Kolczak obłączasty

Kolczak obłączasty (Hydnum repandum L.) – gatunek grzybów należący do rodziny kolczakowatych (Hydnaceae)^[2].

Kolczak obłączasty

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieprznikowce
Rodzina	kolczakowate
Rodzaj	kolczak
Gatunek	kolczak obłączasty
Nazwa systematyczna
Hydnum repandum L. Sp. Pl. 2: 1178 (1753)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1]
najmniejszej troski

Hymenofor kolczaka obłączastego

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hydnum, Hydnaceae, Cantharellales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[2].

Nazwę naukową nadał mu Karol Linneusz w 1753 r. i jest aktualna^[2]. Synonimów naukowych ma ok. 40^[3].

Nazwę polską podał Feliks Berdau w 1876 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako kolczak blaszkowaty, sarna zaroślowa, siarna, kolczak obłączysty^[4].

Morfologia

Kapelusz

Średnicy do 4–10(15) cm, w środku zwykle wklęsły, barwa biaława do bladopomarańczowej. Powierzchnia sucha, naga i gładka, czasem delikatnie omszony. Kształt zmienny, brzeg podgięty i nieregularny. Charakterystyczną cechą jest jego kruchość. Owocniki często zrośnięte po kilka^[5]. W czasie suszy kolor blednie, staje się wyraźnie jaśniejszy^[6].

Hymenofor

Kolce o długości do 6 mm, gęste i czasami nieco zbiegające po trzonie. Barwa biaława do bladopomarańczowej. Kruche tak samo, jak i kapelusz^[5]. Na młodych owocnikach są krótkie i bladożółte, później dopiero stają się dłuższe i nabierają takiej samej barwy jak kapelusz^[6].

Trzon

Wysokość do 7 cm, grubość 1,5–4 cm, zwykle ekscentryczny, twardy, pełny, często nieregularnie powyginany. Barwa od białej przez kremową do rdzawobrązowawej^[6].

Wysyp zarodników

Biały do bladokremowego, nieamyloidalny. Zarodniki bezbarwne i gładkie, prawie kuliste, o rozmiarach 6,5–9 × 5,5–7 μm^[7].

Gatunki podobne

• kolczak rudawy (Hydnum rufescens), który ma bardziej intensywny kolor, granica między kolcami jego hymenoforu a trzonem jest bardzo wyraźnie zaznaczona, a kolce nie zbiegają na trzon^[8].
• bielaczek owczy, zwłaszcza młode osobniki^[6]. W kolczakach już u kilkumilimetrowych owocników widoczne są kolce.

Występowanie i siedlisko

W Ameryce Północnej i w Europie jest szeroko rozprzestrzeniony^[9]. W Polsce również jest pospolity^[4].

Grzyb mykoryzowy^[4]. Rośnie od lipca do października (listopada) w lasach iglastych, liściastych oraz mieszanych. Lubi gleby ilaste o dużej zawartości wapnia. Mikoryzę tworzy najczęściej ze świerkiem i bukiem. Owocniki wyrastają często w dużych grupach^[5].

Znaczenie

Grzyb jadalny: zapach i smak świeżych owocników jest przyjemny, natomiast stare egzemplarze stają się gorzkie i ze względu na kwaskowaty smak jego wartość konsumpcyjna jest trzeciorzędna. W Polsce jest rzadko zbierany. Nadaje się do suszenia i przyrządzania konserw^[5].