Loading AI tools
białoruski polityk Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mikałaj Uładzimirawicz Aksamit (biał. Мікалай (Мікола) Уладзіміравіч Аксаміт[uwaga 1], ros. Николай Владимирович Аксамит, Nikołaj Władimirowicz Aksamit; ur. 18 maja 1954, zm. 28 stycznia 2024 w Wołkowysku[1]) – białoruski polityk i malarz, w latach 1990–1996 deputowany do Rady Najwyższej Białoruskiej SRR / Rady Najwyższej Republiki Białorusi XII kadencji; członek Opozycji BNF – frakcji parlamentarnej organizacji Białoruski Front Ludowy (biał. Biełaruski Narodny Front), o charakterze antykomunistycznym i niepodległościowym. W późniejszych latach uczestniczył w działalności opozycyjnej, działał w centrum obrony praw człowieka „Asłona”, angażował się w kampanię poprzedzającą wybory parlamentarne w 2004 roku i w protesty przeciwko ich sfałszowaniu. Malował obrazy olejem na płótnie przedstawiające pejzaże Grodzieńszczyzny.
 | |
| Pełne imię i nazwisko |
Mikałaj Uładzimirawicz Aksamit |
|---|---|
| Data urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Deputowany do Rady Najwyższej Republiki Białorusi XII kadencji (do 19 września 1991 – Rady Najwyższej Białoruskiej SRR) | |
| Okres |
od 16 maja 1990 |
| Przynależność polityczna |
Opozycja BNF |
| Odznaczenia | |
 | |
Urodził się 18 maja 1954 roku[2], pochodzi z Wołkowyska[3]. Ukończył Białoruski Państwowy Instytut Teatralno-Artystyczny[2]. Służył w Armii Radzieckiej, posiada stopień majora[4]. 16 maja 1990 roku został deputowanym ludowym do Rady Najwyższej Białoruskiej SRR XII kadencji[5] (od 19 września 1991 roku – Rady Najwyższej Republiki Białorusi) z Wołkowyskiego Miejskiego Okręgu Wyborczego Nr 248. Pełnił w niej funkcję członka Komisji ds. Edukacji, Kultury i Ochrony Dziedzictwa Historycznego. Był członkiem Opozycji BNF – frakcji parlamentarnej organizacji Białoruski Front Ludowy (Biełaruski Narodny Front) – o charakterze antykomunistycznym i niepodległościowym. Brał udział w opracowaniu i przyjęciu Deklaracji o Państwowej Suwerenności Białorusi, przygotowaniu projektów ustaw na nadzwyczajnej sesji Rady Najwyższej 24–25 sierpnia 1991 roku, w czasie której ogłoszono niepodległość Białorusi. Był współautorem szeregu projektów ustaw przygotowanych przez Opozycję BNF[2].
Uczestniczył w głodówce deputowanych Opozycji BNF 11–12 kwietnia 1995 roku w Sali Owalnej parlamentu, ogłoszonej na znak protestu przeciwko zainicjowanemu przez prezydenta Łukaszenkę referendum na temat wprowadzenia języka rosyjskiego jako drugiego języka państwowego, zmiany symboli państwowych Białorusi (biało-czerwono-białej flagi i herbu Pogoni) na symbole nawiązujące do radzieckich, integracji ekonomicznej z Federacją Rosyjską i prawie prezydenta do rozwiązywania parlamentu[6]. W nocy z 11 na 12 kwietnia został razem z innymi protestującymi wywleczony siłą z sali parlamentu przez zamaskowanych funkcjonariuszy wojska i służb specjalnych, pobity, wywieziony samochodem, a następnie wyrzucony na ulicy w centrum Mińska[7]. Jego kadencja w Radzie Najwyższej zakończyła się 9 stycznia 1996 roku[8].
W 2004 roku Mikałaj Aksamit pracował jako radca prawny centrum obrony praw człowieka „Asłona”[9] (według innego źródła kierował tą organizacją[10]). W czasie wyborów parlamentarnych w tym samym roku był mężem zaufania kandydującego do Izby Reprezentantów wołkowyskiego przedsiębiorcy Mikałaja Autuchowicza[9]. Po wyborach przez 15 dni prowadził protest głodowy przeciwko domniemanym fałszerstwom, w wyniku czego na krótko trafił do szpitala[11][uwaga 2]. Po próbie zgłoszenia pikiety protestacyjnej w grudniu 2004 roku został pod fikcyjnym zarzutem zatrzymany przez milicję i skazany na 5 dni aresztu[9].
Mikałaj Aksamit przez długi czas nie był w stanie znaleźć pracy na Białorusi[12]. Wyjechał za granicę, gdzie kilka lat mieszkał i pracował. Pod jego nieobecność[13], 8 lutego 2009 roku mieszkanie Aksamita w Wołkowysku zostało przeszukane przez służby specjalne. W jego trakcie skonfiskowano mu m.in. dokumenty związane z jego działalnością parlamentarną i świadectwa deputackie. Przeciwko tym działaniom z oficjalnym protestem wystąpiła Rada Białoruskiej Republiki Ludowej[12]. Po pewnym czasie Aksamit wrócił na Białoruś, w 2017 roku mieszkał już w Wołkowysku[14].
Zmarł 28 stycznia 2024 roku w Wołkowysku[1]. Miał 69 lat.
Mikałaj Aksamit mieszka razem z żoną Haliną Aksamit w Wołkowysku. Oboje zajmują się malarstwem. Mikałaj maluje obrazy w technice oleju na płótnie, a ich motywami są m.in. letnie i zimowe pejzaże, rzeki Niemen i Roś, samotne cerkwie itp. Jego żona Halina maluje portrety ludzi i wizerunki zwierząt w technice akwareli[14]. Ich prace były prezentowane m.in. na wystawach w 2017 roku w Wołkowyskim Muzeum Wojskowo-Historycznym im. Piotra Bagrationa[14][15].
Mikałaj Aksamit uważał, że demokracja na Białorusi poniosła porażkę m.in. w wyniku działań rosyjskich służb specjalnych. Jego zdaniem możliwe jest powstanie szerokiego ruchu społecznego na rzecz zmian w sytuacji, gdy w kraju dojdzie do pogorszenia sytuacji ekonomicznej[16]. Zdaniem Aksamita wybory parlamentarne w 2004 roku zostały sfałszowane. Ich przebieg określił mianem cynizmu przypominającego czasy stalinowskie[10]. W okresie po wyborach prezydenckich w 2006 roku i protestach, które miały wówczas miejsce, Aksamit bardzo cenił opozycyjnego kandydata na prezydenta Alaksandra Milinkiewicza. Jego zdaniem był to człowiek, który mógłby stanąć na czele zmian, a wyrażane o nim negatywne opinie wynikają z zazdrości liderów innych partii opozycyjnych[16]. Alaksandra Łukaszenkę Aksamit uważa za słabego człowieka i polityka[17].
Przewodnicząca Rady Białoruskiej Republiki Ludowej Iwonka Surwiłła podkreśliła wkład Aksamita w uzyskanie niepodległości Białorusi. Zwróciła uwagę, że w innym kraju taki człowiek miałby szacunek państwa – na Białorusi, co znamienne, Mikałaj Aksamit już kilka lat nie może znaleźć pracy[12]. W 2010 roku Zianon Pazniak opisał w swoich wspomnieniach Aksamita z początku lat 90. następująco:
zawsze spokojny i zrównoważony, dobrze władał logiczną argumentacją, lubił opierać się na faktach, był skromnym człowiekiem i bojownikiem. Nie mówił wiele, nigdy nie podnosił głosu, ale dobrze znał wspólną pozycję i trzymał się jej, nie ustępując[3].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
