Jan Sierakowski (1498–1589)

Jan Sierakowski herbu Ogończyk (ur. 1498, zm. 1589 w Kłodawie) – wojewoda łęczycki w latach 1569–1589, kasztelan kaliski w latach 1566–1568, kasztelan śremski w latach 1555–1557, kasztelan lądzki w latach 1557–1566, podkomorzy kaliski w latach 1553–1555, referendarz koronny w latach 1552–1566, wojski inowrocławski w latach 1544–1553, starosta przedecki w latach 1556–1576^[1], marszałek izby poselskiej sejmu piotrkowskiego 1548 roku.

Ten artykuł dotyczy wojewody łęczyckiego. Zobacz też: Inne osoby o tym imieniu i nazwisku.

Jan Sierakowski

Data urodzenia	1498
Data i miejsce śmierci	1589 Kłodawa
Marszałek Sejmu
Okres	od 1548 do 12 grudnia 1548
Przynależność polityczna	Ruch egzekucyjny
Poprzednik	(pierwszy sprawujący urząd)
Następca	Mikołaj Sienicki

Życiorys

Urodzony jako syn Wacława, chorążego brzeskokujawskiego. Protoplasta rodu Sierakowskich herbu Ogończyk. Dworzanin konny Zygmunta II Augusta w 1548 roku. W roku 1548 marszałek izby poselskiej, referendarz koronny, od 1563 do 1566 kasztelan kaliski, następnie wojewoda łęczycki. Używany do komisji w Prusach Królewskich, brał czynny udział w komisji Karnkowskiego do Gdańska (1568–1570). Zasłynął jako jeden z bojowników "egzekucji" i przywódców tzw. "wojny kokoszej". Występował przeciwko władzy sądowej biskupów. Na sejmie roku 1548 sprzeciwiał się małżeństwu Zygmunta II Augusta z Barbarą Radziwiłłówną. Trukczaszy i dworzanin królowej Barbary w latach 1548–1551.

Poseł na sejm krakowski 1536/1537 roku, sejm piotrkowski 1548 roku, sejm piotrkowski 1550 roku sejm piotrkowski 1552 roku z województwa brzeskokujawskiego i województwa inowrocławskiego^[2]. Poseł łęczycki na sejm 1558/1559 roku^[3]. Był członkiem komisji do rewizji królewszczyzn na sejmie 1563/1564 roku^[4]. Podpisał dyplom elekcji Henryka III Walezego^[5].

Miał syna Stanisława (1534–1596), kasztelana lędzkiego i 4 córki. Był sygnatariuszem aktu unii lubelskiej 1569 roku^[6]. Był uczestnikiem zjazdu w Łowiczu 23 lipca 1572 roku^[7]. Podpisał konfederację warszawską 1573 roku^[8]. W 1575 roku w czasie wolnej elekcji głosował na cesarza Maksymiliana II Habsburga^[9].

Córka jego Anna (zmarła po 1605), zamężna za Jana Szamowskiego, kasztelana brzezińskiego. Pozostawili po sobie pięcioro dzieci^[10].

Twórczość

Ważniejsze utwory

• Posłów ziemskich ze wszystkiej Korony pierwsze witanie Króla J. M. Zygmunta Augusta na sejmie piotrkowskim A. D. 1548, wyd.: Pamiętnik Sandomierski, t. 2 (1830), s. 171-186; M. Wiszniewski Historia literatury polskiej, t. 9, Kraków 1857; A. Małecki Wybór mów staropolskich, Kraków 1860; J. Szujski "Diariusze sejmów koronnych 1548, 1553 i 1570 r.", Scriptores Rerum Polonicarum, t. 1 (1872), s. 161 nn., tekst poprawny, (w skrócie przytoczył tę mowę S. Orzechowski: Annales...)
• Compendium statutorum, powst. 1554, wyd. B. Ulanowski, S. Kutrzeba "Układ prawa polskiego z r. 1554", Kraków 1897–1926, Archiwum Komisji Prawniczej PAU, t. 6

Listy i materiały

• Od Stefana Batorego, dat. w Warszawie 6 sierpnia 1576, wyd. I. Polkowski "Sprawy wojenne króla Stefana Batorego. Dyjaryjusze, relacyje, listy i akta z lat 1576-1586", Kraków 1887, Acta Historica Res Gestas Poloniae Illustrantia, t. 11

Utwory o autorstwie niepewnym

• Deliberacje o królu, panach, radzie i urzędnikach, sejmie i bezkrólewiu, powst. około 1569, wyd. B. Ulanowski, S. Kutrzeba "Sześć broszur politycznych z XVI i początku XVII stulecia", Kraków 1921, BPP nr 76
• De interregno, powst. 1587, wyd. B. Ulanowski, S. Kutrzeba "Sześć broszur politycznych z XVI i początku XVII stulecia", Kraków 1921, BPP nr 76

Przypisy

1. Urzędnicy województw łęczyckiego i sieradzkiego XVI-XVIII wieku. Spisy". Oprac. Edward Opaliński i Hanka Żerek-Kleszcz. Kórnik 1993, s. 290.
2. Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 87, 105, 107, 110.
3. Marek Ferenc, Dwór Zygmunta Augusta. Organizacja i ludzie, Oświęcim 2014, s. 229.
4. Krzysztof Chłapowski, Realizacja reform egzekucji dóbr 1563-1665. Sprawa zastawów królewszczyzn małopolskich, Warszawa 1984, s. 28.
5. Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae. T.1 cz.1-2, Wilno 1758, s. 456.
6. Volumina Legum, t. II, Petersburg 1859. s. 87.
7. Karol Sienkiewicz, Skarbiec historii polskiej. t. II, Paryż 1840, s. 25.
8. Włodzimierz Budka, Kto podpisał konfederację warszawską 1573 R.?, w: Reformacja w Polsce. R.1 1921 nr 4, s. 318.
9. Ewa Dubas-Urwanowicz, Koronne zjazdy szlacheckie w dwóch pierwszych bezkrólewiach po śmierci Zygmunta Augusta, Białystok 1998, s. 294
10. SławomirS. Leitgeber SławomirS., Polska szlachta i jej herbi, t. 4, sek. 7, s. 2-4, OCLC 865794691 [dostęp 2024-01-18].

Bibliografia

• Wielka Encyklopedia Powszechna PWN (1962–1969)
• Ilustrowana Encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego (1924–1927)
• Wielka Ilustrowana Encyklopedia Gutenberga (1934–1939)
• Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut, t. 3 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1965, s. 234

Linki zewnętrzne

• Biografia

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 3676151778215618130006
• PLWABN: 9810531399205606
• NUKAT: n2016210471

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3975019