Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Na terenie Timoru Wschodniego funkcjonuje kilkanaście języków z grup austronezyjskiej i nieaustronezyjskiej (papuaskiej). Rolę krajowego języka wehikularnego pełni tetum, przedstawiciel rodziny austronezyjskiej ze znacznymi wpływami języka portugalskiego[1]. Dominującym językiem eksklawy Oecusse jest język uab meto. Nieaustronezyjski język fataluku, używany na wschodzie kraju (nierzadko częściej niż tetum), jest objęty oficjalnym uznaniem konstytucji Timoru Wschodniego[1], podobnie jak języki: bekais, bunak, uab meto (dawan), galoli, habun, idalaka, kawaimina, kemak, lovaia, makalero, makasai (makasae), mambai, tokodede i wetar[1].
Dominacja języków lokalnych o szerszym zasięgu doprowadziła do zaniku szeregu mniejszych języków. Jednak niektóre z nich są w dalszym ciągu używane podczas rytuałów albo rozmów prowadzonych żargonem. Badanie przeprowadzone przez Aone van Engelenhovena ujawniły na przykład, że język lovaia (makuva)[2], używany niegdyś przez plemię Makuva, wciąż funkcjonuje jako tajny język rytualny[3].
Poszczególne języki Timoru Wschodniego wykazują także pewien stopień zróżnicowania gwarowego. Przykładowo narodowy język tetum dzieli się na cztery dialekty[4]. Podział tych języków pozostaje niekiedy słabo określony, czasem dochodzi do wyróżnienia kolejnych, niegdyś nieuznawanych języków. W toku nowszych badań wyodrębniono język makalero, który wcześniej był uważany za dialekt makasae. Dialekt sa’ani z poddystryktu Luro uchodzi za odrębny język, ale nie został bliżej sklasyfikowany[5][6].
Podczas rządów portugalskich edukacja była prowadzona w języku portugalskim, który współistniał z tetum i innymi miejscowymi[1]. Wpływ portugalski rzutował w szczególnym stopniu na dialekt tetum zwany Tetun-Prasa (Tetun-Dili), którym posługuje się ludność Dili i okolic[1]. Dialekt ten odróżnia się od mowy Tetun-Terik, która pozostała bardziej konserwatywna. Obecnie edukacja w szkołach prowadzona jest w Tetun-Dili[1].
Podczas indonezyjskiej okupacji językiem urzędowym na ziemiach Timoru Wschodniego był język indonezyjski[1]. Obecnie pełni on funkcję języka roboczego[7], wraz z językiem angielskim[1].
Dla wielu starszych mieszkańców Timoru Wschodniego język indonezyjski przywołuje negatywne skojarzenia z reżimem Suharto[8]. Młodsi mieszkańcy zaś wykazują niechęć do języka portugalskiego jako języka urzędowego. Postrzegany bywa bowiem jako „język kolonialny”[9].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.