Loading AI tools
Niezmienność Boga – postulowana w wielu religiach cecha istoty najwyższej, polegająca na tym, że jako byt (wraz z wszystkimi przymiotami, np. wolą czy wiedzą) jest on niezmienny i nie podlega wpływowi czasu.
Ten artykuł od 2014-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
W filozofii starożytnych Greków, jeszcze zanim postulowano istnienie jednego stwórcy świata, postulowano pewne cechy jako konieczne dla bytu, będącego Prawdą, i odróżniające go od niebytu, będącego pozorem (szkoła elejska). Parmenides ok. 500 r. p.n.e. wierzył m.in., że byt nie ma początku i końca, jest wieczny i ciągły, nieruchomy i niezmienny, niepodzielny, stały i jeden i argumentował filozoficznie za tymi tezami. W hinduizmie i buddyzmie odpowiednikiem tej koncepcji jest brahman i Bhagawan. Arystoteles w Metafizyce twierdził, że Stwórcę-Demiurga nie dotykają żadne zmiany.
W chrześcijaństwie już u św. Augustyna ok. 400 r. n.e. można odnaleźć koncepcję Boga, który nie jest objęty czasowością. W odpowiedzi na pytanie "Co czynił Bóg, zanim uczynił niebo i ziemię?" Augustyn stwierdził m.in., że "Nie było więc takiego czasu, w którym byłbyś bezczynny. Bo i sam czas Ty stworzyłeś"[1]. Czas jest dla św. Augustyna własnością świata; u samego Boga nie ma czasu, jest on wieczny:
Lata Twe nie odchodzą ani nie przychodzą. Nasze lata tak odchodzą i przychodzą, by wszystkie mogły przyjść po kolei. Twoje lata wszystkie są dla Ciebie jednoczesne, ponieważ trwają niezmiennie. Odchodzących nie wypychają przychodzące, gdyż Twoje lata nie przemijają[1].
Podobnie u Boecjusza w VI w. n.e. "Bóg jest wieczny", przy czym "wieczność jest posiadaniem niekończącego się życia w swej całości i doskonałości w jednej chwili"[2].
W średniowieczu generalnie przytoczone wyżej cechy bytu według eleatów uważano za przymioty doskonałości. Również u św. Tomasza z Akwinu znajdujemy: "Widać wyraźnie, że nie może Bóg być w żaden sposób zmienny"[3]. W innym miejscu: "Dlatego o wieczności wiemy z dwóch źródeł: po pierwsze, ponieważ co jest wieczne, nie ma końca – to znaczy nie ma początku ani końca (żadnego kresu); po drugie, ponieważ w wieczności nie ma następstwa, wszystko istnieje naraz"[4].
- tradycja filozoficzna
- tradycja świętych pism: np. w chrześcijaństwie niektóre wersety Biblii (np. Ml 3:6, Ps 102:28, 2 Tm 2:13, Hbr 6:17-18, Jk 1:17)[5]
- nie są możliwe przyczyny zewnętrzne, pod wpływem których Bóg by podlegał zmianom, bo to oznaczałoby, że coś jest od niego silniejsze
- odwieczne istnienie Boga: jeśli by pomyśleć tę istotę tak, iż miałaby upływ czasu, wówczas przed chwilą stworzenia musiałaby minąć nieskończona ilość czasu; jednakże cechą nieskończoności jest to, że nie ma końca. A zatem czasowość Boga pojmowana personalistycznie wymagałaby postulowania jakiegoś jego początku, a z tym współcześni teiści zwykle się nie zgadzają[6]
- w odniesieniu do woli: Bóg zawsze chce to, co wcześniej chciał chcieć, gdyż wynika to z jego wszechmocy (spełnianie się woli); zaś wola Jego jest już doskonała, więc nie potrzebuje zmiany; a zatem nic i żadne skutki przejawiające się w czasie jej nie zmieniają
- w odniesieniu do wiedzy: wszechwiedza (w koncepcjach, gdzie wiedza już jest i nie pojawia się w miarę potrzeby) oznacza, że wiedza Boga jest pełna, doskonała[2] – jeśli rozumieć ją jako stan umysłu Bożego, to przy takim założeniu nie będzie żadnych zmian. Tak jak powyżej jest to wniosek z doskonałości[7]
- paradoks wszechwiedzy: wszechwiedza, a nawet tylko możliwość okazjonalnego przewidywania przyszłości, w przypadku osoby żywej (u której występują zmiany, zachcianki itd.) wydają się stać generalnie w sprzeczności z wolną wolą (zarówno innych osób, jak i samego przewidującego)
- tradycja świętych pism: pewne teksty Starego Testamentu lub innych świętych pism mogą sugerować inną, bardziej antropomorficzną koncepcję Boga – istniejącego w konkretnym miejscu i trwającego w czasie
- niezgodność z codzienną wyobraźnią, niepasowanie do pierwotnie wyuczonych pojęć: "osoby" (osobowość Boga), "życia" (Bóg żywy); brak jakichkolwiek potrzeb i pragnień
- taki Bóg daje się pomyśleć i, jako pomyślany, zastosować wyłącznie w pewnych wyobrażeniach przyczynowości; ateizm semiotyczny[8] i pozytywizm logiczny[9] krytykują taką koncepcję bytu jako pustą (pozostaje sam tylko podmiot gramatyczny)
Istnieją ontologie, zgodnie z którymi tak zdefiniowany Bóg nie jest bytem, lecz niebytem, jest w sprzeczności z zasadą wszelkiego istnienia. Taką ontologię włączył do swej filozofii m.in. Fryderyk Nietzsche[10].
W celu obejścia się z problemami wskazanymi powyżej wprowadzano tzw. kenozy, polegające w ogólności na dobrowolnym ograniczeniu przez Boga swych cech boskich[11]. Jednakże przy takim rozumowaniu mogą ponownie zyskać na znaczeniu pewne argumenty za niezmiennością, jak te przytoczone powyżej (np. paradoks wszechwiedzy).
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
