Polskie Stronnictwo Ludowe (1895–1913)

Polskie Stronnictwo Ludowe – polska partia polityczna działająca w Galicji. Została założona 28 lipca 1895 roku w Rzeszowie przez m.in. Jakuba Bojkę i Wysłouchów jako Stronnictwo Ludowe (od 27 lutego 1903 pod nazwą „Polskie Stronnictwo Ludowe”). Pozostawało pod znacznym wpływem endecji^[1]. Określane jest jako galicyjska partia chłopska.

Polskie Stronnictwo Ludowe

Państwo	Austro-Węgry
Skrót	PSL
Lider	Karol Lewakowski (1895–1897), Henryk Rewakowicz (1897–1907), Jan Stapiński (1908–1913)
Data założenia	28 lipca 1895
Data rozwiązania	grudzień 1913
Ideologia polityczna	agraryzm
Barwy	zieleń

Tablica upamiętniająca założenie SL w Rzeszowie

Tablica na stulecie PSL w Rzeszowie

Charakterystyka programu

Głównymi hasłami programowymi i celami tego ugrupowania politycznego były^[2]:

• odbudowa niepodległego państwa polskiego, w którym zostaną rozwiązane podstawowe problemy wsi,
• autonomia Galicji,
• demokratyzacja życia i wybory powszechne oraz wprowadzenie demokratycznej ordynacji wyborczej,
• rozwój oświaty,
• równouprawnienie chłopów w życiu politycznym (dążenie do zapewnienia większej ich reprezentacji w instytucjach galicyjskich),
• dążenie do powiększenia chłopskich gospodarstw (zwłaszcza tych najmniejszych),
• zwiększenie możliwości awansu społecznego mieszkańców wsi,
• ułatwienie przejmowania przez chłopów ziemi z majątków wielkiej własności (tzw. reforma rolna),
• równouprawnienie Polaków, Ukraińców i Litwinów oraz wolności wyznań.

Partia miała swoich przedstawicieli zarówno w Radzie Państwa, jak i w Sejmie Krajowym. W 1911 z PSL wystąpiła grupa działaczy na czele z Janem Dąbskim i Bolesławem Wysłouchem i powołała w lutym 1912 ugrupowanie PSL – Zjednoczenie Niezawisłych Ludowców^[2]. W 1913 w miejsce PSL powstały PSL „Piast” (którego prezesem został Jakub Bojko) i PSL „Lewica” (prezes – Jan Stapiński)^[3].

Działacze

Zobacz też: Kategoria:Politycy Polskiego Stronnictwa Ludowego (1895–1913).

Prezesi

• 1895–1897: Karol Lewakowski
• 1897–1907: Henryk Rewakowicz
• 1908–1913: Jan Stapiński

Poparcie w wyborach

Rada Państwa

Wybory	Liczba mandatów	Zmiana
1897	3/425	4
1901	4/425	1
1907	16/516	12
1911	24/516	8

Zobacz też

• Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast” (1913–1931)
• Polskie Stronnictwo Ludowe – Lewica
• Stronnictwo Ludowe (1931-1949)
• Polskie Stronnictwo Ludowe (1945–1949)
• Zjednoczone Stronnictwo Ludowe
• Polskie Stronnictwo Ludowe (wilanowskie)
• Polskie Stronnictwo Ludowe

Przypisy

1. A. Wójcik, Ludowcy wśród innych ruchów politycznych na przełomie XIX i XX wieku, [w:] Sojusznicy i przeciwnicy ruchu ludowego 1895–1995, red. J. Jachymek, Lublin 1996, s. 15.
2. Historia. Encyklopedia szkolna WSiP, red. A. Friszke, E.C. Król, wyd. 4 zm. i popr., Warszawa 2004, s. 669.
3. K. Groniowski, J. Skowronek, Historia Polski 1795–1914, wyd. 3 popr. i uzup., Warszawa 1987, s. 317.

Bibliografia

• S. Kieniewicz, Historia Polski 1795-1918, Wyd. 9, Warszawa 1997, s. 391, 457.

Kontrola autorytatywna (partia polityczna):

• ISNI: 0000000110111028
• VIAF: 133735217
• LCCN: n83318751
• NKC: ko2005275635