Zastęp – podstawowa jednostka organizacyjna drużyny harcerskiej. Przyjmuje się, że zastęp (w strukturach ZHP) powinien liczyć od 5 do 8 członków[1]. Zastęp prowadzi zastępowy przy pomocy podzastępowego. Chłopcy i dziewczęta skupieni są w osobnych zastępach (wyjątek - tylko w koedukacyjnych drużynach ZHP - stanowi Zastęp Zastępowych, w którego skład wchodzą zarówno zastępowi i zastępowe).
Odpowiednikiem zastępu w gromadach zuchowych jest szóstka (od 4 do 8 osób[1], w gromadach pracujących systemem szóstkowym) lub gromadka (liczniejsza od szóstki, w gromadach pracujących w systemie zastępów zuchowych), a w niektórych drużynach wędrowniczych – patrol (patrolowy).
W drużynach wodnych i żeglarskich zastęp często nosi miano wachty. Nazwa pochodzi od zmiany, w której pełnili służbę marynarze na statkach, zwanej właśnie wachtą. W skład wachty zazwyczaj wchodzi od 4 do 10 harcerzy, bądź harcerek. Wachta prowadzona jest przez wachtowego.
Atrybuty i obrzędowość zastępu
Podobnie jak w wypadku drużyn, zastępy posiadają swoje specyficzne cechy, odróżniające je od innych, oraz pozwalające jego członkom identyfikować się z grupą.
Tradycyjnie, każdy zastęp posiada swoją niepowtarzalną nazwę, związaną tematycznie z charakterem działalności lub nazwą drużyny. Ma ona wskazywać członkom cechy, na których rozwój powinni kłaść szczególny nacisk, a także stanowić podstawę pod specyficzną obrzędowość. Ponadto, zastęp może ustalić swój własny znak graficzny, jak godło, herb, totem bądź symbol, odnoszący się do nazwy zastępu.
W wielu drużynach i szczepach, ważnym symbolem suwerenności zastępu jest posiadanie przezeń własnego proporca, o wyglądzie ustalonym przez tradycję jednostki.
W zależności od środowiska i pomysłowości, zastępy mogą przybrać także inne oznaki, takie jak: specyficzny element umundurowania, piosenka (hymn), okrzyk, kronika, skarbiec (własność należącą wyłącznie do zastępu) czy przywitanie członków.
Struktura wewnętrzna
Struktura zastępów i innych jednostek działających na jego prawach jest jednolita. Jest to niewielka grupa, posiadająca lidera w wieku podobnym do reszty, reprezentującego zastęp na forum rady drużyny, i dowodzącego zastępem.
Zastępowy
Zastępowy jest odpowiedzialny za funkcjonowanie zastępu, przygotowuje i przeprowadza regularnie zbiórki a także pomaga harcerzom w zdobywaniu stopni i sprawności.
Zastępowymi zostają najczęściej harcerze, którzy posiadają już doświadczenie i wiedzę oraz uczestniczyli w kursie zastępowych i uzyskali stosowny patent. Zazwyczaj posiadają wyższy stopień harcerski i są starsi od harcerzy w swoim zastępie, dzięki czemu są postrzegani przez młodszych jako wzór do naśladowania, a to ułatwia zastępowemu przewodzenie grupą i spaja ją wokół jego osoby. Zastępowy musi odnaleźć się w grupie jako przywódca. To on zachęca swoich harcerzy do działania i tworzy dobrą atmosferę. Zastępowy jest członkiem rady drużyny, jak i również Zastępu Zastępowych.
Spośród innych członków grupy, zastępowego wyróżnia brązowy sznur funkcyjny z węzłem, noszony spod ramienia, przy lewej kieszeni munduru. W Stowarzyszeniu Harcerstwa Katolickiego Zawisza, którego członkowie nie stosują sznurów funkcyjnych, zastępowy ma naszyte dwie białe tasiemki na lewej kieszeni.
Podzastępowy
Zastępowy wyznacza zazwyczaj swojego zastępcę, zwanego w zależności od tradycji środowiska podzastępowym, czołowym, a także młodszym zastępowym. Jest on prawą ręką zastępowego, zastępuje go w przypadku nieobecności, a nierzadko przygotowuje się do przejęcia w przyszłości przywództwa nad grupą. Może brać udział w zebraniach RD i ZZ.
Regulaminową metodą oznaczania podzastępowego w ZHP i ZHR jest brązowy suwak na szarym sznurze funkcyjnym noszonym spod ramienia. Mimo to, w niektórych środowiskach aby odróżnić go od innych funkcyjnych, oznacza się go w inny sposób (np. nie jednym, a dwoma suwakami). W FSE czołowi noszą na lewej kieszeni pojedynczą, białą tasiemkę przebiegającą pod krzyżem harcerskim.
Inne funkcje
Zastępy mogą także w zależności od obrzędowości i aktualnych potrzeb, powoływać członków na inne funkcje, takie jak kronikarz, skarbnik, webmaster, chorąży czy sanitariusz. Funkcje te w ZHP oznacza się również brązowym suwakiem na szarym sznurze. W SHK inne funkcje oznaczane są plakietkami (inna dla każdej funkcji) naszytymi nad prawą kieszenią.
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
