Pełnoletniość

Pełnoletniość^[1] (pełnoletność^[2]) – określony przepisami prawa cywilnego status prawny osoby fizycznej, uzyskiwany zwykle po osiągnięciu określonego wieku (osoba bez takiego statusu nazywana jest niepełnoletnim, a potocznie nieletni). Osiągnięcie pełnoletniości wiąże się zazwyczaj z osiągnięciem pełnej zdolności do czynności prawnych oraz możności bycia podmiotem praw i obowiązków.

Pełnoletność w Polsce

W Polsce pełnoletnim jest ten, kto ukończył lat osiemnaście (art. 10 Kodeksu cywilnego). Przed osiągnięciem tego wieku małoletnia^[a] może uzyskać pełnoletność przez zawarcie małżeństwa. Zgodnie z art. 10 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego jest to możliwe z ważnych powodów za zgodą sądu opiekuńczego w przypadku kobiety, która ukończyła lat szesnaście, gdy z okoliczności wynika, że zawarcie małżeństwa będzie zgodne z dobrem założonej rodziny. Wniosek o zezwolenie musi złożyć sama zainteresowana (art. 561 Kodeksu postępowania cywilnego). Nabytej w ten sposób pełnoletniości nie można utracić po unieważnieniu małżeństwa (art. 10 Kodeksu cywilnego) ani rozwodzie^[b].

Niektóre skutki pełnoletniości to:

• uzyskanie pełnej zdolności do czynności prawnych (art. 11 KC), a wskutek tego możliwość samodzielnego zawierania wszelkich umów
• wygaśnięcie władzy rodzicielskiej lub opieki nad dzieckiem (art. 92 i 170 KRiO)
• niemożność uznania ojcostwa i przysposobienia dziecka (art. 76 § 1 i 114 § 1 KRiO).

Pełnoletniość a inne pojęcia

• Termin pełnoletni nie jest tożsamy w prawie z terminem osoba mająca ukończone 18 lat (w związku z możliwością uzyskania pełnoletniości przez małoletnią poprzez zawarcie małżeństwa).
• Do zatrudnienia na umowie o pracę wymagane jest ukończenie 18 lat (art. 22 § 2 Kodeksu pracy), ale nie wyklucza to możliwości podjęcia pracy przez młodocianego (art. 190 KP).
• Obowiązek szkolny trwa do ukończenia ośmioletniej szkoły podstawowej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18. roku życia (art. 35 ust. 2 Prawa oświatowego (Dz.U. z 2021 r. poz. 1082)).
• Obowiązek nauki trwa do ukończenia 18. roku życia (art. 35 ust. 1 Prawa oświatowego i art. 70 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej).
• Cywilnoprawna odpowiedzialność deliktowa niepełnoletniego zaczyna się już od 10. roku życia (art. 426 KC).
• Możliwość bycia pełnomocnikiem nie zależy od stopnia zdolności do czynności prawnych (art. 100 KC).
• Karalność według prawa karnego nie obejmuje nieletnich, a więc rozpoczyna się generalnie od 17. roku życia (z pewnymi wyjątkami). Obecnie tak jest też według Kodeksu wykroczeń.
• Zabrania się sprzedaży i podawania napojów alkoholowych osobom do lat 18^[3].
• Zabrania się sprzedaży wyrobów tytoniowych osobom do lat 18^[4].
• Zabrania się sprzedaży sprzedaży napojów z dodatkiem tauryny i kofeiny osobom do lat 18^[5].

Dorosłym może być każda osoba dojrzała biologicznie lub psychicznie, natomiast pełnoletnim jest jedynie osoba spełniająca warunek wiekowy i tylko wyjątkowo dodatkowe przesłanki – dlatego zarówno osoba dorosła może nie być osobą pełnoletnią, jak i pełnoletnia nie być osobą dorosłą.

Uwagi

1. Dotyczy to tylko kobiety; mężczyzna nie może zawrzeć związku małżeńskiego przed ukończeniem 18 lat.
2. Jednak do zawarcia kolejnego związku małżeńskiego przed ukończeniem 18. roku życia wymagane jest ponowne zezwolenie sądu.

Zobacz hasło pełnoletniość w Wikisłowniku

Zobacz w Wikiźródłach tekst Addictio annorum w Encyklopedii staropolskiej