Nachiczewańska Republika Autonomiczna

Nachiczewańska Republika Autonomiczna^[2] (azer. Naxçıvan Muxtar Respublikası) – republika autonomiczna w składzie Azerbejdżanu^[3][4], o powierzchni 5500 km²^[1], stanowiąca eksklawę tego państwa oddzieloną przez terytorium Armenii^[3][4]. Graniczy z Armenią na północy i wschodzie (246 km), Iranem na południu i zachodzie (204 km) oraz Turcją na zachodzie (11 km)^[4][5]. Jej stolicą jest Nachiczewan^[4]. Według stanu na 1 stycznia 2024 republikę zamieszkiwało 468,6 tys. osób^[1].

Nachiczewańska Republika Autonomiczna

Naxçıvan Muxtar Respublikası

republika autonomiczna
Godło Flaga
Hymn: Azərbaycan marşı
Państwo	Azerbejdżan
Siedziba	Nachiczewan
Data powstania	17 listopada 1990
Przewodniczący	Vasif Talıbov
Powierzchnia	5500 km²[1]
Populacja (2024) • liczba ludności	468,6 tys.[1]
• gęstość	85 os./km²[1]
Strefa czasowa	UTC +4 – zima UTC +5 – lato
Języki urzędowe	azerski
Położenie na mapie Azerbejdżanu
Położenie na mapie
Strona internetowa

Historia

9 lutego 1924 proklamowano Nachiczewańską Autonomiczną Socjalistyczną Republikę Radziecką (NASRR) wchodzącą w skład Azerbejdżańskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (ASRR)^[6].

W Nachiczewanie urodził się Heydər Əliyev, prezydent Azerbejdżanu w latach 1993–2003^[7].

20 stycznia 1990 r. Rada Najwyższa Nachiczewańskiej ASRR wydała deklarację stwierdzającą zamiar odłączenia się Nachiczewanu od ZSRR w ramach protestu przeciwko działaniom Związku Radzieckiego podczas Czarnego Stycznia. Irańska Agencja Prasowa IRNA poinformowała, że ​​po uzyskaniu niepodległości Nachiczewan zwrócił się do Turcji, Iranu i Organizacji Narodów Zjednoczonych o pomoc. Była to pierwsza część Związku Radzieckiego, która ogłosiła niepodległość, wyprzedzając deklarację Litwy zaledwie o kilka tygodni. Następnie Nachiczewan uzyskał niepodległość od Moskwy i Baku, ale następnie został przejęty przez klan Heydara Alijewa. Hejdar Alijew, przyszły prezydent Azerbejdżanu, powrócił do swojego rodzinnego Nachiczewanu w 1990 r., po tym jak został odsunięty od stanowiska w Biurze Politycznym przez Michaiła Gorbaczowa w 1987 r. Niedługo po powrocie do Nachiczewanu Alijew został wybrany do Rady Najwyższej zdecydowaną większością głosów. Następnie zrezygnował z KPZR, a po nieudanym zamachu stanu przeciwko Gorbaczowowi w sierpniu 1991 r. wezwał do całkowitej niepodległości Azerbejdżanu. Pod koniec 1991 r. Alijew skonsolidował swoją bazę władzy jako przewodniczący Rady Najwyższej Nachiczewanu i zapewnił Nachiczewanowi szeroką autonomię.

Podział administracyjny

Podział administracyjny Nachiczewańskiej Republiki Autonomicznej: 1 – Babək rayonu, 2 – Culfa rayonu, 3 – Kəngərli rayonu, 4 – Nachiczewan, 5 – Ordubad rayonu, 6 – Sədərək rayonu, 7 – Şahbuz rayonu, 8 – Şərur rayonu

Nachiczewan z lotu ptaka

Nachiczewańska Republika Autonomiczna obejmuje siedem rejonów (azer. rayon): Babək, Culfa, Kəngərli, Ordubad, Sədərək, Şahbuz i Şərur i jedno miasto wydzielone Nachiczewan^[8].

Zestawienie jednostek podziału administracyjnego Nachiczewańskiej Republiki Autonomicznej według zajmowanej powierzchni, liczby ludności i gęstości zaludnienia (stan na 1 stycznia 2024)^[1]

Jednostka administracyjna	Powierzchnia (km²)	Liczba ludności (tys.)	Gęstość zaludnienia (os/km²)
Babək rayonu	830	77,8	94
Culfa rayonu	930	48,0	52
Kəngərli rayonu	700	33,5	48
Nachiczewan	190	97,2	512
Ordubad rayonu	980	50,7	52
Sədərək rayonu	220	23,0	105
Şahbuz rayonu	840	25,4	30
Şərur rayonu	810	113,0	140

Do rejonu Sədərək należy azerbejdżańska enklawa na terenie Armenii – wieś Kərki, w 1990 zajęta przez Armenię^[5][9][10].