Krzesło numer 14

Krzesło numer 14 – jedno z najbardziej rozpoznawalnych i dostępnych krzeseł o konstrukcji giętej w historii wzornictwa przemysłowego. Produkowane przez markę Gebrüder Thonet w Europie (Cesarstwo Austrii, obecnie teren Austrii) od 1859 r. Autorstwo konceptu przypisuje się Michaelowi Thonetowi. Projekt krzesła stanowił odpowiedź na zapotrzebowanie na tanie i uniwersalne krzesło. Inne nazwy – „krzesło bistro”, wraz z modelem numer 18 określane mianem „krzesła popularnego”^[1].

Michael Thonet – Krzesło nr 14 (produkcja współczesna)

Krzesło Thoneta numer 18 – produkcja współczesna

Zobacz multimedia związane z tematem: Krzesło numer 14

Początki produkcji

Michael Thonet pracował nad technikami parowego gięcia drewna od lat trzydziestych XIX wieku. Pierwsze szkice nr 14 powstały w latach '50. Rzemieślnik stosował metodę wykonywania szeregu modeli elementów i gotowego wyrobu. Pierwotnie krzesło 14, oraz będące przypuszczalnie wzorem wcześniejszym krzesło nr 8, Thonet wytwarzał z giętych hydrotermicznie i klejonych pasków obłogów bukowych. W wersji znanej do dziś krzesło 14 gięto z sześciu pałąków z masywu drzewnego^[2]. Model został po raz pierwszy uwieczniony na afiszu reklamowym Braci Thonet z 1859 roku. Co najmniej część testów produkcji seryjnej i pierwotna produkcja wielkoseryjna rozpoczęła się w Koryczanach, dokąd Thonet udał się w 1856 r. w celu założenia pierwszej fabryki. Teren zakładowy został przejęty od dotychczasowego dostawcy surowca Thonetów. Dostępność drewna bukowego należała w późniejszych latach do głównych wymogów stawianych nowym lokalizacjom fabryk. Produkcja numeru 14 na szeroką skalę rozwijała się w latach '60 oraz '70 XIX wieku.

Geneza stylistyczna

Część badaczy meblarstwa wiedeńskiego wskazuje na podobieństwa elementów krzeseł Thoneta do wyrobów fabrykanta Josefa Ulricha Danhausera. W posiadaniu Muzeum Sztuki Użytkowej w Wiedniu znajduje się tapicerowane, niskie stolarskie krzesło z 1825 roku z klejonym oparciem przypominającym nieco wzór numer 8 Thoneta. Ten różnił się od „14” wykonaniem tylnych nóg – oparcia, a także obręczy siedziska z klejonych pasków forniru. Tym samym „ósemka” należała do wyrobów bardziej pracochłonnych. Meble Danhausera należały jednak do niegiętych wyrobów historyzujących.

Cechy konstrukcji

„14”, podobnie jak większość pozostałych mebli drewnianych Gebrüder Thonet, wytwarzano z drewna bukowego. Mebel montowano z 6 elementów drewnianych: nogi tylnej - oparcia, dwóch nóg przednich, pałąka oparciowego, obręczy łączącej nogi oraz obręczy siedziska. Pierwotnie „numer 14” posiadał deseczkę siedziskową ze sklejki, w późniejszym czasie dostępne stało się również siedzisko wyplatane trzciną, następnie również innymi materiałami plecionkarskimi. Do montażu elementów służyły wkręty i śruby. Jedynie nogi przednie osadzano w siedzisku na tradycyjne czopowe połączenia kształtowe. Bracia Thonet oferowali mebel w kilku wariantach kolorystycznych, wykończony lakierem lub politurą, z różnymi motywami wypalanymi na deseczce siedziskowej. Klienci mogli również zamówić dedykowaną plakietkę lub etykietę^[3][4].

W latach 1860–1930 sprzedano ponad 50 milionów^[5] (niektórzy podają, że było to 70 milionów) sztuk krzeseł.

Krzesła te produkowane są współcześnie (stan na 2019) także w Polsce np. w Jasienicy k. Bielska-Białej i w Radomsku^[6].

Zobacz też

• Krzesło numer 4 – pierwszy model krzesła z drewna giętego wykonany na potrzeby wnętrza miejsca publicznego, wg projektu Michaela Thoneta.