Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Limfocyty T (od łac. thymus, grasica), limfocyty grasicozależne – limfocyty odpowiedzialne za komórkową odpowiedź odpornościową. Komórki prekursorowe, nieposiadające cech limfocytów T, wytwarzane są w czerwonym szpiku kostnym, następnie dojrzewają głównie w grasicy, skąd migrują do krwi obwodowej oraz narządów limfatycznych. Stężenie limfocytów T we krwi obwodowej wynosi 0,77–2,68 × 109/l. Czas życia limfocytów T wynosi od kilku miesięcy do kilku lat.
Swoistymi markerami limfocytów T są receptory limfocytów T oraz CD3, natomiast dalszy podział na mniejsze populacje jest możliwy poprzez oznaczenie cząsteczek CD4, CD5, CD7, CD8, CD28, CD154 (ligand dla CD40).
Limfocyty dzieli się na:
U płodu rozwijają się w pęcherzyku żółtkowym oraz w wątrobie. Limfocyty T u dorosłego człowieka powstają i dojrzewają w grasicy[4]. Wspólne komórki progenitorowe limfopoezy, które wytwarzane są w szpiku kostnym, migrują do grasicy, gdzie następuje dalsze ich różnicowanie, między innymi w kierunku limfocytów T.
Limfocyty Tγδ powstają w grasicy jako pierwsze, jednak na wcześniejszych stadiach rozwoju migrują do innych narządów, w szczególności błon śluzowych, i rozwijają się inaczej.
W większości prekursory limfocytów T napływają do grasicy już w 7-8 tygodniu ciąży. W czasie dojrzewania tymocytów dochodzi do selekcji, w wyniku której ginie 95% dojrzewających komórek. Pula powstałych limfocytów jest ogromna, ponieważ konieczne jest wytworzenie jak największej liczby kombinacji struktury receptora TCR (ok. 2,5 × 107 kombinacji receptora). Tylko dzięki temu limfocyty dziewicze będą mogły rozpoznawać antygeny, z którymi nigdy nie miały styczności, a mimo to przypadkowo udało się im wytworzyć odpowiednio reagujący receptor.
W procesie dojrzewania wyróżniamy etapy:
Limfocyty Treg są komórkami, które przeszły selekcję negatywną mimo zwiększenia powinowactwa do własnych antygenów.
Dziewicze limfocyty T opuszczając grasicę krwią przedostają się do węzłów chłonnych. Następnie limfocyty T posiadające na swojej powierzchni selektynę L oraz receptor CCR7 wnikają żyłkami z wysokim śródbłonkiem do strefy przykorowej węzła i oczekują na prezentację antygenów przez komórkę prezentującą antygen (APC). Kiedy limfocyty prawidłowo rozpoznają antygen dochodzi do powstania na ich powierzchni cząsteczek CD69, które blokują receptor S1P1, co umożliwia chwilowe zatrzymanie limfocytów w węźle chłonnym. W kolejnym etapie dochodzi do ich proliferacji i różnicowania w kierunku komórek efektorowych albo komórek pamięci.
Z powierzchni limfocytów T efektorowych znika receptor CCR7, co powoduje, że tracą one zdolność do zasiedlania tkanek limfatycznych i są zmuszone do migracji na obwód. Natomiast komórki pamięci zachowują cząsteczkę CCR7, co umożliwia im przemieszczanie się w obrębie całego układu limfatycznego. Kiedy dojdzie do ponownego kontaktu z antygenem, komórki pamięci mogą szybko proliferować i różnicować się w kierunku limfocytów efektorowych. Pozwala to skutecznie skrócić czas odpowiedzi immunologicznej skierowanej przeciwko rozpoznanym już w przeszłości antygenom.
Limfocyty T efektorowe naczyniami limfatycznymi, a następnie krwionośnymi docierają do powierzchni śródbłonka żyłek pozawłosowatych, gdzie rozpoczyna się migracja limfocytów do tkanek docelowych. Przebiega ona w następujących etapach:
Aby dziewicze limfocyty T mogły spełniać swoją funkcję, muszą zostać aktywowane. Aktywacja jest procesem złożonym i przebiegającym przez wiele etapów powstawania i dojrzewania limfocytów:
Większość limofcytów T w organizmie człowieka znajduje się w fazie G0 cyklu komórkowego. Aktywując się, przechodzą do fazy G1 cyklu i zaczynają się intensywnie dzielić. Morfologicznie wiąże się to ze zwiększeniem objętości komórki i jądra, zmianami w obrębie chromatyny oraz jąderek. Proces ten określamy mianem transformacji blastycznej.
Dziewicze limfocyty T znajdujące się w obwodowych narządach limfatycznych mają styczność z komórkami prezentującymi antygen. Aby jednak mogło dojść do kontaktu pomiędzy obojgiem komórek, musi zostać wytworzona synapsa immunologiczna, która jest powierzchnią pomiędzy limfocytem T a komórką APC wzbogaconą przez białka adhezyjne. Właściwy sygnał aktywacji przekazywany jest przez receptor TCR rozpoznający swoisty antygen oraz przez cząsteczki kostymulujące.
Aby mogło dojść do pełnej aktywacji limfocytu T muszą zostać przekazane dwa sygnały wewnątrz synapsy immunologicznej. Jeżeli dojdzie do przekazania tylko jednego sygnału, komórka wchodzi w stan anergii. Jeżeli nie dojdzie przekazania żadnego z sygnałów limfocyt T nie ulegnie aktywacji.
Istnieją jednak wyjątki od reguły dwóch sygnałów. Limfocyty pozostające w stanie aktywacji oraz komórki pamięci wymagają jedynie jednego sygnału do pełnej aktywacji.
Aby sygnał przekazywany do wnętrza komórki przez synapsę immunologiczną nie okazał się zbyt słaby, dochodzi do powstania mikroskupisk aktywujących. Dochodzi tym samym do przegrupowań białkowo-lipidowych i tworzenia konglomeratów receptorów i cząsteczek kostymulujących, co znacznie przyspiesza proces aktywacji limfocytów T. Wyróżnia się następujące elementy dojrzałej synapsy:
Ze względu na brak miejsc katalitycznych w receptorze limfocytów T pierwszym etapem przekazania sygnału do wnętrza komórki jest fosforylacja przez kinazy tyrozynowe reszt tyrozynowych sekwencji ITAM (ang. immunoreceptor tyrosine-based activation motif), które znajdują się w obrębie CD3 receptora TCR. W tym etapie biorą udział kinazy ZAP-70, Syk, Lck, Fyn, Itk oraz Csk, z których warto wyróżnić kinazę ZAP-70, która jest konieczna do prawidłowego dojrzewania i aktywacji tymocytów[5].
Następnie sygnał może zostać przekazany dalej szlakiem IP3, bądź kaskadą kinaz białkowych MAPK[6][7].
W aktywowanym limfocycie już po 15 minutach dochodzi do ekspresji genów odpowiedzialnych za indukowanie wydzielania białek odpowiedzialnych za dalszą odpowiedź immunologiczną.
W ciągu pierwszych 24 godzin dochodzi do ekspresji genów dla wielu białek (min. Fos, NFAT, NF-кB, INF-γ, TGF-β, IL-3, LTα, IL-2R, aktyna, IL-4, IL-5, IL-6, transferryna, GM-CSF, receptor dla transferryny, receptor dla glikokortykosteroidów).
Do efektu cytytoksycznego są zdolne limfocyty Tc, limfocyty CD8+, komórki NK, limfocyty NKT oraz limfocyty Tγδ. Mechanizm cytotoksyczności limfocytów polega na wydzielaniu ziaren cytolitycznych oraz poprzez aktywację cząsteczek z nadrodziny TNF.
Do właściwej reakcji odpornościowej konieczna jest prezentacja antygenów limfocytom T. W przeciwieństwie do limfocytów B, antygen musi być związany z cząsteczkami MHC na błonie komórek prezentujących antygen (APC). Aby do tego doszło, komórki APC mogą zostać zakażone, lub fagocytować antygeny, na przykład z komórek zabitych przez wirusy. Limfocyty T nie wiążą całego antygenu, lecz jedynie jego fragment zwany epitopem, który bezpośrednio łączy się z receptorem TCR. Antygen zakotwiczony jest w cząsteczce MHC komórek APC, a miejsce wiązania z cząsteczką określa się mianem agretopu.
Limfocytom Tc CD8+ prezentowane są antygeny w kontekście MHC klasy I. Te cząsteczki znajdują się na większości komórek organizmu, jednak limfocyty rozpoznają jedynie obce antygeny głównie pochodzące od patogenów wewnątrzkomórkowych (wirusów, bakterii i pasożytów). Natomiast limfocyty Th CD4+ rozpoznają antygeny MHC klasy II, które prezentowane są przez APC po zetknięciu się każdym rozpoznanym drobnoustrojem. Wirusowe antygeny mogą być prezentowane przez komórkę APC zarówno kontekście MHC klasy I, jak i MHC klasy II. To zjawisko nazywamy prezentacją krzyżową.
Zanim limfocyty T będą zdolne do rozpoznania antygenów, przechodzą selekcję pozytywną, aby skutecznie rozpoznawać antygeny, oraz selekcję negatywną, aby nie kierowały odpowiedzi immunologicznej przeciwko własnemu organizmowi.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
