Imre Kertész

Imre Kertész (ur. 9 listopada 1929 w Budapeszcie, zm. 31 marca 2016 tamże^[1][2]) – węgierski pisarz żydowskiego pochodzenia, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 2002^[3].

Imre Kertész

Data i miejsce urodzenia	9 listopada 1929 Budapeszt
Data i miejsce śmierci	31 marca 2016 Budapeszt
Narodowość	węgierska
Dziedzina sztuki	literatura
Ważne dzieła
Fiasko Los utracony
Odznaczenia
Nagrody
Nagroda Nobla w dziedzinie literatury

Życiorys

Urodził się w rodzinie żydowskiej. W 1944 w wieku 15 lat został wywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, później przeniesiony do Buchenwaldu^[3]. Cała jego rodzina – oprócz matki – zginęła w czasie wojny. Doświadczenia te wywarły decydujący wpływ na jego późniejszą twórczość.

W 1945 powrócił na Węgry, gdzie od 1948 pracował jako dziennikarz w gazecie „Világosság”. Z pracy został zwolniony w 1951 roku, gdy czasopismo stało się oficjalnym organem węgierskiej partii komunistycznej. Potem pracował m.in. w służbach prasowych Ministerstwa Przemysłu, skąd również go zwolniono w 1953 roku. Od tego czasu poświęcił się głównie pisaniu i wykonywaniu tłumaczeń. W latach 50. i 60. tłumaczył z niemieckiego (Nietzsche, Freud, Hofmannsthal, Schnitzler, Roth, Wittgenstein i Canetti).

Kertész mieszkał wraz z żoną w Berlinie.

Los utracony

W latach 70. napisał powieść Los utracony, w której opisał doświadczenia chłopca w nazistowskich obozach koncentracyjnych: w Auschwitz, w Buchenwaldzie i podobozie mieszczącym się w Zeitz.

W 2005 książka doczekała się filmowej adaptacji pod tym samym tytułem. Reżyserii podjął się węgierski operator, pracujący również za granicą, Lajos Koltai.

Los utracony oraz dwie kolejne powieści Fiasko i Kadysz za nienarodzone dziecko stanowią tzw. „trylogię ludzi bez losu”.

Nagrody i wyróżnienia

Był laureatem wielu nagród literackich – zarówno węgierskich, jak i zagranicznych, m.in. Brandenburger Literaturpreis (1995), Leipziger Buchpreis (1997) oraz WELT-Literaturpreis (2000).

W 2000 otrzymał Pour le Mérite za Naukę i Sztukę^[4]. W 2002 otrzymał literacką Nagrodę Nobla „za pisarstwo, które wynosi doświadczenia jednostki ponad przeciwieństwa brutalnej historii”.

W 2014 roku otrzymał najwyższe węgierskie odznaczenie – Wielki Krzyż Orderu św. Stefana.

Dzieła

• 1975: Los utracony (Sorstalanság)
• 1977: A nyomkereső
• 1988: Fiasko (A kudarc)
• 1990: Kadysz za nienarodzone dziecko (Kaddis a meg nem született gyermekért)
• 1991: Angielska flaga (Az angol lobogó)
• 1992: Dziennik galernika (Gályanapló)^[5]
• 1993: A holocaust mint kultúra^[5]
• 1993: Jegyzõkönyv^[6]
• 1997: Ja, inny. Kronika przemiany (Valaki más: a változás krónikája)^[7]
• 1998: A gondolatnyi csend, amíg a kivégzőosztag újratölt^[8]
• 2001: Język na wygnaniu (A száműzött nyelv)^[9]
• 2003: Likwidacja (Felszámolás)^[10]
• 2006: Dossier K. (K. dosszié)^[11]
• 2008: Európa nyomasztó öröksége^[12]
• 2011: Mentés másként^[13]
• 2014: Ostatnia gospoda. Zapiski (A végső kocsma)^[14]