Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Niedośpian
rodzaj roślin Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Niedośpian (Hypoestes Sol. ex R.Br.) – rodzaj roślin należących do rodziny akantowatych (Acanthaceae). Obejmuje ok. 150 gatunków[5] (138 gatunków zweryfikowanych wymienia baza taksonomiczna Kew Gardens[6]), przy czym niektóre źródła zaliczają tu tylko ok. 40 gatunków[2][7]. Rośliny te występują (niezależnie od ujęcia) w strefie tropikalnej Afryki i Azji (cała Afryka Subsaharyjska z Madagaskarem, gdzie rodzaj jest najbardziej zróżnicowany, południowa część Półwyspu Arabskiego, Azja Południowo-Wschodnia od Indii po Filipiny)[5][6][7].
Remove ads
.jpg)
Popularnie uprawianym przedstawicielem rodzaju jest niedośpian kłosolistny H. phyllostachya – w strefie klimatu ciepłego sadzony jako roślina ogrodowa, a w klimacie umiarkowanym – jako szklarniowa, doniczkowa lub w ogrodach jako roślina jednoroczna[7][8]. Walorem ozdobnym tego gatunku są efektownie nakrapiane i plamiaste liście[8]. Dla ozdobnych, gęstych kwiatostanów uprawia się także H. aristata[8][9]. Ten ostatni gatunek uprawiany jest także jako surowiec do pozyskania dwóch alkaloidów o działaniu alkilującym (→ leki alkilujące)[7]. Rośliny z tego rodzaju zawierają zresztą szereg substancji czynnych o rozmaitych działaniach (cytotoksycznym, antyseptycznym, antymalarycznym, antyoksydacyjnym, wykorzystywane przeciw leiszmaniozie i świdrowcom) i stosowanych w szerokim i różnorodnym zakresie w tradycyjnej medycynie ludowej[10].
Naukowa nazwa rodzajowa utworzona została z greckiego słowa oznaczającego tunikę i bieliznę, prawdopodobnie ze względu na obecność „podwójnego kielicha” (drobny, bloniasty kielich otulony jest przez przysadki), w każdym razie ta cecha budowy była powodem wyodrębnienia rodzaju przez pierwszego autora – Daniela Solandera z rodzaju jakobinia Justicia (współautorem nazwy jest Robert Brown, który opublikował manuskrypt Solandera)[11].
Remove ads
Morfologia
.jpg)
- Pokrój
- Zimozielone (zazwyczaj) krzewy, półkrzewy i zielne rośliny wieloletnie, czasem jednoroczne[9][6] o pędach prosto wzniesionych lub podnoszących się[5]. Łodygi kanciaste (czasem ostro) lub bruzdowane[6]. Rośliny zawierają cystolity[5].
- Kwiaty
- Zebrane w szczytowe lub wyrastające w kątach liści kłosy, czasem tworzące kwiatostany złożone (kłosy rozgałęziające się) lub zebrane w wierzchotki wyrastające w kątach liści. Kwiaty wsparte są przysadkami zwykle 4 lub więcej, tworzącymi dwie lub więcej par, zwykle przytulnych do siebie wzajemnie i obejmujących pojedyncze lub większą liczbę kwiatów. Kielich jest drobny, błoniasty, zwykle osłonięty przez przysadki, tworzony jest przez pięć zrośniętych u dołu działek, które mają podobną wielkość. Płatki korony są zrośnięte w dole tworząc skręconą o 180°, stopniowo rozszerzającą się rurkę zakończoną dwiema wargami. Górna warga (znajdująca się w dolnej pozycji) jest dwułatkowa, a dolna (w górnej pozycji) trójłatkowa (łatki płytkie, w postaci ząbków). Korona ma barwę fioletową, różową lub białawą, często z ciemniejszym wzorem wewnątrz. Pręciki dwa, wystające z gardzieli korony, zawierają charakterystyczne, jednoworkowe pylniki. Zalążnia górna, jajowata, dwukomorowa, z dwoma zalążkami w każdej z komór. Szyjka słupka nitkowata, pojedyncza zakończona dwudzielnym znamieniem, wystająca z gardzieli korony[5][6].
Remove ads
Systematyka
Podsumowanie
Perspektywa
Rodzaj z plemienia Justicieae z podrodziny Acanthoideae w obrębie rodziny akantowatych Acanthaceae[2][4]. W obrębie plemienia najbliżej spokrewnione i podobne są rośliny z rodzajów Peristrophe i Dicliptera[11], z którymi niedośpian tworzy podplemię Diclipterinae[2].
- Wykaz gatunków[6]
- Hypoestes acuminata Baker
- Hypoestes aldabrensis Baker
- Hypoestes andamanensis Thoth.
- Hypoestes angusta Benoist
- Hypoestes angustilabiata Benoist
- Hypoestes anisophylla Nees
- Hypoestes arachnopus Benoist
- Hypoestes aristata (Vahl) Sol. ex Roem. & Schult.
- Hypoestes bakeri Vatke
- Hypoestes betsiliensis S.Moore
- Hypoestes bojeriana Nees
- Hypoestes bosseri Benoist
- Hypoestes brachiata Baker
- Hypoestes calycina Benoist
- Hypoestes cancellata Nees
- Hypoestes canescens Hedrén & Thulin
- Hypoestes capitata Boivin ex Benoist
- Hypoestes carnosula Chiov.
- Hypoestes catatii Benoist
- Hypoestes caudata Benoist
- Hypoestes celebica Bremek.
- Hypoestes cephalotes Link
- Hypoestes cernua Nees
- Hypoestes chloroclada Baker
- Hypoestes chlorotricha (Bojer ex Nees) Benoist
- Hypoestes cinerascens Benoist
- Hypoestes cochlearia Benoist
- Hypoestes comorensis Baker
- Hypoestes comosa Benoist
- Hypoestes complanata Benoist
- Hypoestes confertiflora Merr.
- Hypoestes congestiflora Baker
- Hypoestes corymbosa Baker
- Hypoestes cruenta Benoist
- Hypoestes cumingiana (Nees) Fern.-Vill.
- Hypoestes decaisneana Nees
- Hypoestes decaryana Benoist
- Hypoestes diclipteroides Nees
- Hypoestes discreta S.Moore
- Hypoestes ecbolioides I.Darbysh.
- Hypoestes egena Benoist
- Hypoestes elegans Nees
- Hypoestes elliotii S.Moore
- Hypoestes erythrostachya Benoist
- Hypoestes fascicularis Nees
- Hypoestes fastuosa R.Br.
- Hypoestes flavescens Benoist
- Hypoestes flavovirens Benoist
- Hypoestes flexibilis Nees
- Hypoestes floribunda R.Br.
- Hypoestes forskaolii (Vahl) R.Br.
- Hypoestes glandulifera Scott Elliot
- Hypoestes gracilis Nees
- Hypoestes halconensis Merr.
- Hypoestes hastata Benoist
- Hypoestes hirsuta Nees
- Hypoestes humbertii Benoist
- Hypoestes humifusa Benoist
- Hypoestes incompta Scott Elliot
- Hypoestes inconspicua Balf.f.
- Hypoestes involucrata Roem. & Schult.
- Hypoestes isalensis Benoist
- Hypoestes jasminoides Baker
- Hypoestes juanensis Benoist
- Hypoestes kjellbergii Bremek.
- Hypoestes kuntzei C.B.Clarke ex Ridl.
- Hypoestes laeta Benoist
- Hypoestes lanata Dalzell
- Hypoestes larsenii Bremek.
- Hypoestes lasioclada Nees
- Hypoestes lasiostegia Nees
- Hypoestes leptostegia S.Moore
- Hypoestes longilabiata Scott Elliot
- Hypoestes longispica Benoist
- Hypoestes longituba Benoist
- Hypoestes loniceroides Baker
- Hypoestes macilenta Benoist
- Hypoestes maculosa Nees
- Hypoestes malaccensis Wight
- Hypoestes mangokiensis Benoist
- Hypoestes merrillii C.B.Clarke ex Elmer
- Hypoestes mindorensis Merr.
- Hypoestes mollior C.B.Clarke ex S.Moore
- Hypoestes mollissima (Vahl) Nees
- Hypoestes multispicata Benoist
- Hypoestes nummularifolia Baker
- Hypoestes obtusifolia Baker
- Hypoestes oppositiflora Benoist
- Hypoestes oxystegia Nees
- Hypoestes palawanensis C.B.Clarke
- Hypoestes parvula Benoist
- Hypoestes perrieri Benoist
- Hypoestes phyllostachya Baker
- Hypoestes poilanei Benoist
- Hypoestes poissonii Benoist
- Hypoestes polythyrsa Miq.
- Hypoestes populifolia Miq.
- Hypoestes potamophila Heine
- Hypoestes psilochlamys Bremek. – niedośpian kłosolistny
- Hypoestes pubescens Balf.f.
- Hypoestes pubiflora T.Anderson ex R.Baron
- Hypoestes pulchra Nees
- Hypoestes purpurea (L.) R.Br.
- Hypoestes radicans Deflers
- Hypoestes richardii Nees
- Hypoestes rodriguesiana Balf.f.
- Hypoestes rosea P.Beauv.
- Hypoestes saboureaui Benoist
- Hypoestes salajeriana Bremek.
- Hypoestes salensis Benoist
- Hypoestes saxicola Nees
- Hypoestes scoparia Benoist
- Hypoestes serpens (Vahl) R.Br.
- Hypoestes sessilifolia Baker
- Hypoestes setigera Benoist
- Hypoestes sparsiflora R.M.Barker
- Hypoestes spicata Nees
- Hypoestes stachyoides Baker
- Hypoestes stenoptera Benoist
- Hypoestes strobilifera S.Moore
- Hypoestes subcapitata C.B.Clarke
- Hypoestes taeniata Benoist
- Hypoestes tenuifolia Ridl.
- Hypoestes tenuis Merr.
- Hypoestes tetraptera Benoist
- Hypoestes teucrioides Nees
- Hypoestes teysmanniana Miq.
- Hypoestes thomsoniana Nees
- Hypoestes thothathrii Vasudeva Rao & Chakrab.
- Hypoestes transversa Benoist
- Hypoestes triflora (Forssk.) Roem. & Schult.
- Hypoestes tubiflora Benoist
- Hypoestes unilateralis Baker
- Hypoestes urophora Benoist
- Hypoestes vagabunda Benoist
- Hypoestes vidalii C.B.Clarke
- Hypoestes viguieri Benoist
- Hypoestes warpurioides Benoist
Remove ads
Przypisy
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads