Polonia we Włoszech
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Polonia we Włoszech – ogół Polaków i ludzi polskiego pochodzenia zamieszkujących Włochy.
Według różnych danych Włochy zamieszkiwała Polonia w liczbie ok. 100 000 osób (105 608 w 2009 roku według Istituto Nazionale di Statistica[2]; 112 000 w 2012 według Caritas[3]; 97 986 w 2015 roku według serwisu comuni-italiani.it[4] lub 84 619 w 2011 roku według Spisu Powszechnego[5]).
Według raportu „Polacy we Włoszech” przygotowanego przez Ambasadę RP we Włoszech oraz Centrum Studiów i Badań IDOS z 2017 roku, aż 70%[6] polskich obywateli we Włoszech ma trudności z językiem włoskim.
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
Początek polsko-włoskich stosunków datuje się na XII w., kiedy to pierwsi Polacy rozpoczęli studia na włoskich uniwersytetach (Bolonia, Padwa, Rzym)[7]. Polacy niejednokrotnie zostawali także rektorami włoskich uniwersytetów, np. Mikołaj z Polski (rektor uniwersytetu w Padwie), Jan Polak (rektor uniwersytetu w Bolonii)[7]. Na włoskich uniwersytetach studiowało także wielu późniejszych dostojników i uczonych, m.in. Mikołaj Kopernik czy Jan Zamoyski, a także wielu poetów i artystów, m.in. Jan Andrzej Morsztyn czy Jan Kochanowski[7].
W 1578 roku powstał w Rzymie pierwszy polski kościół – Kościół św. Stanisława[8]. Inicjatorem i fundatorem kościoła był kardynał Stanisław Hozjusz[8], a samo miejsce zostało podarowane kardynałowi przez papieża Grzegorza XIII[8]. Ofiarodawcami na rzecz kościoła byli m.in. królowa Anna Jagiellonka i Stefan Batory[8]. Powstał on ponieważ polscy pielgrzymi przybywający do Rzymu byli jedną z niewielu nacji, która nie posiadała własnego duchowieństwa oraz miejsca do zatrzymania się[8]. W latach 1948–2003 przy kościele istniał Centralny Ośrodek Duszpasterstwa Emigracyjnego i Polonijnego[8].
Legiony Polskie we Włoszech
W 1797 roku w mieście Reggio nell’Emilia w ówczesnej Republice Cisalpińskiej powstały słowa do późniejszego Hymnu Polskiego, nazywane Pieśnią Legionów Polskich we Włoszech. Słowa te zostały napisane przez Józefa Wybickiego[9].
W latach 1797–1807 istniały Legiony Polskie we Włoszech, utworzone z inicjatywy gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, których celem była walka o niepodległość Polski[10].
Wiosna Ludów
Polacy brali czynny udział w Wiośnie Ludów na terenie Włoch.
Nad wojskami piemonckimi dowództwo objął Polak, gen. Wojciech Chrzanowski. Jego armia brała udział w bitwie pod Novarą, 23 marca 1849 roku, gdzie poniosła klęskę[11].
Polacy uczestniczyli także w bitwie o Rzym w 1849 roku, walcząc po stronie republikańskiej, u boku legionu Garibaldiego[11].
W 1861 roku w Genui istniała Polska Szkoła Wojskowa, która przygotowała ok. 300 oficerów dla przyszłego powstania styczniowego[7].
Kawiarnia literacka
W 1846 roku[12] we Florencji powstała, założona przez Karola Paszkowskiego, syna uczestnika powstania styczniowego[12], Caffè Paszkowski, która początkowo istniała jako browar[12]. Kawiarnię odwiedzali później m.in. Stanisław Brzozowski, Jan Kasprowicz, Władysław Reymont, Karol Szymanowski, Leopold Staff i Stefan Żeromski[12]. W 1991 roku Caffè Paszkowski została uznana za zabytek[13].
Okres międzywojenny
W 1926 roku typograf Samuel Tyszkiewicz założył we Florencji polską Oficynę Florencką, znaną jako Stamperia Polacca, wydającą dzieła bibliofilskie[7]. Wydrukowano w niej między innymi Sonety Krymskie Adama Mickiewicza[14].
W okresie międzywojennym wł. Polonia liczyła ok. 1 tys. osób[7].
II wojna światowa
W trakcie II wojny światowej, Polacy wsławili się zdobywając w 1944 kluczową pozycję niemieckiego systemu umocnień (linia Gustawa) – Monte Cassino[15]. II Korpus, któremu dowodził Władysław Anders, zdobył m.in. wzgórze z opactwem[15], w walce poległo ponad 900 polskich żołnierzy, a ok. 3 tysięcy zostało rannych[15]. Na stokach wzgórza utworzono polski cmentarz[15].
Okres powojenny
Po wojnie we Włoszech pozostało kilka tys. Polaków, osiedlili się głównie nad Morzem Adriatyckim, w regionie Marche[7].
We Włoszech działają m.in.: Polski Instytut Historyczny, Fundacja im. Margrabiny Umiastowskiej, Dom Polski Jana Pawła II dla Polonii Świata, Duszpasterski Ośrodek „Corda Cordi” oraz Centralny Ośrodek Duszpasterstwa Emigracji[7].
Polonia w Rzymie
Podsumowanie
Perspektywa
Początek polskiego życia kulturalnego w Rzymie możemy datować na przełom XV i XVI wieku. Wtedy też powstał Kościół św. Stanisława, pierwsze polskie duszpasterstwo we Włoszech. W 1582 roku powstało także, krótko istniejące, polskie seminarium duchowne. W okresie kontrreformacji w Rzymie przebywali m.in. Piotr Skarga i Jakub Wujek[16].
Po 1830 roku Rzym stał się miejscem działania polskiej emigracji politycznej m.in. Ludwika Orpiszewskiego, a także Adama Mickiewicza, który w 1848 zorganizował tu swój Legion[16].
W czasie I wojny światowej działała w Rzymie delegatura Komisji Narodu Polskiego[16].
W 1910 roku powstał Polski Instytut Papieski, a w 1937 odsłonięto pomnik Józefa Piłsudskiego[16].
W okresie II wojny światowej, opiekę nad Polakami w Rzymie sprawowała m.in. ambasada RP przy Stolicy Apostolskiej, kierowana przez Kazimierza Papéego[16].
Do 1947 roku w Rzymie stacjonował Drugi Korpus Polski[16].
W 1946 roku Jerzy Giedroyc założył w Rzymie Instytut Literacki[16].
W 1981 roku papież Jan Paweł II poświęcił, wzniesiony ze składek Polonii – Dom Polski Jana Pawła II[16].
W Rzymie swoje siedziby mają: Ambasada RP (wraz z istniejącą Szkołą Polską im. Gustawa Herlinga-Grudzińskiego), Instytut Polski, Polska Akademia Nauk, Fundacja Rzymska im. Margrabiny J. S. Umiastowskiej i redakcja miesięcznika „Nasz Świat” publikowany przez wydawnictwo „Stranieri in Italia”[17].
Główne ośrodki polonijne (prowincje)
Dane z 2024 roku:
Kościoły i związki wyznaniowe
Dla Polonii, wiernych kościoła rzymskokatolickiego, odbywają się w wielu kościołach we Włoszech msze w języku polskim[23]. W 6 miastach działają polskojęzyczne zbory i grupy Świadków Jehowy[24].
Statystyka
Demografia Polonii we Włoszech w latach 2006–2016 oraz 2018–2024[1].
Liczba Polaków we Włoszech od 2006 roku
Źródło: Comuni Italiani[4]
Źródło: Comuni Italiani[4]
| Rok | Liczba mieszkańców | W tym % mężczyzn | Zmiana względem poprzedniego roku |
|---|---|---|---|
| 2006 | 72 457 | 28,3% | nie dotyczy |
| 2007 | 90 218 | 29,8% | +24,5% |
| 2008 | 99 389 | 30,0% | +10,2% |
| 2009 | 105 608 | 29,4% | +6,3% |
| 2010 | 109 017 | 28,8% | +3,2% |
| 2011 | 84 749 | 26,0% | –22,3% |
| 2012 | 88 839 | 26,4% | +4,8% |
| 2013 | 97 566 | 26,7% | +9,8% |
| 2014 | 87 805 | 26,4% | –10,0% |
| 2015 | 97 986 | 26,7% | +11,6% |
| 2016 | 97 062 | 26,5% | –0,9% |
| 2022 | 74 981 | ? | –3,6% |
| 2023 | 74 387 | ? | –0,8% |
| 2024 | 73 320 | ? | –1,4% |
| Gmina | Liczba mieszkańców | W tym % mężczyzn | |
|---|---|---|---|
| 1 | Rzym | 12 389 | 32,7% |
| 2 | Neapol | 1342 | 16,1% |
| 3 | Bolonia | 1099 | 19,0% |
| 4 | Mediolan | 1058 | 18,6% |
| 5 | Florencja | 882 | 16,9% |
| 6 | Ravenna | 751 | 19,7% |
| 7 | Modena | 596 | 20,3% |
| 8 | Ladispoli | 560 | 37,7% |
| 9 | Pomezia | 548 | 39,1% |
| 10 | Cesena | 539 | 22,3% |
| 11 | Turyn | 514 | 25,5% |
| 12 | Genua | 505 | 19,2% |
| 13 | Perugia | 494 | 27,9% |
| 14 | Latina | 489 | 41,5% |
| 15 | Kalabria | 475 | 16,0% |
| 16 | Piza | 442 | 19,0% |
| 17 | Forli | 431 | 20,0% |
| 18 | Ardea | 431 | 39,0% |
| 19 | Syrakuza | 423 | 17,5% |
| 20 | Fiumicino | 394 | 34,0% |
| Region | 2024 | 2023 | Zmiana (%) |
|---|---|---|---|
| Lacjum | 15 487 | 15 725 | –1,5% |
| Emilia-Romania | 8641 | 8930 | –3,2% |
| Lombardia | 7168 | 7145 | +0,3% |
| Kampania | 6658 | 6860 | –2,9% |
| Toskania | 6319 | 6539 | –3,4% |
| Sycylia | 4120 | 4098 | +0,5% |
| Wenecja Euganejska | 3767 | 3819 | –1,4% |
| Marche | 3205 | 3291 | –2,6% |
| Apulia | 2710 | 2731 | –0,8% |
| Piemont | 2538 | 2539 | –0,0% |
| Kalabria | 2404 | 2440 | –1,5% |
| Trydent-Górna Adyga | 2118 | 2001 | +5,8% |
| Abruzja | 1926 | 1982 | –2,8% |
| Umbria | 1683 | 1755 | –4,1% |
| Liguria | 1377 | 1360 | +1,3% |
| Friuli-Wenecja Julijska | 1324 | 1295 | +2,2% |
| Sardynia | 1072 | 1037 | +3,4% |
| Molise | 356 | 383 | –7,0% |
| Basilicata | 319 | 328 | –2,7% |
| Dolina Aosty | 128 | 129 | –0,8% |
Włosi polskiego pochodzenia
- Robert Acquafresca
- Michele Baranowicz
- Zbigniew Boniek (naturalizowany Włoch)
- Jas Gawronski
- Gustaw Herling-Grudziński (naturalizowany Włoch po wzięciu za żonę córki Benedetto Crocego)
- Jerzy Sas Kulczycki
- Jasmine Paolini
Przypisy
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.