Parafia św. Mikołaja w Radomiu

W XVIII wieku kupcy greccy, uciekając przed prześladowaniami tureckimi, znaleźli schronienie w Polsce. Osiedlili się m.in. w Opatowie i uzyskali zgodę władz Królestwa Polskiego do zakładania swoich świątyń w domach prywatnych, utrzymania we własnym zakresie kapłana prawosławnego i odprawiania nabożeństw w obrządku bizantyjskim. Z tego okresu (1778) bierze swój początek prawosławna parafia w Opatowie, która w 1837 r. została przeniesiona do Radomia.

W Radomiu na pierwszą cerkiew zaadaptowano dawny kościół klasztorny Sióstr Bernardynek, zamknięty przez władze austriackie w 1809 r. i przerobiony na więzienie. Pierwszym proboszczem prawosławnym w Radomiu został ks. Ignacy Klimowicz. W tym czasie do parafii należało 234 wiernych (nie licząc wojskowych).

W październiku 1837 r. odbyła się uroczysta konsekracja radomskiej cerkwi, której dokonał biskup warszawski Antoni (Rafalski), sufragan eparchii wołyńskiej. Z tej okazji główny konsekrator ofiarował ewangeliarz z własnoręcznym napisem: „Księgę tę, św. Ewangelię, składam w darze radomskiej cerkwi prawosławnej pw. św. Mikołaja w dniu jej wyświęcenia 10/22 października 1837 roku. Pokorny Antoni, prawosławny biskup Warszawski”. Ewangeliarz (pochodzący z 1804 r.) zachował się do dzisiaj i jest używany podczas uroczystych nabożeństw w parafii.

W wyniku starań biskupa Antoniego parafia otrzymała w 1839 r. parcelę miejską przy szosie warszawskiej na urządzenie tam cmentarza. Począwszy od lat 70. XIX w., rodziła się myśl o wybudowaniu własnej, prawosławnej świątyni w Radomiu. Potrzebę potęgował szybki wzrost liczby parafian, a ponadto architektura świątyni wydawała się obca duchowi prawosławia. Współistnienie cerkwi w jednym kompleksie z budynkami więzienia również budziło kontrowersje.

W 1902 r. ukończono budowę okazałej, posiadającej 3 ołtarze cerkwi pod wezwaniem św. Mikołaja, zlokalizowanej w samym centrum miasta. Konsekracji świątyni dokonał w styczniu tegoż roku biskup lubelski German, biskup pomocniczy eparchii chełmsko-warszawskiej. W 1901 r. parafia liczyła 2757 osób, a według danych statystycznych, zawartych w Obzorach Radomskoj Gubierni – na terenie całej guberni radomskiej zamieszkałych na stałe było 1907 r., a czasowo 2287 wyznawców prawosławia.

Wybuch I wojny światowej zmienił sytuację radomskich prawosławnych. Liczba parafian znacznie się zmniejszyła, przestały funkcjonować wszystkie świątynie prawosławne w mieście – gimnazjalna, pułkowa oraz sobór (św. Mikołaja). 20 lipca 1915 r. do Radomia wkroczyły wojska austriacko-węgierskie. Traktując prawosławny sobór jako zdobycz wojenną, ograbiły go ze wszystkiego, co stanowiło jakąkolwiek wartość, a następnie ogołocony przekazały władzom miejskim.

W 1918 r. staraniem Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego planowano przerobienie soboru na Muzeum Ziemi Radomskiej. Sporządzono projekt, lecz idea ta nie została zrealizowana. W latach 1925–1930 sobór przebudowano na rzymskokatolicki kościół garnizonowy, po czym dokonano uroczystej konsekracji.

Po I wojnie światowej radomska parafia prawosławna utraciła osobowość prawną. W ciągu całego okresu międzywojennego nie udało się zorganizować parafii. Nabożeństwa były bardzo rzadko odprawiane, w wynajmowanych pomieszczeniach, przez zaproszonego lub delegowanego duchownego, najczęściej z Warszawy.

Podczas II wojny światowej, korzystając z gościnności parafii luterańskiej, urządzono cerkiew domową w pomieszczeniu kamienicy przy ulicy Mikołaja Reja 6.

W 1959 r., po oficjalnym wznowieniu działalności parafii, przyznano subwencję z Funduszu Kościelnego na budowę cerkwi. Świątynię postanowiono wybudować na cmentarzu prawosławnym przy ulicy Warszawskiej 15. Budowę cerkwi rozpoczęto w 1980 r., jednak już w 1983 r. przerwano ze względu na poważne błędy konstrukcyjne, uniemożliwiające kontynuację prac. Głównym inicjatorem podjęcia na nowo budowy radomskiej świątyni parafialnej był przede wszystkim ówczesny metropolita Bazyli, biorąc w tym przedsięwzięciu aktywny i osobisty udział.

W 1986 r. wznowiono budowę cerkwi, którą ukończono po 6 latach. Konsekracji dokonał ówczesny biskup białostocki i gdański Sawa, w asyście ordynariusza diecezji biskupa Szymona oraz biskupa lubelskiego i chełmskiego Abla.

W 2003 r. powstał mozaikowy ornament okalający cerkiew. Stworzyła go grupa artystyczna Trójka Murarska, złożona z młodych absolwentek Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (Hanna Dąbrowska-Certa, Joanna Jarząbek i Agnieszka Kicińska). Pracowały nad nim z własnej inicjatywy, przez ok. 1,5 miesiąca^[3].

19 grudnia 2017 r. oddano do użytku nowy dom parafialny. Tego samego dnia w radomskiej cerkwi miały miejsce święcenia kapłańskie^[4].

Parafia św. Mikołaja w Radomiu

Historia

Wykaz proboszczów

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Wikiwand - on