Po (słowo)

Po – wyrażenie honoryfikatywne obecne w kulturze Filipin^[1]. Pochodzi z języka tagalskiego. Powszechnie używane w kontaktach międzyludzkich jako narzędzie do okazania szacunku osobom starszym bądź stojącym wyżej w hierarchii społecznej. Integralna część filipińskiej kultury, niekiedy zestawiane jest z określeniami takimi jak angielskie sir czy hiszpańskie señor.

Pochodzenie i znaczenie

Pochodzi z języka tagalskiego^[2]. Jego etymologia jest niejasna. W niektórych źródłach podaje się, iż jest odpowiednikiem anglojęzycznych wyrażeń sir czy też madam^[3][4][5]. W opracowaniach z okresu kolonialnego, pozostawionych przez pracujących na Filipinach misjonarzy hiszpańskich, spotyka się zrównywanie go z kastylijskim señor^[6], a niekiedy też z usted^[7]. Generalnie niemniej używa się tego słowa szerzej, a analogia do terminów zachodnich nie oddaje jego pełnego sensu^[8]. Dodaje się je na końcu zdania czy też wypowiedzi, czyniąc tym samym komunikat bardziej eleganckim czy zwyczajnie grzeczniejszym^[9][10][11].

Obecność w filipińskiej kulturze

Stanowi integralną część filipińskiej kultury^[12], nie tylko w kraju, ale również w społecznościach diasporalnych^[13][14]. Powszechnie używane jest do wyrażania szacunku w kontaktach międzyludzkich, zwłaszcza wobec nieznajomych czy osób starszych^[15][16][13]. Stosowane jest też w sytuacji, gdy rozmówca to osoba o wyższej pozycji społecznej^[17]. Często jego stosowanie jest nie tylko częścią przyjętego zwyczaju, a już wprost jest od jednostki wymagane^[18][19][20]. Zdarza się również, że poprzez wplecenie tego słowa w konwersację okazuje się uszanowanie czyimś indywidualnym osiągnięciom^[21]. Wysoce ceniona w filipińskiej kulturze uprzejmość sprawia ponadto, iż nawet podczas odrzucania prośby o jałmużnę żebrakowi odpowiada się zazwyczaj przy użyciu tej właśnie formy grzecznościowej^[22].

Przepełniona szacunkiem prośba o dłoń wyrażana przy okazji wykonywania tradycyjnego gestu mano zawiera w sobie to właśnie słowo^[23]. Podobnie jest ono ujęte w złożonej z uszanowaniem prośbie, którą Filipińczycy wypowiadają niekiedy przechodząc przez lasy czy obszary trawiaste. Zgodnie z tradycyjnymi wierzeniami odganiają w ten sposób duchy czy skrzaty znajdujące się nieopodal^[24].

Identyczne do tagalskiego po sformułowanie występuje też w języku bikolskim^[25]. Pomimo swojej wszechobecności w codziennym życiu Filipin nie we wszystkich częściach kraju cieszy się równie dużym uznaniem. Jedynie z rzadka wykorzystywane jest na Mindanao czy też w rejonach, w których mówi się językami bisajskimi^[26].