W budowie noża tokarskiego wyróżniamy dwie podstawowe części: część roboczą i część chwytową. Część chwytowa noża tokarskiego służy do jego zamocowania w imaku obrabiarki. W części roboczej noża tokarskiego, która jest bezpośrednio związana z procesem skrawania, wyróżniamy:
powierzchnię natarcia – spływa po niej wiór oddzielony od obrabianego przedmiotu
powierzchnię przyłożenia – jest zwrócona do obrabianej powierzchni przedmiotu
krawędź skrawającą – linia przecięcia powierzchni natarcia z powierzchnią przyłożenia
ostrze – część robocza narzędzia ograniczona powierzchniami natarcia i przyłożenia
naroże – miejsce przecięcia się krawędzi skrawającej głównej z krawędzią pomocniczą.
Część robocza noża tokarskiego może być wykonana:
ze stali szybkotnącej – są to noże stosowane do obróbki stali i staliwa, żeliwa oraz miękkiego mosiądzu,
w postaci jedno- lub wieloostrzowych płytek z węglików spiekanych gatunku S lub H. Płytki gatunku S stosuje się do obróbki stali węglowej, staliwa, stali narzędziowej niehartowanej i stali nierdzewnej. Płytki gatunku H stosuje się do obróbki żeliwa, mosiądzu, brązu fosforowego, stopów lekkich i żeliwa ciągliwego.
Według kryterium przystosowania do określonej metody obróbki rozróżnia się[1]:
noże punktowe (ogólnego przeznaczenia)
noże imakowe
noże jednolite
noże łączone w sposób trwały
noże składane
noże do głowic rewolwerowych
noże promieniowe
noże styczne
noże kształtowe
noże o ruchu promieniowym
noże jednolite
noże łączone w sposób trwały
noże składane
noże płytkowe
noże słupkowe
noże krążkowe
noże o ruchu stycznym
noże obwiedniowe
Noże tokarskie do obróbki drewna dzieli się na:
ręczne
noże żłobkowe
wyżłobiaki
wytaczaki
noże do gwintów
suportowe – o podobnym przeznaczeniu i kształcie ostrza jak noże tokarskie ręczne, lecz krótsze i grubsze.
