Maksymilian I Józef Wittelsbach

Maksymilian I Józef Wittelsbach (Maria Michael Johann Baptist Franz de Paula Joseph Kaspar Ignatius Nepomuk; ur. 27 maja 1756 w Schwetzingen, zm. 13 października 1825 w Monachium) – hrabia Rappoltstein od 1776, książę Palatynatu Dwóch Mostów od 1795, książę-elektor Bawarii i Palatynatu w latach 1799–1805 jako „Maksymilian IV Józef”, król Bawarii w latach 1806–1825 jako „Maksymilian I Wittelsbach”.

Maksymilian I Józef Wittelsbach

Maria Michael Johann Baptist Franz de Paula Joseph Kaspar Ignatius Nepomuk

Palatyn Dwóch Mostów
Okres	od 1795 do 1825
Poprzednik	Karol III August Wittelsbach
Następca	Ludwik I Wittelsbach
Elektor Bawarii i Palatynatu Reńskiego
Okres	od 1799 do 1806
Poprzednik	Karol IV Teodor Wittelsbach
Król Bawarii
Okres	od 1806 do 1825
Następca	Ludwik I Wittelsbach
Dane biograficzne
Dynastia	Wittelsbachowie
Data i miejsce urodzenia	27 maja 1756 Schwetzingen
Data śmierci	13 października 1825
Ojciec	Fryderyk Michał Wittelsbach
Matka	Maria Franciszka Wittelsbach
Żona	Augusta Wilhelmina Heska od 30 września 1785 do 30 marca 1796
Dzieci	Ludwik I, Augusta Amelia, Amelia Maria, Karolina Augusta, Karol
Żona	Karolina Fryderyka Badeńska od 9 marca 1797 do 13 października 1825
Odznaczenia

Córki Maksymiliana I: Ludwika, Maria i Zofia

Młodość

Najmłodszy syn księcia Fryderyka Michała i Marii Franciszki. Miał czwórkę rodzeństwa m.in.: Karola księcia Palatynatu-Zweibrücken, Amalie żonę króla Saksonii Fryderyka Augusta I Wettyna. Wychowywał się we Francji, odebrał staranne wykształcenie pod okiem swojego wuja Christiana IV Wittelsbacha. Przebywał w Strasburgu, gdzie służył w Corps d’Alsace, tu został pułkownikiem. Jako najmłodszy syn nie był przewidziany jako następca tronu, dlatego wuj nadał mu tytuł hrabiego Rappoltstein w 1778 roku.

Książę Zweibrücken, Elektor Bawarii i Palatynatu

Po śmierci brata w 1795 roku został księciem Palatynatu-Zweibrücken, jednocześnie został następcą elektora Bawarii i Palatynatu Reńskiego Karola IV Teodora. Wojska francuskie zajęły księstwo Zweibrücken w 1797 roku. Elektor umarł 16 lutego 1799 roku, a o jego śmierci poinformowała Maksymiliana Maria Leopoldyna Habsburg-Este, żona zmarłego elektora, a jego kochanka. Maksymilian został księciem elektorem Bawarii i Palatynatu Reńskiego, arcyklucznikiem Rzeszy, księciem Jülich i Bergu, księciem Palatynatu Neuburg i Sulzbach. Założył Bawarską Akademię Nauk. W 1800 roku przeniósł Uniwersytet z Ingolstadt do Landshut. Wprowadził nowy kodeks karny, oraz podatki dla wszystkich bez względu na status społeczny, przeprowadził sekularyzację dóbr kościelnych przeznaczając środki z tego uzyskane na rozwój edukacji. W polityce zagranicznej sympatyzował z Francją. Na mocy pokoju w Preszburgu przestało istnieć Święte Cesarstwo Rzymskie, a wszyscy dotychczasowi elektorzy przyjęli tytuły królewskie. 1 stycznia 1806 roku w Monachium, Maksymilian Józef został pierwszym królem Bawarii. Tytuł księcia Bergu przekazał Joachimowi Muratowi.

Król Bawarii

12 lipca 1806 roku Bawaria wraz z 16 innymi krajami wstąpiła do Związku Reńskiego. Po klęsce Napoleona Bonaparte w bitwie pod Lipskiem zdecydował się na rozmowy z Austrią. 8 października 1813 w miejscowości Ried podpisano porozumienie na mocy którego Bawaria opuściła Związek Reński i przystąpiła do VI koalicji antyfrancuskiej, w zamian za co Maksymilian otrzymał potwierdzenie swojego tytułu królewskiego zaś Bawaria otrzymała gwarancje suwerenności. W 1808 roku król nadał Bawarii konstytucję, której rewizja nastąpiła w 1818 roku, i z drobnymi poprawkami obowiązywała do 1918 roku. Osobiście też uczestniczył w Kongresie Wiedeńskim, gdzie otrzymał Würzburg w zamian za zrzeczenie się na rzecz Austrii Tyrolu i Salzburga.

Maksymilian zmarł 13 października 1825 roku. Pochowany jest w kościele teatynów w Monachium.

Odznaczenia

• Wielki Mistrz Orderu Świętego Huberta^[1]
• Wielki Mistrz Orderu Świętego Jerzego^[1]
• Wielki Mistrz Orderu Lwa Palatyńskiego^[1] (likwidator w 1808)^[2]
• Wielki Mistrz Orderu Maksymiliana Józefa (fundator w 1808)^[3][4]
• Wielki Mistrz Orderu Zasługi Korony Bawarskiej (fundator w 1808)^[3][4]
• Wielki Mistrz Orderu Świętego Michała (od 1812)^[2]
• Krzyż Wielki Orderu Legii Honorowej (1805, Francja)^[5]
• Krzyż Wielki Orderu Świętego Stefana (Węgry)
• Order Złotego Runa (1813, Austria)^[6]
• Order Słonia (1815, Dania)^[4]

Małżeństwa

30 września 1785 w Darmstadt ożenił się z księżniczką heską Augustą Wilhelminą, mieli 5 dzieci:

• Ludwik I (1786–1868), król Bawarii
• Augusta Amelia (1788–1851), żona Eugeniusza de Beauharnais
• Amelia Maria (1790–1794)
• Karolina Augusta (1792–1873), żona (1) Wilhelma I, króla Wirtembergii (2) Franciszka II, cesarza Austrii
• Karol Teodor (1795–1875), feldmarszałek Bawarii

Augusta Wilhelmina zmarła 30 marca 1796 roku na chorobę płuc. 9 marca 1797 roku w Karlsruhe poślubił Karolinę Fryderykę Badeńską, mieli 8 dzieci (w tym dwie pary bliźniąt):

• syn zmarły przy porodzie (1799)
• Maksymilian Józef (1800–1803)
• Elżbieta Ludwika (1801–1873), żona Fryderyka Wilhelma IV, króla Prus
• Amelia Augusta (1801–1877), żona Jana I, króla Saksonii
• Maria Anna (1805–1877), żona Fryderyka Augusta II, króla Saksonii
• Zofia Fryderyka (1805–1872) – żona arcyksięcia Franciszka Karola
• Ludwika Wilhelmina (1808–1892), żona księcia Maksymiliana Bawarskiego
• Maksymiliana Józefa (1810–1821)

Genealogia

Prapradziadkowie	Christian I Wittelsbach (1598–1654) ∞1630 Magdalena Wittelsbach (1606–1648)	Jan Jakub zu Rappoltstein (1598–1673) ∞1637 Anna Klaudia zu Salm-Kyrburg (1615–1673)	Gustaw Adolf Nassau-Saarbrücken (1632–1677) ∞1662 Eleonora Hohenlohe-Neuenstein (1632–1709)	Henryk Fryderyk Hohenlohe-Langenburg (1625–1699) ∞1658 Juliana zu Castell-Remlingen (1640–1706)	Christian Wittelsbach (1622–1709) ∞1649 Amelia Nassau-Siegen (1613–1669)	Wilhelm Hessen-Rheinfels-Rothenburg (1648–1725) ∞1669 Maria Anna zu Löwenstein (1652–1688)	książę-elektor Filip Wilhelm Wittelsbach (1615–1690) ∞1653 Elżbieta Amalia z Hesji-Darmstadt (1635–1709)	Bogusław Radziwiłł (1620–1669) ∞1665 Anna Maria Radziwiłł (1640–1667)
Pradziadkowie	Christian II Wittelsbach (1637–1717) ∞1667 Katarzyna Agata Rappoltstein (1648–1683)		Ludwik Nassau-Saarbrücken (1663–1713) ∞1699 Filipina Hohenlohe-Langenburg (1679–1751)		Teodor Wittelsbach (1659–1732) ∞1692 Maria Hessen-Rotenburg-Rheinfels (1675–1720)		książę-elektor Karol III Filip Wittelsbach (1661–1742) ∞1688 Ludwika Karolina Radziwiłł (1667–1695)
Dziadkowie	Christian III Wittelsbach (1674–1735) ∞1719 Karolina Nassau-Saarbrücken (1704–1774)				Józef Karol Wittelsbach (1694–1729) ∞1717 Elżbieta Augusta Wittelsbach (1693–1728)
Rodzice	Fryderyk Michał Wittelsbach (1724–1767) ∞1746 Maria Franciszka Wittelsbach (1724–1794)
Maksymilian I Józef Wittelsbach (1756–1825), król Bawarii

Przypisy

1. Churfürstlich-Pfalzbaierischer Hof- und Staatskalender auf das Jahr 1802. Monachium. s. 1, 5, 11.
2. Thomas Robson: The British Herald or Cabinet of Armorial Bearings of the Nobility & Gentry of Great Britain & Ireland. Sunderland: Turner & Marwood, 1830. s. 111, 136.
3. Georg Schreiber: Die Bayerischen Orden und Ehrenzeichen. Monako: Prestel-Verlag, 1964.
4. Johann Heinrich Friedrich Berlien: Der Elephanten-Orden und seine Ritter. Kopenhaga: Berlingschen Officin, 1846, s. 144.
5. „Almanacco imperiale 1805”.
6. Knights of the Golden Fleece. Austrian Fleece 1712–1996.

Bibliografia

• Paweł Janowski, Maksymilian I, 1756–1825, król Bawarii, [w:] Encyklopedia Katolicka, Lublin 2006, t. XI, kol. 925

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000119462350
• VIAF: 5723155
• LCCN: n98020488
• GND: 118579428
• BnF: 107020345
• SUDOC: 163256497
• SBN: MUSV042956
• NKC: ntk20201071230
• NTA: 070538409
• J9U: 987007265141605171
• ΕΒΕ: 221668
• RISM: people/211555

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3936595
• Britannica: biography/Maximilian-I-king-of-Bavaria
• Treccani: massimiliano-i-giuseppe-di-wittelsbach-re-di-baviera
• БРЭ: 2167461
• Catalana: 0041531
• DSDE: Maximilian_1._Josef
• Hrvatska enciklopedija: 38307