Klasztor Świętego Biszwiego

Klasztor Świętego Biszwiego^[1][2], klasztor Świętego Paisjusza^[1](arab. دير الأنبا بيشوي, Dajr Anba Biszwi, Dayr Anbā Bishwī^[1]) – koptyjski klasztor^[3], położony w Wadi an-Natrun (starożytne Skete) w północnym Egipcie (około 90 km od Kairu). Założony został w 340 roku przez Paisjusza Wielkiego (Biszwi to arabska forma tego imienia^[2]), ucznia Makarego Wielkiego Egipskiego, eremity uważanego za jednego z ojców egipskiego monastycyzmu chrześcijańskiego, uznanego później za świętego katolickiego i prawosławnego^[4][3]. Klasztor funkcjonuje od IV wieku aż po czasy współczesne^[5].

Klasztor Świętego Biszwiego

Monastery of Saint Pishoy,
دير الأنبا بيشوي
Dajr Anba Biszwi,
Dayr Anbā Bishwī

Państwo	Egipt
Miejscowość	Wadi an-Natrun
Kościół	Koptyjski Kościół Ortodoksyjny
Obiekty sakralne
kościół	Świętego Paisjusza (IX w)
kościół	Świętego Benjamina
kościół	Archanioła Michała
kościół	Najświętszej Marii Panny
kościół	św. Iskhuruma (Abaskirona)
Data budowy	340
Położenie na mapie Egiptu Klasztor Świętego Biszwiego
30°19′09″N 30°21′36″E
Strona internetowa

Historia

Pierwsza osada mnichów w Wadi al-Natrun została założona przed 340 rokiem. Była to osada założona w rejonie obecnego klasztoru Rzymian – kościół otoczony rozsianymi na pustyni celami mnichów^[6][7]. W 340 roku do ówczesnego Skete przybył Paisjusz, który chciał w tym miejscu prowadzić życie ascetyczne i stał się duchowym ojcem części mnichów, którzy zgromadzili się wokół niego. Według publikacji wydanej przez wspólnotę z klasztorną z Wadi al-Natrun, po najeździe Berberów w 407 roku Paisjusz opuścił klasztor w Wadi an-Natrun i schronił się w Antinoopolis, w którym zmarł. Ciało zmarłego zostało przewiezione do macierzystego eremu w XI wieku i jest złożone w klasztornym kościele Świętego Paisjusza^[5].

Przed końcem IV wieku w tym rejonie istniały już cztery wspólnoty chrześcijańskie – zgromadzona w eremie funkcjonującym w rejonie obecnego klasztoru św. Biszwiego (Paisjusza), klasztoru Rzymian, eremu św. Makarego, oraz św. Jana Kolobosa^[8]. Po śmierci Makarego w 390 roku, nadal rosła liczba mnichów i przybywało nowych eremów. Klasztor Paisjusza był jednym z 50 eremów zbudowanych w tym rejonie^[3].

Monastery w Skete przeżyły szereg zbrojnych najazdów – w 408, 434 i w 444 roku^[9]. Podczas ostatniego z wymienionych napadów, pustynni, berberyjscy zbójcy zamordowali 49 eremitów żyjących w zlokalizowanym nieopodal klasztorze Świętego Makarego. Ich męczeńską śmierć upamiętnia, zachowany do czasów współczesnych, kościół Czterdziestu Dziewięciu Męczenników w tamtym klasztorze^[3][10]. Swoje miecze napastnicy obmyli w studni na terenie obecnego klasztoru św. Biszwiego. Studnia zachowała się do czasów współczesnych i jest nazywana „studnią męczenników”^[5][10]. W V wieku cesarz Zenon Izauryjczyk ufundował klasztorną fortyfikację obronną, która w następnych wiekach dawała schronienie podczas najazdów Berberów. Brama klasztorna wraz z towarzyszącym jej trzykondygnacyjnym donżonem jest najbardziej kompletną i najlepiej zachowaną bramą w klasztorach Wadi an-Natrun^[5]. W IX wieku klasztor został otoczony murami, w obrębie których znalazł się teren klasztorny o powierzchni 3 akrów (ok. 1,2 ha)^[10].

Klasztor Świętego Biszwiego jest jednym z czterech klasztorów starożytnego Skete, które przetrwały do czasów współczesnych^[3].

Architektura

W obrębie murów klasztoru znajduje się pięć kościołów^[3]:

• kościół Świętego Paisjusza – z IX w., używany tylko latem, (największy kościół w obrębie klasztorów Wadi an-Natrun^[10]),
• kościół Świętego Beniamina,
• kościół Archanioła Michała (w klasztornym donżonie – ozdobiony ikonami z XVIII wieku),
• kościół Najświętszej Marii Panny (używany w okresie zimowym),
• kościół św. Iskhuruma (Abaskirona).

Klasztorny donżon z V wieku ma trzy kondygnacje. Na parterze zlokalizowany jest młyn zbożowy, tłocznia oliwy oraz studnia. Na drugiej kondygnacji znajduje się wejście, które skomunikowane jest z klasztorem za pomocą drewnianego, zwodzonego mostku, oraz kościół Najświętszej Marii Panny. Na najwyższym piętrze znajduje się kościół św. Archanioła Michała. W zachodniej części klasztoru znajduje się cmentarz, na którym pochowano także patriarchę Koptyjskiego Kościoła Ortodoksyjnego Szenudę III^[10].

Przypisy

1. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej: Nazewnictwo Geograficzne Świata – Zeszyt 2 (Bliski Wschód). Warszawa: Instytut Geodezji i Kartografii, 2004, s. 58. ISBN 978-83-254-0825-1.
2. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej: Nazewnictwo Geograficzne Świata – Uchwała Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej nr 9/2016 z dn. 23 listopada 2016 r. dotycząca zmian w polskich nazwach budowli świata. Warszawa: Instytut Geodezji i Kartografii, 2016, s. 1.
3. UNESCO: The monasteries of the Arab Desert and Wadi Natrun. UNESCO World Heritage Centre 1992-2017. [dostęp 2017-06-03]. (ang.).
4. stmacariusmonastery.org: The Monastery of St. Macarius at Scetis (Wadi Natrun). Monastery of St Macarius the Great at Scetis. [dostęp 2017-06-03]. (ang.).
5. Youssria Sawris, Fawzy Estafanous, br. Bertie, Rafik Gabriel: Saint Bishoy Monastery. Wadi al-Natrun: The St. Mark Foundation, 2008, s. 1.
6. Hugh G. Evelyn White: The Monasteries of the Wadi‘N Natrun Part 2: The History of the Monasteries of Nitria and of Scetis. Nowy Jork: 1932, s. xxiii. ISBN 0-405-02244-1.
7. St.Mark Foundation: Wadie El Natrun Symposium | El Baramous Monastery. stmarkfoundation.com. [dostęp 2017-06-21]. (ang.).
8. H. G. Evelyn White. The Egyptian Expedition 1916-1919: IV. The Monasteries of the Wadi Natrun. „The Metropolitan Museum of Art Bulletin”. 15 (7), s. 34-39, 1920. The Metropolitan Museum of Art. (ang.).
9. Hugh G. Evelyn White: The Monasteries of the Wadi ‘N Natrun Part 1: New Coptic Texts from the Monastery of Saint Macarius. Nowy Jork: 1926, s. xxiii. ISBN 0-405-02242-5.
10. red.: تاريخ الدير (Historia klasztoru). Klasztor Świętego Biszwiego. [dostęp 2017-06-24]. (arab.).