Naprzemienne posiadanie piłki

Zasada naprzemiennego posiadania piłki – to zasada w koszykówce wprowadzona w roku 2004, mająca na celu przyspieszenie (upłynnienie) gry poprzez zastąpienie rzutów sędziowskich naprzemiennym posiadaniem piłki przez drużyny w sytuacjach rzutu sędziowskiego^[1]. Wedle tej zasady piłka staje się żywa przez wprowadzenie z autu, a nie przez rzut sędziowski, który obecnie występuje tylko na rozpoczęciu pierwszej kwarty meczu koszykówki^[2].

Strzałka naprzemiennego posiadania piłki w sytuacjach rzutu sędziowskiego – wersja elektryczna. Wadowice – półfinały mistrzostw Polski do lat 20 w koszykówce (8-10 lutego 2013).

Najprostsza wersja strzałki (zaznaczona na czerwono) do wskazywania drużyny, która ma prawo do posiadania piłki w sytuacji rzutu sędziowskiego według zasady naprzemiennego posiadania piłki; zdjęcie wykonano na ćwierćfinałach mistrzostw Polski juniorów w 2010

Strzałka naprzemiennego posiadania piłki we Włoszech

Historia wprowadzenia zasady

Zasada naprzemiennego posiadania piłki została wprowadzona w celu upłynnienia gry. Przed rokiem 2004 w każdej sytuacji rzutu sędziowskiego odbywał się (jak sama nazwa wskazuje) rzut sędziowski w najbliższym kole na boisku^[3]. Jeżeli nie było możliwe stwierdzenie, które koło znajduje się najbliżej miejsca zajścia sytuacji rzutu sędziowskiego, rzut sędziowski należało wykonać w kole środkowym^[4]. W kole środkowym odbywał się również rzut sędziowski na rozpoczęcie każdej kwarty meczu i dogrywki^[5].

W roku 2004 wprowadzono wiele zmian w przepisach FIBA, w tym także zasadę naprzemiennego posiadania piłki^[6]. Nowe przepisy zostały zatwierdzone przez Międzynarodową Komisję FIBA 12 czerwca 2004 i weszły w życie 1 września 2004^[7]. Definicje i procedury naprzemiennego posiadania piłki znajdują się w artykule 12^[8]. Od sezonu 2004/2005 strzałka naprzemiennego posiadania piłki jest obowiązkowym wyposażeniem stolika sędziowskiego.

W roku 2010 został zmieniony wygląd boiska, przez co obecnie jedynym kołem na boisku jest koło środkowe i tylko w nim wykonywany może być rzut sędziowski.

Zasady

• Drużyna, która nie weszła w posiadanie piłki po pierwszym rzucie sędziowskim, jako pierwsza otrzyma piłkę w sytuacji rzutu sędziowskiego^[9].
• Drużyna mająca prawo do naprzemiennego posiadania piłki na koniec kwarty, rozpoczyna kolejną kwartę wyprowadzeniem jej z autu^[10].
• Drużyny otrzymują piłkę do wprowadzania naprzemiennie^[11]. To znaczy, że gdy w sytuacji rzutu sędziowskiego piłkę do wprowadzenia dostała drużyna A, to w kolejnej sytuacji rzutu sędziowskiego piłkę do wprowadzenia otrzyma drużyna B.
• Naprzemienne posiadanie piłki:
  • rozpoczyna się, gdy piłkę otrzyma zawodnik wprowadzający ją z autu
  • kończy się, gdy piłki dotyka zawodnik na boisku, piłka utknie na koszu lub drużyna ją wprowadzająca popełni błąd^[12].

Strzałka naprzemiennego posiadania

Wskazywaniu drużyny posiadającej prawo do kolejnego wprowadzenia piłki w ramach naprzemiennego posiadania piłki służy "strzałka naprzemiennego posiadania" umieszczona w widocznym miejscu na stoliku sędziowskim. Strzałka wskazuje kosz drużyny przeciwnej do tej, która posiada aktualnie prawo do posiadania piłki w ramach ww. zasady^[13]. Obracać strzałkę naprzemiennego posiadania może tylko sekretarz^[14], w momencie zakończenia sytuacji rzutu sędziowskiego^[13] oraz tuż po zakończeniu I połowy meczu^[14].

Dawniej często spotykane były strzałki drewniane. Obecnie stosuje się głównie strzałki elektryczne. Włączona strzałka powinna świecić się na kolor jasnoczerwony, wskazując odpowiedni kierunek naprzemiennego posiadania piłki^[15].

Przełącznik, którym obsługiwana jest strzałka, powinien posiadać trzy możliwe ustawienia:

• świeci się grot strzałki skierowany w lewo
• świeci się grot strzałki skierowany w prawo
• strzałka nie świeci się - nie wskazuje żadnego kierunku (pozycja neutralna)^[15].

Obsługą urządzenia zajmuje się sekretarz^[16].

Strzałka wskazuje drużynę, która posiada aktualnie prawo do kolejnego wprowadzenia piłki w ramach ww. zasady^[17]. Przestawienie kierunku strzałki odbywa się w momencie zakończenia sytuacji rzutu sędziowskiego^[17] oraz tuż po zakończeniu pierwszej połowy meczu^[16].

Sytuacje rzutu sędziowskiego

W ten sposób sędzia informuje o zaistnieniu sytuacji rzutu sędziowskiego

Sytuacja rzutu sędziowskiego następuje, gdy:

• obie drużyny popełnią błąd podczas ostatniego rzutu wolnego
• sędziowie mają wątpliwości, która drużyna jako ostatnia dotknęła piłki, w sytuacji wybicia jej na aut
• piłka jest przetrzymana
• piłka utknie na koszu
• żadna z drużyn nie ma prawa do posiadania piłki, gdy piłka staje się martwa
• w wyniku sytuacji specjalnej po skasowaniu kar, gdy przed popełnieniem pierwszego naruszenia przepisów żadna z drużyn nie posiadała piłki ani nie miała prawa do jej posiadania
• rozpoczyna się kolejna kwarta (oprócz pierwszej)^[18].

Wyjątek

Istnieje jednak wyjątek w którym nie jest możliwe zastosowanie zasady naprzemiennego posiadania piłki w sytuacji rzutu sędziowskiego. Zachodzi on w momencie, gdy podczas rzutu sędziowskiego na rozpoczęcie I kwarty meczu, po zbiciu piłki, żadna z drużyn nie wchodzi w posiadanie żywej piłki ze względu na ogłoszony faul obustronny lub przetrzymanie piłki między zawodnikami z przeciwnych drużyn. W tych sytuacjach wykonywany jest dodatkowy rzut sędziowski w kole środkowym między zawodnikami którzy przetrzymali piłkę lub mieli faul obustronny^[19].