Mniszek (Słowacja)
wieś i gmina na Słowacji Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mniszek, Mniszek nad Popradem[6] (słow. Mníšek nad Popradom) – wieś (obec) na Słowacji, w północnej części Gór Lubowelskich (Ľubovnianska vrchovina), w powiecie Stara Lubowla, w kraju preszowskim.
 Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Kraj | |||
| Powiat | |||
| Starosta |
Peter Žemba[1] | ||
| Powierzchnia |
17,79[2] km² | ||
| Wysokość |
439[3] m n.p.m. | ||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|||
| Nr kierunkowy |
+421 52[3] | ||
| Kod pocztowy |
065 22[3] | ||
| Tablice rejestracyjne |
SL | ||
Położenie na mapie Słowacji  | |||
Położenie na mapie kraju preszowskiego  | |||
| 49°24′48″N 20°42′53″E | |||
| Strona internetowa | |||
Miejscowość położona jest w górzystym terenie na lewym brzegu Popradu, przy ujściu potoku Hranična[7] (do 1949 roku nosił nazwę Granastov) do granicznego tutaj z Polską Popradu. W większości zalesiony teren Mniszka nad Popradem pocięty jest dolinami kilku potoków i wznoszą się nad nim takie szczyty, jak: Petríkov vrch (932 m), Solowka (Soľovka, 828 m) i Nad Skalnou (819 m). Długość granicy z Polską na terenie wsi wynosi 17 km[8].
Przysiółki Mniszka to (do 1960 roku odrębne wsie): Pilchów (Pilhov), Pilchowczyk (Pilchovcik) położone są w części zachodniej, w pobliżu grzbietu granicznego (granica państwowa kieruje się tu grzbietem ku Eliaszówce) i nadpopradzkie Kacze (Kače), Międzybrodzie (Miedzibrodie) i obecnie opustoszała Krendzelówka (Krendžeľovka).
Pierwsze wzmianki o osadnictwie w tej okolicy pochodzą z 1293 roku[7]. Miała tu wtedy istnieć niewielka osada, zamieszkiwana przez zakon pustelniczy. Wykarczowali oni puszczę i uprawiali ziemię, aż w pierwszej ćwierci wieku XIV (1323) lokowana została na prawie wołoskim przyklasztorna osada pod nazwą Heremitoris (Heremita). Klasztor istniał do XVIII wieku. W latach 1412–1769 miejscowość znajdowała się w granicach Polski (starostwo spiskie).
Nazwa Mniszek pojawia się dopiero w 1786 roku. Od 1899 roku nosiła węgierską nazwę Popradremete. Natomiast od 1920[7] roku używana jest nazwa Mniszek nad Popradem.
W XIX wieku istniała tu huta żelaza (do 1867 roku), potem huta szkła (do 1875 roku) i tartak.
Jesienią 1918 roku Mniszek zajęło na krótko wojsko polskie.
W latach 1971–2007 znajdowało się tu polsko-słowackie drogowe przejście graniczne.
1 października 2015 został udostępniony most graniczny Piwniczna – Mniszek.
Herb wsi składa się z pięciu elementów, symbolizujących tworzące ją przysiółki i ich historię[8]:
- niebieska tarcza herbowa – symbol rzeki Poprad
- drzewo – symbolizuje zakonne początki osadnictwa w tej okolicy – było symbolem zakonu benedyktynów,atrybut św. Bonifacego,patrona Kacze.
- włócznia – atrybut św. Jerzego – patrona Plichowa
- złoty krzyż – symbolizuje Mniszek (nawiązanie do wezwania miejscowego kościoła), symbol chrześcijaństwa
- dwie gwiazdy – są symbolami tych części wsi, które nie miały swoich własnych pieczęci.
Herb przyjęty został w 1993 roku[9].
Główną atrakcją turystyczną Mniszka nad Popradem (nie licząc malowniczej okolicy) jest kościół pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego, wzniesiony pod koniec XVIII wieku.
Wewnątrz kościoła znajdują się dwa cenne obrazy olejne: „Matka Boska Różańcowa” z 1883 roku i „Podwyższenie Krzyża” z 1869 roku. Ściany i sklepienie kościoła zdobią rzeźby w drewnie, pokryte polichromią[8].
W Pilchowie i w Kačym jest używana gwara spiska, zaliczana przez polskich językoznawców jako gwara dialektu małopolskiego języka polskiego, przez słowackich zaś jako gwara przejściowa polsko-słowacka[10].
– zielony: Mniszek nad Popradem – przełęcz pod Wysokim Gruniem – Ośli Wierch. Jest to tzw. szlak polskich kurierów, którym podczas II wojny światowej przechodzili granicę. 3.30 h, ↓ 3.10 h
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
