Remove ads
Jan Paweł Woronicz herbu Pawęża, pseud. i krypt.: I. W.; J. W.; Jeden z Synów Ojczyzny (ur. 28 czerwca 1757[1] w Tajkurach[2] lub Brodowie pod Ostrogiem[1], zm. 6/7 grudnia 1829[3] w Wiedniu) – polski duchowny rzymskokatolicki, kaznodzieja, jezuita do 1772, poeta, mówca, dziekan warszawskiej kapituły katedralnej, radca stanu w Radzie Stanu Księstwa Warszawskiego w 1812[4], opat komendatoryjny lądzki w 1812[5], biskup diecezjalny krakowski w latach 1816–1829, arcybiskup metropolita warszawski i prymas Królestwa Polskiego w latach 1828–1829.
| Prymas Królestwa Polskiego | ||
 | ||
| ||
| Kraj działania | ||
|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
28 czerwca 1757 | |
| Data i miejsce śmierci | ||
| Miejsce pochówku |
bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie | |
| Arcybiskup metropolita warszawski | ||
| Okres sprawowania |
1828–1829 | |
| Biskup diecezjalny krakowski | ||
| Okres sprawowania |
1816–1829 | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Inkardynacja | ||
| Śluby zakonne |
5 września 1770 | |
| Prezbiterat |
5 czerwca 1784 | |
| Sakra biskupia |
8 maja 1816 | |
 | ||
| Odznaczenia | ||
  | ||
| Data konsekracji |
8 maja 1816 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Konsekrator | |||||||
| Współkonsekratorzy |
Franciszek Remigiusz Zambrzycki | ||||||
| |||||||
| |||||||
Remove ads
Urodził się na Wołyniu (w Tajkurach lub Brodowie), jako syn Piotra, dzierżawcy Brodowa i Tajkur, i Magdaleny z Jackowskich. Początkowo uczył się u jezuitów w Ostrogu na Wołyniu, gdzie ujawnił zdolności poetyckie, pisząc pierwsze sielanki. Tam też wstąpił wkrótce do zakonu jezuitów (5 września 1770), gdzie odbył 2-letni nowicjat i roczny kurs retoryki. Jednak wobec kasaty tego zakonu w roku 1773 został ostatecznie wyświęcony na księdza diecezjalnego. Wkrótce potem podjął studia w Akademii Wileńskiej, które zakończył z tytułem doktora obojga praw. W roku 1777 pracował w Ostrogu jako nauczyciel I klasy w szkole pojezuickiej. Począwszy od roku 1781 przebywał w Warszawie i w Osiecku u księdza Jędrzeja Reptowskiego (kanonik poznański i proboszcz Osiecka).
W latach 1783–1784 studiował teologię w seminarium św. Krzyża ks. ks. Misjonarzy (Warszawa). Dnia 3 marca 1784 (3 miesiące przed uzyskaniem święceń kapłańskich) został, dzięki poparciu A. Okęckiego (biskup poznański i warszawski), proboszczem w Liwie[6] (stanowisko to objął prawdopodobnie dopiero w lipcu)[1], uzyskując tym samym godność infułata. Wkrótce (11 listopada 1784) został także kanonikiem kijowskim. Podczas Sejmu Czteroletniego pracował w komisji do spraw religijnych. Był autorem mów sejmowych napisanych dla biskupów Kacpra Kazimierza Cieciszowskiego i Macieja Garnysza. W 1791 dzięki poparciu biskupa chełmskiego Wojciecha Skarszewskiego został audytorem kurii diecezji chełmskiej. Od 1794 był kanonikiem chełmskim. W czasie insurekcji kościuszkowskiej był komisarzem Komisji Porządkowej Księstwa Mazowieckiego. 12 marca 1795 objął kanonię warszawską. W listopadzie 1797 został kanonikiem wrocławskim. W 1800 wycofał się z życia hierarchii kościelnej i osiadł na probostwie w Kazimierzu Dolnym. Tam związał się z rodziną Czartoryskich osiadłą w niedalekich Puławach. Swój najlepszy poemat Świątynia Sybilli[7] zadedykował wówczas księżnej Izabeli Czartoryskiej. W latach 1803–1815 był proboszczem w Powsinie. Utrzymywał jednak żywy kontakt z pobliską Warszawą, działając między innymi w Towarzystwie Przyjaciół Nauk.
Członek Izby Najwyższej Wojennej i Administracji Publicznej w 1806[8]. Po utworzeniu Księstwa Warszawskiego mianowany został w 1808 członkiem Rady Stanu. W 1810 mianowany członkiem Sekcji Spraw Wewnętrznych i Obrządków Religijnych. W 1812 przystąpił do Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego[9].
W 1815 cesarz Aleksander I mianował go biskupem diecezjalnym krakowskim i senatorem Królestwa Polskiego. W 1827 został arcybiskupem metropolitą warszawskim i prymasem Królestwa Polskiego. 24 maja 1829 na Zamku Królewskim w Warszawie przewodniczył uroczystościom koronacyjnym cesarza Mikołaja I, który koronował się sam, prymas Woronicz podał mu jedynie koronę.
W 1828 był członkiem Sądu Sejmowego, mającego osądzić osoby oskarżone o zdradę stanu[10].
Zmarł w Wiedniu nocą 6/7 grudnia 1829. Pochowany został 8 stycznia 1830 w Krakowie na Wawelu. Jego pogrzeb był wielką manifestacją patriotyczną.
Jego najważniejsze utwory to: Zjawienie Emilki (1796/1797), Świątynia Sybilli (1801) i Hymn do Boga (15 V 1805). Zasłynął też jako homiletyk i mówca, jako retor wielokrotnie porównywany z Piotrem Skargą.
Odznaczony Orderem Świętego Stanisława I klasy w 1815[11]. W 1829 odznaczony Orderem Orła Białego[12].
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads