Mała Wieś (gmina)

Mała Wieś (do 1948 gmina Święcice^[4]) – gmina wiejska w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie płockim. W latach 1975–1998 gmina należała administracyjnie do województwa płockiego.

Mała Wieś

gmina wiejska
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	płocki
TERC	1419082
Wójt	Albin Krzysztof Dynarek
Powierzchnia	108,91 km²
Populacja (2023) • liczba ludności	5 662[1]
• gęstość	52,0 os./km²
Nr kierunkowy	24
Tablice rejestracyjne	WPL
Adres urzędu: ul. Kochanowskiego 1 09-460 Mała Wieś
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw 24[2][3] Liczba miejscowości 29[3]
Położenie na mapie powiatu
52°27′19″N 20°06′16″E
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Siedziba gminy to Mała Wieś.

Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[5] gminę zamieszkiwało 5968 osób.

Etymologia nazwy

Mała Wieś po raz pierwszy została wymieniona w dokumentach w 1435 roku. Była to wzmianka o części Niździna (Nyeszdzino Malowyeskye). Z biegiem lat zmieniały się nazwy wsi na:

• Nyeszdzino Minor
• Nyeszdzino alias Malavyesh
• Malavyesz
• Parva Villa Nyeszdzino

Na początkach ubiegłego stulecia pojawiała się łączna pisownia nazwy tej miejscowości - Maławieś.

Historia

Wsie gminy, położone niedaleko Płocka ściśle związane były z historią Polski. Dzieliły one losy całego Mazowsza. Przykładem burzliwych dziejów jest zdobycie i spalenie grodu w Orszymowie przez wojska księcia litewskiego Trojnata w 1258 r. Pod koniec średniowiecza tereny te wróciły do Korony Polskiej jako część Ziemi Wyszogrodzkiej. Wioski często zmieniały właścicieli, gdyż je dziedziczono, dzielono lub sprzedawano. Były one własnością króla, biskupów, a szczególnie drobnej szlachty.

W 1793 roku okolice Małej Wsi zostały przejęte na kilka lat przez Prusy. Po kongresie wiedeńskim trafiły one pod zabór rosyjski i trwało to do I wojny światowej. Na przełomie XIX i XX wieku okoliczne wioski należały do powiatu płockiego guberni płockiej. Większość wchodziła w skład gminy Święcice.

Lata 60. XIX wieku przyniosły chłopom własność ziemi. W następnych dziesięcioleciach łączono tradycyjny tryb życia na wsi z uprzemysłowieniem. W 1898 roku na granicy Niździna i Małej Wsi powstała cukrownia wzniesiona przez Stanisława Sonnenberga. Zakład zatrudniał sporą liczbę pracowników. Większość z nich przeprowadziła się do przyfabrycznej osady. Taki wzrost ludności spowodował, że w 1948 roku Mała Wieś stała się siedzibą gminy. Cukrownię zniszczono zarówno w czasie I, jak i II wojny światowej. Konieczna stała się jej odbudowa.

Mała Wieś to gniazdo rodzinne Małowieskich herbu Gozdawa. Później, w XVIII w. stała się własnością najznakomitszego rodu Ziemi Wyszogrodzkiej - Nakwaskich, z którego wywodzili się m.in. Klemens Nakwaski (1720-1801) - podkomorzy wyszogrodzki i Franciszek Salezy Nakwaski - prefekt departamentu stołecznego Księstwa Warszawskiego, a później senator i wojewoda Królestwa Polskiego. Mała Wieś była posiadłością Nakwaskich przez większość XIX w.; około 1870 majątek trafił w ręce Aleksandra Przeździeckiego, a następnie Lucyny i Wojciecha Białosukniów. W dwudziestoleciu międzywojennym należała do Zygmunta Kittla. Po II wojnie światowej, w okresie wprowadzania komunizmu, w 1948 roku we wsi Gałki rozbity został jeden z ostatnich oddziałów partyzanckich Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Dowodził nim Wiktor Stryjewski, pseudonim „Cacko”

Według danych z 31 grudnia 2016^[6] gminę zamieszkiwało 6096 osób.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[7] gmina Mała Wieś ma obszar 108,91 km², w tym:

• użytki rolne: 74%
• użytki leśne: 16%

Gmina stanowi 6,05% powierzchni powiatu.

Demografia

Ludność poszczególnych wsi^[8]

Stan na dzień 31 marca 2010:

• Brody Duże - 202
• Chylin - 358
• Kupise - 53
• Podgórze - 177
• Podgórze-Parcele - 157
• Zakrzewo Kościelne - 328
• Nowe Gałki - 206
• Stare Gałki - 177
• Brody Małe - 83
• Przykory - 21
• Węgrzynowo - 314
• Mała Wieś -1 351
• Niździn - 241
• Perki - 147
• Kiełtyki - 135
• Ściborowo - 22
• Wilkanowo - 231
• Borzeń - 155
• Lasocin - 196
• Nowe Arciszewo - 56
• Orszymowo - 326
• Stare Arciszewo - 82
• Nowe Święcice - 134
• Stare Święcice - 189
• Główczyn - 168
• Murkowo - 60
• Liwin - 74
• Rąkcice - 41
• Dzierżanowo - 185
• Dzierżanowo-Osada - 159
• Nakwasin - 258

• Ogółem - 6286

Wiek

Średni wiek mieszkańca Gminy Mała Wieś to 39,5 lat.

• Piramida wieku mieszkańców gminy Mała Wieś w 2014 roku^[9]

Sołectwa

Borzeń, Brody Duże, Chylin, Dzierżanowo, Główczyn, Kiełtyki, Lasocin, Liwin, Mała Wieś, Nakwasin, Niździn, Nowe Arciszewo, Nowe Gałki, Nowe Święcice, Orszymowo, Perki, Podgórze, Podgórze-Parcele, Stare Arciszewo, Stare Gałki, Stare Święcice, Węgrzynowo, Wilkanowo, Zakrzewo Kościelne^[2]

Pozostałe miejscowości podstawowe: Brody Małe, Dzierżanowo-Osada, Kupise, Murkowo, Przykory, Rąkcice, Ściborowo.

Sąsiednie gminy

Bodzanów, Bulkowo, Iłów, Naruszewo, Słubice, Wyszogród