Nowogród Siewierski

Nowogród Siewierski (ukr. Новгород-Сіверський) – miasto wydzielone z rejonu na Ukrainie, nad Desną, położone w obwodzie czernihowskim. Stolica rejonu nowogrodzkiego. Historyczna stolica ziemi siewierskiej.

Nowogród Siewierski

Новгород-Сіверський

Herb Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	czernihowski
Powierzchnia	11,81 km²
Populacja (2018) • liczba ludności	13 289[1]
Kod pocztowy	16000
Tablice rejestracyjne	CB
Położenie na mapie obwodu czernihowskiego Nowogród Siewierski
Położenie na mapie Ukrainy Nowogród Siewierski
51°59′N 33°16′E

Nowogród Siewierski był najbardziej na wschód wysuniętym miastem powiatowym w I Rzeczypospolitej oraz w całej historii Polski.

Historia

Dymitr Korybut Olgierdowicz, książę nowogrodzko-siewierski, przyrzeka wierność królowi polskiemu Władysławowi Jagielle, królowej Jadwidze i Koronie Królestwa Polskiego (1386 r.)

Według danych archeologicznych miasto założone około X wieku, prawdopodobnie na rozkaz Włodzimierza Wielkiego, który kazał budować grody ochraniające Kijów^[2]. W latopisach ruskich pierwszy raz wymienione z nazwy przez Włodzimierza Monomacha w jego Pouczeniu z 1078/1079 roku^[3]. Od 1098 stolica udzielnego Księstwa Siewierskiego. W 1223 spalony przez najazd Mongołów. Od 1239 własność książąt Briańska.

W 1320 przyłączony przez Giedymina do Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1386 roku Dymitr Korybut Olgierdowicz, książę nowogrodzko-siewierski, przyrzekł wierność królowi polskiemu Władysławowi Jagielle, królowej Jadwidze i Koronie Królestwa Polskiego. W 1398 r. Władysław Jagiełło nadał miasto Świdrygielle.

W 1503 Nowogród Siewierski został włączony do Wielkiego Księstwa Moskiewskiego. Pod Nowogrodem Siewierskim 31 grudnia 1604^[4], miała miejsce bitwa pomiędzy wojskami Dymitra Samozwańca pragnącego zdobyć tron w Carstwie Rosyjskim, a oddziałami wiernymi carowi Borysowowi Godunowowi. Po stronie Samozwańca walczyły oddziały polskie (m.in. husaria) pod dowództwem Jerzego Mniszcha, dzięki którym Dymitr odniósł zwycięstwo.

Po rozejmie w Dywilinie (1619) w granicach Rzeczypospolitej, na terytorium Korony Królestwa Polskiego. Został siedzibą powiatu nowogrodzkiego siewierskiego w województwie czernihowskim prowincji małopolskiej. Zygmunt III Waza nadał mu w 1620 prawa miejskie i herb.

Od rozejmu andruszowskiego (1667) w granicach Carstwa Rosyjskiego i Imperium Rosyjskiego (do 1764 w ramach autonomicznego Hetmanatu). 1918 - Ukraińska Republika Ludowa i Hetmanat. 1919-1991 - Ukraińska SRR (1922-1991 w składzie ZSRR). Od 1991 niepodległa Ukraina.

Zabytki

• Cerkiew św. Mikołaja z 1720 r.
• Łuk triumfalny(inne języki) z 1786 r.
• Sukiennice(inne języki) z lat 1856-1861
• Skład targowy(inne języki) z XIX w.
• Gmach ziemstwa z końca XIX w.
• Gmach gimnazjum żeńskiego(inne języki) z lat 1908-1912

• 
  Cerkiew św. Mikołaja
• 
  Sukiennice
• 
  Gmach gimnazjum żeńskiego

Urodzeni w mieście

• Hipolit Łossowski – polski pilot balonów sterowych, generał brygady Wojska Polskiego, twórca wojsk balonowych II RP.

Przypisy

1. Чисельність наявного населення України на 1 січня 2018 року. Державна служба статистики України. Київ, 2018. стор.79
2. Nestor, Powieść minionych lat, przeł. i opracował Franciszek Sielicki Wrocław 1999 s. 96
3. Nestor, Powieść minionych lat, przeł. i opracował Franciszek Sielicki Wrocław 1999 s. 188
4. Piotr Florek. Pierwszy etap walki Dymitra I Samozwańca o koronę carską: bitwa pod Nowogrodem Siewierskim w 1604 r.. „Echa Przeszłości”. Nr 8, s. 105, 2007.

Bibliografia

• Stefan Kuczyński, Ziemie czernihowsko-siewierskie pod rządami Litwy, Warszawa 1936

Linki zewnętrzne

• Informacje turystyczne
• Muzeum "Słowa o pułku Igora"
• Podstawowe dane
• Nowogród (3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 254.

Kontrola autorytatywna (ukraińskie miasto o znaczeniu regionalnym):

• VIAF: 144349338
• LCCN: n88016913
• NKC: ge1010575
• J9U: 987007567220705171

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3948772
• Britannica: place/Novhorod-Siverskyy
• БРЭ: 5743747