Krąg Papeza

Krąg Papeza – element układu limbicznego^[a] po raz pierwszy opisany przez Jamesa Papeza w 1937 roku^[4][b].

Krąg Papeza (model heurystyczny; zob. też Christfried Jakob – dorobek naukowy)

Układ limbiczny człowieka i okoliczne struktury

Krąg ten opisuje drogę konfiguracji zamkniętej niektórych z zespoleń limbicznych. Pamięć istnieje w nich dopóty, dopóki informacja krąży w tym kręgu.

Schemat drogi kręgu Papeza

formacja hipokampa → sklepienie → ciało suteczkowate → droga suteczkowo-wzgórzowa → jądro przednie wzgórza → odnoga przednia torebki wewnętrznej → zakręt obręczy → zakręt hipokampa → droga przeszywająca → formacja hipokampa

Inne elementy drogi kręgu Papeza

Nowe badania w neuroanatomii przynoszą nowe wnioski dotyczące dróg kręgu Papeza. Rozważa się również większe zamknięte konfiguracje włączające inne struktury anatomiczne mózgowia:

• podwzgórze
• ciało migdałowate
• zakręt przyhipokampowy
• przegroda przezroczysta

Historia

Christfried Jakob odkrył w 1907–1908 roku funkcję zakrętu obręczy, jaką jest zbieranie bodźców proprioceptywnych i interoceptywnych z (odpowiednio) mięśni i trzewi, a między 1911 a 1913 rokiem w monografiach poświęconych neuroanatomii porównawczej opisał udział ciał suteczkowatych, przednich jąder wzgórza i hipokampa (czyli elementów kręgu Papeza) w kontroli emocji (na kilkanaście lat przed pracami Papeza)^[6].

Uwagi

1. J. Papez nie używał pojęcia układ limbiczny, które zostało wprowadzone później. Pochodzi ono od łac. limbo – otchłań. Objaśniając funkcje układu jeden z neurobiologów powiedział^[1]: „niczym limbo w chrześcijaństwie jest przestrzenią dzielącą niebo kory umysłu i piekło mózgu gadziego^[1][2]”. Według innych źródeł nazwa pochodzi od limbus — łac. pierścień wprowadził Paul Broca (po 1952)^[3].
2. Opis J. Papeza znacznie różni się od opisów współczesnych. Papez nie uwzględnił roli jednego z zasadniczych elementów układu – jąder migdałowatych. Przetwarzają one sygnały węchowe (jedyny przykład pominięcia udziału wzgórza). Uczestniczą w podejmowaniu decyzji o szybkim działaniu, istotnych zwłaszcza w sytuacjach zagrożenia (odczuwanie strachu)^[1][5]. Współdziałanie węchomózgowia z hipokampem, ciałem migdałowatym, przegrodą i korą przedczołową opisał Paul D. MacLean (1952)^[3].