Kolcowidłak

Kolcowidłak
	; Kolcowidłak jałowcowaty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	telomowe
Gromada	naczyniowe
Klasa	widłaki
Rząd	widłakowce
Rodzina	widłakowate
Rodzaj	kolcowidłak
	Nazwa systematyczna
	Spinulum A.Haines; New England: 85. 2003
	Typ nomenklatoryczny
	Spinulum annotinum (L.) A.Haines (= Lycopodium annotinum L.)
	Systematyka w Wikispecies

Kolcowidłak^[3] (Spinulum A.Haines) – rodzaj roślin należący do rodziny widłakowatych. Takson podniesiony został do rangi rodzaju w 2003. Wcześniej stanowił sekcję Annotina w obrębie rodzaju widłak Lycopodium. Odrębny rodzaj uznany został w systemie PPG I z 2016^[2]. Wciąż jednak w części baz taksonomicznych należące tu rośliny utrzymywane są w rodzaju Lycopodium^[4]. Rodzaj o zasięgu cyrkumborealnym – rośnie w Ameryce Północnej, w Europie i Azji, na południu w górach^[5]. Do polskiej flory należy gatunek typowy rodzaju – kolcowidłak jałowcowaty Spinulum annotinum (=Lycopodium annotinum)^[6].

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...

Zamknij

Nazwa naukowa i zwyczajowa nawiązuje do ostro zakończonych liści asymilacyjnych (z łaciny spina = kolec, cierń^[7].

Rośliny o pędach głównych płożących się. Liście niezróżnicowane, zebrane w okółkach po 4–5, bez włosowatego wyrostka lub błoniastego obrzeżenia na końcach blaszki. Kłos zarodnionośny nie osadzony na szypule, lecz stojący na szczycie wzniesionych, ulistnionych, rozgałęziających się tylko u nasady końcowych odcinków pędów. Pędy na przekroju zaokrąglone^[8]^[9]. Gametofit kształtu dyskowatego^[8].

Pozycja systematyczna

Rodzaj wyróżniany jest w rodzinie rodziny widłakowatych Lycopodiaceae w systemie PPG I z 2016 jako jeden z 9 należących do podrodziny Lycopodioideae W.H.Wagner & Beitel ex B. Øllg.^[2] W systemach ujmujących szerzej rodzaj widłak Lycopodium grupa ta wyróżniana jest w jego obrębie jako sekcja Annotina (Rouy) Holub^[8].

Podział na gatunki

Podział na gatunki jest wciąż przedmiotem dyskusji. System PPG I uznaje przynależność tu trzech gatunków^[2]. Dwa z nich (Spinulum subarcticum (V. N. Vassil.) A. Haines i Spinulum canadense (Romhild ex Nessel) A.Haines traktowane są też jako podgatunek kolcowidłaka jałowcowatego Spinulum annotinum ssp. alpestre (Hartm.) Uotila^[10]. Z kolei w 2017 przeklasyfikowano rosnący w Chinach Lycopodium neopungens do tego rodzaju jako Spinulum lioui^[11]. W efekcie w obrębie rodzaju wymieniane są dwa gatunki^[10]:

Spinulum annotinum (L.) A. Haines (=Lycopodium annotinum L.) – kolcowidłak jałowcowaty^[3], widłak jałowcowaty^[6]
Spinulum lioui Li Bing Zhang & H. He

Niejasny status ma opisany z tego rodzaju:

Spinulum zonatum (Ching) Mazumdar – postulowany do wyodrębnienia z Spinulum subarcticum (=S. annotinum ssp. alpestre)^[8]

Gatunki w obrębie rodzaju tworzą mieszańce, natomiast nie stwierdzono ich powstawania między przedstawicielami tego rodzaju i rodzaju Lycopodium^[7].

[1]
Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
[2]
The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229.
[3]
AnnaA. Pacyna AnnaA., Wojciech J.W.J. Szypuła Wojciech J.W.J., Rząd: Lycopodiales Dc. ex Bertch. & J. Presl – Widłakowce (Widłaki jednakozarodnikowe), [w:] EwaE. Szczęśniak, Edyta M.E.M. Gola, ElżbietaE. Zenkteler (red.), Lykopodiofity Polski Lycopodiales, Selaginellales, Isoëtales, „Monographiae Botanicae”, 110, Wrocław: Polskie Towarzystwo Botaniczne, 2023, s. 123-124, DOI: 10.5586/978-83-963503-9-8, ISBN 978-83-963503-9-8, ISSN 2392-2923.
[4]
Spinulum. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-05-10].
[5]
Daniel D. Palmer: Michigan Ferns and Lycophytes: A Guide to Species of the Great Lakes Region. University of Michigan Press, 2018, s. 333. ISBN 978-0-472-03711-7.
[6]
ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 112, ISBN 978-83-62975-45-7.
[7]
Treść dostępna na wolnej licencji CC BY-SA 4.0 Międzynarodowe (oświadczenie o licencji): AnnaA. Pacyna AnnaA., Wojciech J.W.J. Szypuła Wojciech J.W.J., Rząd: Lycopodiales Dc. ex Bertch. & J. Presl – Widłakowce (Widłaki jednakozarodnikowe), [w:] EwaE. Szczęśniak, Edyta M.E.M. Gola, ElżbietaE. Zenkteler (red.), Lykopodiofity Polski – Lycopodiales, Selaginellales, Isoëtales, Wrocław: Polskie Towarzystwo Botaniczne, 2023 (Monographiae Botanicae 110), s. 123-129, DOI: 10.5586/978-83-963503-9-8, ISBN 978-83-963503-9-8, ISSN 2392-2923 [dostęp 2024-05-18]. Tekst źródłowy został przeredagowany. Zmiany widoczne są w zakładce Wyświetl historię.
[8]
Jaideep Mazumdar. A new combination in Spinulum (Lycopodiaceae) from India. „International Journal Of Advance Research And Innovative Ideas In Education”. 3, 2, 2017.
[9]
Boughton Cobb, Elizabeth Farnsworth, Cheryl Lowe: A Field Guide to Ferns and Their Related Families: Northeastern and Central North America. Houghton Mifflin Harcourt, 2005, s. 284. ISBN 978-0-618-39406-7.
[10]
Hassler, Michael & Schmitt, Bernd: Spinulum. [w:] Checklist of Ferns and Lycophytes of the World [on-line]. [dostęp 2020-05-10].
[11]
De-Kui Chen, Xin-mao Zhou, Hai He, Li-Bing Zhang. Spinulum lioui, a new species referred as to Lycopodium neopungens (Lycopodiopsida: Lycopodiaceae) in China. „Phytotaxa”. 307, 2, s. 161, 2017. DOI: 10.11646/phytotaxa.307.2.9.

[ruggiero-1] [1]
Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[ppgI-2] [2]
The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229.

[pacyna-3] [3]
AnnaA. Pacyna AnnaA., Wojciech J.W.J. Szypuła Wojciech J.W.J., Rząd: Lycopodiales Dc. ex Bertch. & J. Presl – Widłakowce (Widłaki jednakozarodnikowe), [w:] EwaE. Szczęśniak, Edyta M.E.M. Gola, ElżbietaE. Zenkteler (red.), Lykopodiofity Polski Lycopodiales, Selaginellales, Isoëtales, „Monographiae Botanicae”, 110, Wrocław: Polskie Towarzystwo Botaniczne, 2023, s. 123-124, DOI: 10.5586/978-83-963503-9-8, ISBN 978-83-963503-9-8, ISSN 2392-2923.

[kew-4] [4]
Spinulum. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-05-10].

[5] [5]
Daniel D. Palmer: Michigan Ferns and Lycophytes: A Guide to Species of the Great Lakes Region. University of Michigan Press, 2018, s. 333. ISBN 978-0-472-03711-7.

[checklist-6] [6]
ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 112, ISBN 978-83-62975-45-7.

[spinulum-7] [7]
Treść dostępna na wolnej licencji CC BY-SA 4.0 Międzynarodowe (oświadczenie o licencji): AnnaA. Pacyna AnnaA., Wojciech J.W.J. Szypuła Wojciech J.W.J., Rząd: Lycopodiales Dc. ex Bertch. & J. Presl – Widłakowce (Widłaki jednakozarodnikowe), [w:] EwaE. Szczęśniak, Edyta M.E.M. Gola, ElżbietaE. Zenkteler (red.), Lykopodiofity Polski – Lycopodiales, Selaginellales, Isoëtales, Wrocław: Polskie Towarzystwo Botaniczne, 2023 (Monographiae Botanicae 110), s. 123-129, DOI: 10.5586/978-83-963503-9-8, ISBN 978-83-963503-9-8, ISSN 2392-2923 [dostęp 2024-05-18]. Tekst źródłowy został przeredagowany. Zmiany widoczne są w zakładce Wyświetl historię.

[jai-8] [8]
Jaideep Mazumdar. A new combination in Spinulum (Lycopodiaceae) from India. „International Journal Of Advance Research And Innovative Ideas In Education”. 3, 2, 2017.

[9] [9]
Boughton Cobb, Elizabeth Farnsworth, Cheryl Lowe: A Field Guide to Ferns and Their Related Families: Northeastern and Central North America. Houghton Mifflin Harcourt, 2005, s. 284. ISBN 978-0-618-39406-7.

[check-10] [10]
Hassler, Michael & Schmitt, Bernd: Spinulum. [w:] Checklist of Ferns and Lycophytes of the World [on-line]. [dostęp 2020-05-10].

[11] [11]
De-Kui Chen, Xin-mao Zhou, Hai He, Li-Bing Zhang. Spinulum lioui, a new species referred as to Lycopodium neopungens (Lycopodiopsida: Lycopodiaceae) in China. „Phytotaxa”. 307, 2, s. 161, 2017. DOI: 10.11646/phytotaxa.307.2.9.

[3]

[2]

[4]

[5]

[6]

[1]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Wikiwand in your browser!

Kolcowidłak

Wikiwand in your browser!

Morfologia

Systematyka

Przypisy