Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Oficer kontraktowy II RP – oficer nie posiadający obywatelstwa polskiego, odbywający służbę w Wojsku Polskim na podstawie indywidualnego kontraktu.
Pierwszymi oficerami kontraktowymi w Wojsku Polskim byli oficerowie francuscy, skierowani w 1919 do armii polskiej w charakterze instruktorów i doradców. Ich służbę sankcjonował rozkaz Ministerstwa Spraw Wojskowych z 31 grudnia 1919 o zasadach służby wojskowej w armii II RP[1]. Kolejnym aktem prawnym była ustawa O podstawowych prawach i obowiązkach korpusu oficerskiego z 23 marca 1922 r.[2] Uzależniała ona zawarcie kontraktu od zgody Prezydenta RP (art. 3)[3]. Ponadto stawiała warunek, że nie należy przyjmować do armii polskiej obywateli tych krajów, które zajmują wrogie stanowisko wobec państwowości polskiej[potrzebny przypis].
Kolejnymi oficerami byli gruzińscy oficerowie kontraktowi, przyjęci w 1921. Początkowo sądzono, że pobyt Gruzinów w Wojsku Polskim będzie krótki, jednak szybki upadek powstania gruzińskiego w sierpniu 1924, i następujące po nim represje spowodowały konieczność pozostania oficerów w Polsce. W związku z tym około roku 1925 opracowano jednolite kryteria przyjmowania oficerów kontraktowych z krajów prometejskich. Z racji na stanowisko Narodowej Demokracji, sprawującej w latach 1923-1926 władzę w ramach koalicyjnych rządów centroprawicowych, lub rządów parlamentarnych popieranych przez centroprawicę, zdecydowano się nie przyjmować oficerów ukraińskich, białoruskich (oskarżanych o antypolonizm) oraz ormiańskich (oskarżanych o rusofilstwo), pomimo że Ustawa o powszechnym obowiązku służby wojskowej z 23 lutego 1924 r.[4] dopuszczała możliwość służby bezpaństwowców z paszportami nansenowskimi[potrzebny przypis].
W 1924 sprecyzowano zasady przyjmowania żołnierzy kontraktowych. Podstawą był wniosek o przyjęcie do służby liniowej, wniesiony do Oddziału V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, a pozytywnie zaopiniowany wcześniej przez władze emigracyjne danego kraju. Dodatkowo w przypadku podchorążych wymagano ukończenia polskiej szkoły oficerskiej. Oprócz tego wymagano zgody służb specjalnych i odpowiedniego departamentu Ministerstwa Spraw Wojskowych, zezwolenia Prezydenta RP i ustalenia warunków kontraktu.
Warunki kontraktu określono w okólniku Ministerstwa Spraw Wojskowych z 4 listopada 1924. Umowa cywilnoprawna precyzowała następujące warunki:
Po roku 1926 dodano warunek automatycznego zerwania kontraktu w przypadku rezygnacji z paszportu nansenowskiego lub nabycia polskiego obywatelstwa. W tym przypadku oficer uzyskiwał jednak prawo do ubiegania się o nadanie statusu żołnierza zawodowego lub o przeniesienie do rezerwy na zasadach ogólnych.
Po przewrocie majowym i dojściu do władzy Józefa Piłsudskiego prezydent Ukraińskiej Republiki Ludowej na uchodźstwie Andrij Liwicki i generał armii URL Wołodymyr Salski wystosowali 4 sierpnia 1926 na ręce Piłsudskiego memorandum, w którym proszono o możliwość pełnej aktywizacji ukraińskiego wychodźstwa no polu polityczno-wojskowym[5][6]. Nota spotkała się z przychylnym stosunkiem Piłsudskiego i w konsekwencji na przełomie 1926/27 odbyły się rozmowy polityczne z emigracyjnymi władzami URL. Ze strony polskiej uczestniczyli w nich Juliusz Łukasiewicz, naczelnik Wydziału Wschodniego Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Tadeusz Hołówko. W rezultacie rozmów 28 lutego 1927 utworzono w Polsce tajną komórkę przy sztabie ministra spraw wojskowych (którym był Józef Piłsudski), złożoną z oficerów ukraińskich i działającą jako Sztab Wojskowo-Powstańczy Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej. Sztab działał do 1939 roku, a jego szefem był gen. Wiktor Kuszcz, a następnie gen. Pawło Szandruk[7]. Od roku 1928, w ramach tych działań rozpoczęto przyjmowanie do służby w Wojsku Polskim ukraińskich oficerów kontraktowych.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.