Kobylacka Góra
miejsce straceń Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kobylacka Góra (biał. Кабыляцкая гара, ros. Кобыляцкая гора) – uroczysko na skraju Orszy na Białorusi, w którym odkryte zostały masowe groby ludzi rozstrzelanych przez NKWD w latach 1930–1950[1]. Jest to drugie na Białorusi (po Kuropatach), oficjalnie uznane miejsce masowych rozstrzeliwań i pochówków ofiar stalinowskich represji. Dokładna liczba ofiar nie jest znana, jej szacunki wynoszą do 5 tys. osób[2].
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
północne przedmieścia Orszy |
Położenie na mapie Orszy  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
Położenie na mapie obwodu witebskiego  | |
 54°33′18,70″N 30°26′36,31″E | |
| Strona internetowa | |
Kobylacka Góra jest jednym spośród co najmniej sześciu miejsc masowych egzekucji dokonywanych przez NKWD na terenie Orszy. Masowe pochówki znajdują się również przy mohylewskiej szosie koło wsi Ponizowie[3].
Uroczysko Kobylacka Góra znajduje się na północ od centrum miasta, pomiędzy dzielnicami Griaziłowka i Cegielny, na południe od wsi Andrejewszczyzna, 700 metrów od drogi magistralnej M8[4].
Nazwa pochodzi od pobliskiej wsi Kobylaki (ob. Przydnieprze). We wrześniu 1982 r., przy budowie przez cementownię odnogi kolejowej Orsza-Północ, znaleziono dół ze szczątkami 50 rozstrzelanych osób[3][5]. Komisja złożona z przedstawicieli organów sowieckich i administracyjnych (prokurator, biegły sądowy, przedstawiciele wojskowej komendy uzupełnień i milicji) 20 września 1982 r. przeprowadziła oględziny miejsca i szczątków[6]. Po rozpytaniu miejscowych i przeprowadzeniu ekshumacji, komisja wykluczyła możliwość, iż pochowane osoby zostały rozstrzelane podczas okupacji niemieckiej. Oficjalne wnioski z pracy komisji brzmiały:
Z reguły, Niemcy dokonywali rozstrzeliwań publicznie, a nie w oddalonych miejscach, używając karabinów maszynowych, nie uszkadzając kości głowy (...) Oględziny miejsca wykazały, że pochówek miał miejsce w latach 1937–1939 w głuchym leśnym masywie (...) wszystkie pięćdziesiąt czaszek miało dziury po kulach w przedniej części.
W 1990 r. w miejscu rozstrzeliwań ustawiono drewniany krzyż, jednak został on zniszczony. W kolejnym roku władze Orszy i BNF[7] ustawiły pomnik – głaz z czerwonego granitu z Dniepru. Po jakimś czasie skradziono tablicę znajdującą się na pomniku[5]. W 2005 r. ustawiono drewniane krzyże: prawosławny i katolicki[7]. We wrześniu 2018 r. Orszański Rejonowy Komitet Wykonawczy odnowił tablicę, jednak napis w języku polskim został zastąpiony napisem w języku angielskim[8][9]. 27 października 2019 r. odsłonięto i poświęcono pomnik z napisem w języku polskim: „Pamięci Polaków Białorusi prześladowanych i mordowanych w Orszy”[10]. Upamiętnia on ofiary tzw. operacji polskiej NKWD.
Inicjatywa obywatelska „Kobylaki. Rozstrzelani w Orszy” zajmuje się upamiętnianiem zabitych w okolicach Orszy ofiar stalinowskiego terroru. W 2018 r. na podstawie baz danych rosyjskiego portalu „Otwarta lista” ustalono dane 1750 (inne źródła wskazują liczbę 1740[9]) osób rozstrzelanych w Orszy w latach 1937-1939. 1135 ofiar było Białorusinami, 505 Polakami, 40 Żydami. Wśród pozostałych ofiar byli Rosjanie, Litwini, Łotysze, Ukraińcy, Niemcy, a nawet Grecy.
Zidentyfikowano ponad 50 represjonowanych rodzin: ojców i dzieci, żony i mężów, braci i siostry[11], 18 duchownych, między innymi ks. Adolfa Kaszica, proboszcza parafii w Białogródce w dekanacie zasławskim w diecezji żytomierskiej, rozstrzelanego 17 stycznia 1938 r.[3][8] Zamordowani Polacy pochodzili oprócz Orszy między innymi z rejonów zasławskiego, łohojskiego, lepelskiego i dzierżyńskiego[12].
Wszystkich danych zamordowanych nie można ustalić, ponieważ listy ofiar terroru na Białorusi przechowywane w Archiwum Narodowym i archiwach KGB objęte są klauzulą tajności i nie są dostępne dla badaczy oraz potomków ofiar[10]. Większość z zamordowanych Polaków, których dane uzyskano, została zrehabilitowana w latach 1956–2000[13]. Inicjatywa „Kobylaki. Rozstrzelani w Orszy” prowadzi stronę internetową kobylaki.by, na której opublikowano m.in. dane ofiar oraz mapę miejsc, z których pochodziły[14].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
