Mina kontaktowa wz. 08 była opracowaną w Rosji morską kotwiczną miną z zapalnikiem galwaniczno-uderzeniowym, używaną w swoich odmianach podczas I i II wojny światowej. Używana i produkowana była w okresie międzywojennym również w Polsce. W latach 30. mina została zmodernizowana w ZSRR, jako mina wz. 08/39. Przeznaczona do niszczenia okrętów nawodnych, jak i podwodnych o średniej i małej wyporności.
Rozwój i użycie w Rosji i ZSRR
Konstrukcja miny wywodzi się z rosyjskiej miny wz. 1898 (obrazca 1898 g.). W 1906 roku została ona ulepszona, między innymi przez zastosowanie nowej kotwicy, zyskując oznaczenie miny wz. 06[1]. W 1908 roku zostały wprowadzone kolejne ulepszenia pod nowym oznaczeniem wzoru 08, a materiał wybuchowy w postaci piroksyliny zastąpiono trotylem[1]. Konstruktorem był Piotr Kitkin[2]. Mina ta zyskała następnie szerokie rozpowszechnienie. Rosyjskie miny wz. 08 miały początkowo średnicę 848 mm[3]. Podczas I wojny światowej wprowadzono nieznacznie zmodyfikowaną minę wz. 08/15[4]. Od 1939 roku produkowano w ZSRR miny zmodernizowanego wzoru 08/39[2]. Miały one m.in. ochraniacze czopów mocowane zatrzaskami zamiast nakręcanych, co ułatwiało ich zdjęcie przed postawieniem[5].
Rozwój i użycie w Polsce
W latach 20. polska Marynarka Wojenna zakupiła w Estonii porosyjskie wózki (kotwice) do min wz. 08 i zamówiła w kraju produkcję własnych min tego wzoru, o średnicy 850 mm[6]. Ich dokumentację opracowały w 1924 roku Nadwiślańskie Zakłady Mechaniczne w Toruniu[6]. W latach 1923–24 zamówiono 1100 min, przy czym pierwsze partie wyprodukowanych min były wadliwe (komory na materiał wybuchowy odrywały się wewnątrz korpusu) i wymagały poprawek[6][uwaga 1]. W 1928 roku opracowano większy rodzaj miny wz. 08, o średnicy 920 mm i cięższym o 5 kg materiale wybuchowym[4]. Ogółem Marynarka dysponowała w 1934 roku 1100 kompletnymi minami wz. 08, a następnie jeszcze kupiono dalsze 1000 wózków z Estonii[7]. W latach 1934–35 opracowano w Polsce zmodyfikowaną minę wz. 08M, o średnicy 945 mm, różniącą się głównie zastąpieniem cylindrycznej komory na materiał wybuchowy przez materiał wylewany bezpośrednio na dnie miny i nakryty spawaną przeponą[8]. Masa materiału wybuchowego wzrosła z 110–115 kg do prawdopodobnie 165 kg (według innych publikacji 200 kg), a całej miny z 611 kg do ok. 640 kg[8]. Wyprodukowano prawdopodobnie około 240 takich min – w 1939 roku Marynarka miała w Gdyni 1100 min obu wzorów i 40 min ćwiczebnych, a około 200 min wz. 08 było w składnicy w Modlinie[7]. Polskie miny miały ochraniacze czopów nakręcane, zdejmowane przed postawieniem miny[5].
Podczas kampanii wrześniowej w 1939 roku postawiono jedynie 60 min wz. 08, przez trałowce typu Jaskółka[9]. 278 min zostało natomiast wyrzuconych przez stawiacz min „Gryf” po jego uszkodzeniu[9]. Niemcy zdobyli na wybrzeżu m.in. 260 niezatopionych min[9].
Po zakończeniu II wojny światowej Polska kupowała w ZSRR do lat 50. miny wz. 08/39[10]. W latach 1954–56 zakupiono ich 400[11]. Zamierzano także podjąć ich produkcję w Polsce, lecz wykonano tylko partię próbną 10 sztuk w 1950 roku[11]. Oznaczenie wz. 08/39 bywa mylnie przypisywane w literaturze do polskich min przedwojennych wz. 08M[5].
W połowie lat 80. polskie miny tego typu zmodernizowano przez zastosowanie nowych zapalników, zmieniając oznaczenie miny na OS (okrętowa średnia)[10].
Inne kraje
Miny wz. 08/39 na licencji radzieckiej produkowano także od lat 50. w Korei Północnej. Używał ich m.in. Iran podczas wojny tankowców przeciw żegludze w 1987 roku[12].
Konstrukcja
Mina kontaktowa wz. 08/39 składała się z:
- kadłuba miny o średnicy 975 mm z ładunkiem materiału wybuchowego i amortyzatora
- wózka kotwicznego z mechanizmem ustawiania na żądaną głębokość i minliną
- przyrządu zabezpieczającego umieszczonego w kadłubie miny
- pięciu ołowiowych czopów galwaniczno-uderzeniowych z ochraniaczami żeliwnymi
- przyrządu zapalającego
- zabezpieczającego zwalniacza cukrowego
Dane taktyczno-techniczne (wz. 08/39)
- Długość miny z kotwicą: 1290 mm
- Szerokość miny z kotwicą: 905 mm
- Wysokość miny z kotwicą: 1040 mm
- Masa całkowita miny w stanie bojowym: 592 kg
- Masa ładunku wybuchowego: 110 kg trotylu
- Długość minliny: 110 m
- Najmniejsza dopuszczalna głębokość: 15 m
- Najmniejszy odstęp między postawionymi minami: 35 m
Uwagi
- Z uwagi na dokonywanie zakupów wózków do min i samych min w korupcyjnych okolicznościach za pośrednictwem firmy Karola Marszałka, zostało to wówczas określone jako „afera minowa”, która spowodowała wyroki pozbawienia wolności oficerów Kierownictwa Marynarki Wojennej (Bartelski i Rusiecki 2014 ↓, s. 33-34)
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
