Ich blaszka liściowa ma podłużnie jajowaty kształt. Mierzy 20–40 cm długości oraz 10–20 cm szerokości, jest całobrzega, o nasadzie od sercowatej do zaokrąglonej i ostrym wierzchołku, osadzone na długich, zaczerwienionych ogonkach liściowych. Mają co najmniej 14 par żyłek. Gatka dorasta do 6 cm długości^[6].
Kwiaty: Drobne, zebrane po 4–7 w wiechy^{[potrzebny przypis]}. Listki okwiatu mają biało-zielonkawą lub żółtą barwę. Sam okwiat mierzy do 1–2 mm długości^[6]. W okresie owocowania zewnętrzne listki okwiatu posiadają na grzbiecie skrzydełko. Słupek z 3 frędzelkowatymi znamionami, wyrastającymi na szczycie trzech dość długich rozgałęzień szyjki. Pręciki mieszczą się wewnątrz okwiatu^{[potrzebny przypis]}.
Owoc: Orzeszki osiągające około 5 mm długości^[6]. Nasiona bardzo drobne, zwykle roznoszone przez wodę (hydrochoria)^{[potrzebny przypis]}.

Biologia i ekologia

Systematyka i zmienność

Tworzy mieszańca z rdestowcem ostrokończystym (występującego również w Polsce) noszącego nazwę rdestowiec czeski (Reynoutria × bohemica Chrtek & Chrtkova).

Stan prawny

Rdestowiec sachaliński uznawany jest w Polsce za gatunek inwazyjny stwarzający zagrożenie, rozprzestrzeniony na szeroką skalę i podlegający szybkiej eliminacji^[7].

Zastosowanie

Początkowo, po sprowadzeniu go do Europy był uprawiany w ogrodach botanicznych i parkach dworskich. Ponieważ dla pszczelarzy był cenną rośliną miododajną, ze względu na swój późny okres kwitnienia, był też w tym celu uprawiany na ogródkach działkowych i wysiewany na nieużytkach.
Jest rośliną energetyczną, charakteryzującą się dużym przyrostem biomasy i dużą jej wartością energetyczna (17,2 MJ/Kg). 1 ha uprawy może dać aż 580 GJ energii. Szybki przyrost i łatwe odnawianie się ścinanych pędów, które to cechy tak utrudniają jego wyeliminowanie ze środowiska naturalnego, w uprawach energetycznych roślin są wielką zaletą.
Możliwe jest też wykorzystanie tej rośliny do oczyszczania gleb silnie skażonych, w tym również metalami ciężkimi, gdyż rdestowiec łatwo akumuluje je w swoim organizmie. Zebrane z takich gleb pędy można wykorzystać energetycznie, spalając je, a z popiołów łatwiej już odseparować bardzo szkodliwe w glebie metale ciężkie.
Kłącze rdestowca sachalińskiego zawiera dużą ilość polifenoli o właściwościach antyoksydacyjnych. Badania wskazują, że ekstrakty z tej rośliny mogą być wykorzystywane do zwalczania próchnicy, poprzez dostarczanie substratów do cyklu peroksydacji laktoperoksydazy, co skutkuje zahamowaniem rozwoju bakterii jamy ustnej^[8].

Przypisy

[1]
Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
[2]
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
[3]
Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
[4]
IOP PAN Gatunki obce w Polsce. [dostęp 2008-01-11].
[5]
Polygonum sachalinense F. Schmidt ex Maxim. giant knotweed.
[6]
Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin, tom II, K–Z. Poznań: Zysk i S-ka, 2012, s. 739. ISBN 978-83-7506-846-7. (pol.).
[7]
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 2022 r. w sprawie listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Unii i listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Polski, działań zaradczych oraz środków mających na celu przywrócenie naturalnego stanu ekosystemów Dz.U. z 2022 r. poz. 2649
[8]
MarcinM. Magacz MarcinM. i inni, Phenolic Compounds of Reynoutria sp. as Modulators of Oral Cavity Lactoperoxidase System, „Antioxidants”, 10 (5), 2021, s. 676, DOI: 10.3390/antiox10050676, ISSN 2076-3921 [dostęp 2024-06-04] (ang.).

Bibliografia

Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

Linki zewnętrzne

Kompendium. Metody zwalczania rdestowców. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa 2022

Encyklopedie internetowe (takson):

SNL: kjempeslirekne

Identyfikatory zewnętrzne:

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.