Pistacja palestyńska

Pistacja palestyńska, terebint (Pistacia palaestina Boiss.) − gatunek drzewa występującego w Lewancie, szczególnie w Izraelu i Syrii. Nazywana również terebintem, podobnie jak pistacja terpentynowa także występująca w tym regionie.

Pistacja palestyńska

Pistacia palaestina
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	mydleńcowce
Rodzina	nanerczowate
Rodzaj	pistacja
Gatunek	pistacja palestyńska
Nazwa systematyczna
Pistacia palaestina Boiss. Diagn. Pl. Orient. 9: 1 1849[3]

Morfologia i ekologia

Małe drzewo lub krzew o wysokości 3–5 m. Kora brązowa lub czerwonawa. Liście parzysto-pierzasto złożone, o listkach eliptycznych, długo zbiegających na szczycie, nieco owłosionych na brzegach. Kwiaty różowe, zebrane w rozłożyste i rozgałęzione kwiatostany. Owocem jest wydłużony, lub zagięty, kiełbaskowatego kształtu pestkowiec^[4][5].

Rośnie w lasach, zaroślach, na stepach, półpustyniach oraz zbiorowiskach roślinnych typu makia^[5].

Konotacje w kulturze

• W Starym Testamencie w tekście masoreckim występuje słowo elah (l. mn. elot) oznaczające terebint. Słowo to czasami tłumaczone jest jako dąb. Po hebrajsku dąb to alon. W biblijnym przekazie o patriarsze Abrahamie w trzech kolejnych rozdziałach Księgi Rodzaju, 12-14, miejsce obozowania nazywane jest Terebintami Mamre^[6]. Tradycyjnie polskie tłumaczenia nazywają to miejsce Dębami Mamre. Tak jest np. w tłumaczeniu Biblii Tysiąclecia^[7]. Najbardziej ewidentnym odniesieniem do terebintu w Biblii jest fragment z Pierwszej Księgi Samuela, gdzie natchniony autor opisuje potyczkę młodego Dawida z Goliatem. Walka odbyła się w Dolinie Terebintu, hebr. עמק האלה Emek HaElah^[8]. Szereg cytatów odnosi się do terebintu w hebrajskim tekście Księgi Sędziów: Cheber Kenita rozbił swój namiot koło Terebintu w Saannaim (Sdz 4,11, Biblia Tysiąclecia tłumaczy Dębu w Saannaim); Anioł Jahwe usiadł pod terebintem w Ofra (Sdz 6,11, tak również i w Biblii Tysiąclecia); możni miasta Sychem zgromadzili się i przyszedłszy pod terebint, gdzie stała stela w Sychem, ogłosili Abimeleka królem (Sdz 9,6, Biblia Tysiąclecia tłumaczy dąb). W sumie słowo pojawia się 10 razy w Biblii Hebrajskiej: 4 razy w Księdze Rodzaju, 3 razy w Księdze Sędziów i po jednym razie w Księdze Powtórzonego Prawa, Księdze Jozuego i Pierwszej Księdze Samuela^[9]. W Ziemi Świętej występują 3 gatunki pistacji: pistacja atlantycka (P. atlantica), palestyńska i kleista (P. lentiscus), do nich więc odnoszą się cytaty Biblii^[10].

• Pistacje były przez Żydów oraz ościenne ludy czczone, stąd też obecnie można spotkać ich okazy liczące nawet tysiąc lat^[10].