Nadwrażliwość pokarmowa

Nadwrażliwość pokarmowa (dawniej: niepożądane reakcje po spożyciu pokarmu^[1]) – nieprawidłowa reakcja organizmu na pokarmy, które dla zdrowych osób są nieszkodliwe. Obejmuje alergie pokarmową, która stymuluje działanie systemu odpornościowego i nietolerancję pokarmową, która nie stymuluje działania systemu odpornościowego.

Reakcje nadwrażliwości pokarmowych można podzielić ze względu na mechanizm powstawania^[1][2]:

• immunologiczny
  • reakcje IgE-zależne (typ I nadwrażliwości)
  • reakcje IgE-niezależne (typy II–IV)
• nieimmunologiczny (dawniej: nietolerancja pokarmowa).

Alergie pokarmowe

Osobny artykuł: Alergia pokarmowa.

Nietolerancja pokarmowa IgG-zależna

W przypadku nadwrażliwości typu III kompleksy immunologiczne aktywują układ dopełniacza, co prowadzi m.in. do powstania stanu zapalnego. Gromadzące się w miejscu zapalenia komórki systemu odpornościowego uwalniają wolne rodniki tlenowe i inne substancje, które mogą uszkadzać prawidłowe tkanki. Mechanizmy te są korzystne, gdy uruchamiane są przez antygeny organizmów zakaźnych i prowadzą do zwalczenia infekcji. Te same mechanizmy mogą przynosić szkody, gdy skierowane są przeciwko własnym tkankom (autoimmunizacja), lub przeciwko egzogennym substancjom, które same nie stanowią zagrożenia dla prawidłowego funkcjonowania organizmu – np. przeciwko antygenom pokarmowym. Człowiek może odczuwać dolegliwości zdrowotne, gdy stężenie kompleksów immunologicznych osiągnie wartości przekraczające zdolności organizmu do kompensacji skutków ich obecności. Procesy zapalne rozwijają się w przez wiele godzin lub dni od kontaktu z antygenem prowokującym reakcje nadwrażliwości typu III. Z tego powodu identyfikacja pokarmów przyczyniających się do rozwoju zaburzeń zdrowotnych bywa trudna i niepewna. W przypadku utrzymujących się objawów, których prawdopodobną przyczyną jest nietolerancja pokarmowa, często zaleca się dietę eliminacyjną polegającą na zaniechaniu spożywania szeregu składników pokarmowych, a po osiągnięciu poprawy zdrowia stopniowym przywracaniu odstawionych pokarmów. Ta uciążliwa, czasochłonna i nieprecyzyjna metoda prób i błędów stała się prostsza i efektywniejsza, gdy zaproponowano, aby eliminację szkodzących pokarmów z diety oprzeć na wynikach badania krwi. Badanie to polega na oznaczeniu we krwi pacjenta poziomu przeciwciał klasy IgG specyficznych dla określonych antygenów pokarmowych^[3].

Przykłady dolegliwości mogących mieć podłoże w nietolerancji pokarmowej IgG-zależnej:

• migrena^[4][5]
• fibromialgia^[6][7]
• zespół jelita drażliwego^[8]
• wiele objawów o charakterze przewlekłym^[9]

Niealergiczna nadwrażliwość pokarmowa

Do nietolerancji pokarmowych o podłożu nieimmunologicznym zalicza się zaburzenia trawienia składników pokarmowych^[10], np.:

• nietolerancję laktozy
• nietolerancję skrobi
• wrodzony niedobór sacharazy, z którym zawsze współwystępuje niedobór izomaltazy
• pierwotną nietolerancję monosacharydów.

Nietolerancja laktozy jest najbardziej powszechnym typem nietolerancji żywności. Ludzie cierpiący na nietolerancję laktozy nie posiadają wystarczającej ilości enzymu laktazy do trawienia cukru laktozy znajdującego się w mleku. Innymi typami często występującej nietolerancji są nietolerancja fruktozy, glutenu, alkoholu, wybranych typów błonnika oraz dodatków do żywności takich jak wzmacniacze smaku (MSG) czy konserwanty (sulfid) używane w żywności.

Przypisy

1. Choroby wewnętrzne : podręcznik multimedialny oparty na zasadach EB. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2005, s. 991. ISBN 83-7430-031-0.
2. Wybrane zagadnienia z pediatrii: podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy. Tom II.. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2004, s. 311. ISBN 83-233-1858-1.
3. Testy na Nietolerancje Pokarmowe - czy WARTO je robić? - Zdrowegeny.pl [online], zdrowegeny.pl [dostęp 2018-08-07] (pol.).
4. R. Leira, R. Rodríguez. Diet and migraine. „Revista de Neurologia”. 24, s. 534–8, 1996.
5. T.T. Rees T.T. i inni, A prospective audit of food intolerance among migraine patients in primary care clinical practice, „Headache Care”, 2, 2005, s. 105–110.i inni
6. S.S. Eneström S.S. i inni, Dermal IgG deposits and increase of mast cells in patients with fibromyalgia – relevant findings or epiphenomena?, „Scandinavian Journal of Rheumatology”, 26, 1997, s. 308–13.i inni
7. M.M. Krause M.M., ) IgG-mediated food allergy as trigger of fibromyalgia complaints and the influence of an elimination diet. MD degree dissertation, Medical Faculty of Ludwig Maximilian University, Munich, Germany. Brak numerów stron w książce
8. W.W. Atkinson W.W. i inni, Food elimination based on IgG antibodies in irritable bowel syndrome: a randomised controlled trial, „Gut”, 53, 2004, s. 1459–64.i inni
9. Geoffrey Hardman, Gillian Hart. Dietary advice based on food-specific IgG results. „Nutrition & Food Science”. 37, s. 16–23, 2007. Emerald Group Publishing Limited. DOI: 10.1108/00346650710726913. ISSN 0034-6659.
10. Jacek Z. Mrukowicz: Alergiczne zapalenie jelita cienkiego i enteropatia w alergii pokarmowej. W: Stanisław J. Konturek (red.): Gastroenterologia i hepatologia kliniczna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006, s. 272. ISBN 83-200-3188-5.

Bibliografia

• V. Marinkovich. Specific IgG antibodies as markers of adverse reactions to foods.. „Monogr Allergy”. 32, s. 221–5, 1996. PMID: 8813204.
• Krzysztof Fyderek: Zaburzenie trawienia i wchłaniania węglowodanów. W: Stanisław J. Konturek (red.): Gastroenterologia i hepatologia kliniczna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006, s. 290–1. ISBN 83-200-3188-5.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.