Polska Akcja Niepodległościowa

Polska Akcja Niepodległościowa (PAN) – polska organizacja konspiracyjna o charakterze socjalistycznym, działająca od końca 1939 r. do pocz. marca 1940 r. w Toruniu i okolicach

Została utworzona w grudniu 1939 r. w Toruniu z inicjatywy przedwojennych działaczy socjalistycznych, komunistycznych i demokratycznych, głównie b. powstańców wielkopolskich z Torunia i okolic (m.in. b.członków KPP Jana Dzięgielewskiego, Medarda Gola, członków PPS Józefa Masnego, Jerzego Makowskiego i Bolesława Czarnockiego). Zgodnie z tradycją PPS przyjęto podział organizacyjny na piątki. Kierownictwo organizacji prawdopodobnie nie miało kontaktów z ogólnopolskim ruchem socjalistycznym. Program polityczny zawierał wizję przyszłej Polski jako socjalistycznej republiki parlamentarnej. Prowadzono działalność głównie w zakresie propagandy (nasłuch radiowy i wydawanie podziemnej prasy) i samoobrony. Wkrótce po powstaniu nawiązano kontakty z inną toruńską organizacją Bataliony Śmierci za Wolność w celu prowadzenia wspólnego tajnego nauczania i skupienia się na tym. 6 marca 1940 r. Niemcy aresztowali kierownictwo PAN, a w następnych dniach dalszych członków, rozbijając ją.

Bibliografia

• Krzysztof Komorowski, Konspiracja pomorska 1939-1947, Gdańsk 1993.
• Encyklopedia II Wojny Światowej 1939-45,wyd.MON,Warszawa